حضرت معصومه(س)، شفیعه روز قیامت و گوهر درخشان معنویت و عفاف

حضرت معصومه(س) اول ذی القعده سال ۱۷۳ هجری شمسی در مدینه منوره به دنیا آمد و از عالی‌ترین فضائل آن حضرت انتساب ایشان به بیت وحی و رسالت و امامت است. او «بنت» رسول الله (ص) «بنت » ولی الله و «اخت» ولی الله و «عمة ولی الله» است و این امر خود سرچشمه سایر فضائل و کمالات معنوی و روحانی آن بزرگوار می‌باشد، پدر او حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادرش «نجمه خاتون» مادر امام رضا (ع) است.

حضرت معصومه(س) در همان سنین کودکی مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد شد لذا از آن پس به مدت۲۱ سال تحت سرپرستی امام رضا (ع) بودند چرا که امام کاظم(ع) در سال ۱۷۹ ه. ق به دستور هارون زندانی گشت و حضرت معصومه (س) در آن زمان ۶ ساله بودند و تا زمان هجرت امام رضا(ع) در سال ۲۰۰ هجری قمری تحت کفالت حضرت بودند.

نام و القاب حضرت معصومه(س)

نام حضرت معصومه(س) «فاطمه کبری» بود؛ زیرا حضرت کاظم(ع) سه دختر به نام فاطمه داشتند و حضرت معصومه(س) بزرگتر از آنها بود. اسامی و لقب‌هایی که برای حضرت معصومه (س) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذکر شده می‌توان به طاهره (پاکیزه)، مرضیّه (مورد رضایت خدا)، رضّیه (خشنود از خدا، بِرّه(نیکوکار)، تقّیه(پرهیزگار)، سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)، حمیده (ستوده)، سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)، رشیده (حد یافته)، سیدهُ نساء العالمین (سرور زنان عالم) و همچنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه (س) عنوان شده است، یاد کرد.

محدثه بودن حضرت معصومه(س)

از ویژگی‎‌های ایشان این بود که به علوم اسلام و آل محمد(ص) آگاهی داشت و از جمله روایت کنندگان حدیث بود. چندین حدیث است که در سند آنها نام حضرت فاطمه معصومه(س) ذکر شده است. علامه امینی در کتاب شریف الغدیر به بعضی از آنها استناد می‎کند، مانند: «عن فاطمه بنت علی بن موسی الرضا حدثتنی… «من کنت مولاه فعلی مولاه.»(علامه امینی، الغدیر، ج ۱، ص ۱۹۶).

مقام‌ عصمت حضرت معصومه(س)

مقام عصمت که عالی‌‎ترین مقام معنوی و پاکی است، درجاتی دارد، و در وهله اوّل بر دو گونه است؛ معصوم از خطاء و معصوم از گناه.

امام رضا(ع)در روایتی فرمودند، «من زار المعصومة بقم کمن زارنی»(ریاحین الشریعه، ج ۵، ص ۳۵)؛ کسی که معصومه را در قم زیارت بکند مانند آن است که مرا زیارت کرده است.

در مورد مقام عصمت حضرت معصومه(س) روایات بسیاری وجود دارد اما این حدیث از امام رضا(ع) شاید اشاره‎ای باشد که حضرت معصومه(س) دارای مقام عصمت بوده است، همچنین این لقب را ایشان به حضرت معصومه(س) داده اند و گرنه نام آن حضرت، معصومه نمی‎‌باشد.

حضرت معصومه(س) مانند حضرت زینب(ع) در یکی از درجات عصمت هستند، گر چه در درجات چهارده معصوم(س) نباشد، اما نقل این احادیث حاکی از مقام علمی والای آن بانو می‎باشد.

مقام شفاعت حضرت معصومه(س)

در روز قیامت حق شفاعت از سوی خداوند به کسانی داده می شود که به مرتبه‌ی عالی از قرب الهی و بندگی خالصانه پروردگار رسیده باشند و از جمله کسانی که به شفیعه بودنش در روایات و آثار دینی تصریح شده است، فاطمه معصومه(س) است؛ همانا دو تن از بانوان خاندان رسول مکرم(ص) شفاعت گسترده‌ای دارند که بسیار وسیع و جهان شمول است، خاتون محشر، صدیقه اطهر، حضرت فاطمه(س)، شفیعه روز جزا، حضرت فاطمه معصومه(س) که بعد از حضرت زهرا (س) از جهت گستردگی شفاعت، هیچ بانویی به شفیعه محشر حضرت معصومه(س) نمی‌رسد.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِم ؛ (جامع الاحادیث الشیعه، ج۱۲، ص ۶۱۷؛ بحار الانوار، ج ۵۷، ص ۲۲۸)؛ قم کوفه‌ی کوچک ما است. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.»

در متن زیارتنامه حضرت که از امام رضا(ع) روایت شده است نیز به مقام شفاعت وی تصریح شده است؛ «یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ فَإِنَّ لَک عِنْدَاللَّهِ شَأْناً مِنَ الشأْن ؛ ای فاطمه (معصومه)! برای من در بهشت شفاعت کن که تو را در پیشگاه خداوند منزلت بزرگی است. (مفاتیح الجنان، چاپ اول، ص ۸۵۶)»

هجرت و وفات حضرت معصومه(س)

مأمون عباسی در سال ۲۰۰ هجری قمری، امام رضا(ع) را طی نامه‌های بسیار به خراسان دعوت کرد. امام رضا(ع) نیز پس از مدتی دعوت او را پذیرفت و به سوی خراسان با کاروان مامون حرکت کرد.

یک سال بعد(سال ۲۰۱) حضرت معصومه(س) به شوق دیدار برادرش حضرت رضا(ع) عازم خراسان شد. حضرت معصومه(س) وقتی که به ساوه رسیدند، به جانب قم رهسپار شده و در منزل موسی بن خزرج بن سعد اشعری که از اصحاب امام رضا(ع) بود، ساکن شد.

مرحوم مجلسی در شرح حال حضرت معصومه(س) نقل کرده است که محراب نماز فاطمه(س) تا هم اکنون در خانه موسی بن خزرج موجود است.(بحارالانوار، ج ۵۷، ص ۲۱۹)

آن بزرگوار 17 روز در شهر قم و در منزل «موسی بن الخزرج» «بزرگ خاندان اشعری» اقامت نمودند و سرانجام در سن ۲۸ سالگی در روز دهم یا دوازدهم ربیع الثانی سال ۲۰۱ ه.ق از دنیا رفتند و آرامگاه ایشان در قم محل زیارت مسلمانان جهان است.

حضرت معصومه(س) در راه تبلیغ اسلام جان خود را از دست دادند

یک کارشناس مذهبی در این خصوص به خبرگزاری تاریخ ما می‌گوید: یکی از مسائلی که در زندگی ایشان باید مورد توجه قرار گیرد، علت سفر ایشان به ایران است؛ طبق برخی گزارشات ایشان جهت دیدار با برادر خود در خراسان و علاقه، محبت و وابستگی خاص خود به ایشان و بهره‌مندی از محضر علمی امام رضا(ع) به ایران سفر کردند البته ایشان بعد نامه‌ای که از برادر خود دریافت کردند، برای حضور در رکاب امام زمان (عج) که آن زمان امام رضا (ع)بود نیز به ایران سفر کردند.

حجت الاسلام جلیل جلیلی ادامه می‌دهد: برخلاف امام رضا(ع) که مأمون ایشان را از مدینه به خراسان، از مسیرهایی برد که تعداد شیعیان کم بود، اما حضرت معصومه(س)، به مکانی رفتند که محل اجتماع مخالفان دولت عباسی در آن زمان بود. 

او اضافه می‌کند: حضرت معصومه (س) در دیدار با امام رضا(ع) به دنبال انتخاب مسیری بود که بتوان امامت را تبلیغ و تشیع را ترویج کرد لذا در نهایت ایشان در راه کمک‌رسانی به برادر خود و تبلیغ اسلام، جان خود را از دست دادند. 

او خاطرنشان می‌کند: باید از خود سوال کرد دلیل اینکه ایشان به مقام و جایگاه ویژه‌ای رسیدند و مرجع بزرگانی هستند که در مزار ایشان حاضر  می‌شوند، آیا صرف امام‌زاده بودن ایشان است یا اقداماتشان هم موثر بود.

امام جمعه سردرود یادآور می‌شود: حضرت معصومه (س) ویژگی‌هایی داشتند که باید از آنها الگوبرداری کرد که نمونه‌ای از آن، ولایت پذیری ایشان است؛ ولایت از اساسی‌ترین ارکان دین بوده که اگر آغاز خلقت با رسالت باشد، پایان آن با امامت امکان‌پذیر است لذا پذیرش ولایت، به معنای پذیرش معصومیت معصومین بعد از پیامبر(ص) است.

او اظهار می‌کند: نکته دوم، بحث هجرت ایشان است و هجرت انواع مختلفی دارد؛ هجرت اعتقادی که از بی‌دینی به سمت اعتقاد داشتن پیش می‌رود، هجرت اخلاقی که از گناهان به سمت تقوا می‌رود، هجرت جغرافیایی که  حضرت معصومه(س) آن را انجام دادند.

عبودیت و حجاب حضرت معصومه(س) زبانزد همه بود

او بیان می‌کند: عبودیت و حجاب حضرت معصومه(س) نیز زبانزد همه بود؛ در تاریخ نقل شده است که ایشان وارد قم شدند ولی هیچ کس چهره‌ی ایشان را ندیده است و فقط گفته‌اند در داخل کجاوه بود.

حجت الاسلام جلیلی متذکر می‌شود: همه‌ی ما نیازمند شفاعت ایشان هستیم و از چندین امام، در مورد ثواب زیارت حضرت، نکاتی نقل شده است؛ امام رضا(ع) فرموده‌اند که هرکس خواهرم را در قم زیارت کند، به منزله‌ی زیارت من در مشهد است و آیت الله مرعشی نجفی در طول ۶۰ سال اولین زائری بودند که هر روز صبح به زیارت حضرت می‌رفتند و امام راحل (ره) نیز زمانی که در قم می‌زیستند، این مورد را همواره در نظر داشتند. 

قم، ام القری جهان اسلام

او می‌گوید: وجود حضرت معصومه (س) در قم مرجع برکات زیادی بود که موجب ترویج آموزه‌های وحیانی و اسلام ناب محمدی (ص) شد؛ قم، ام القرا جهان تشیع و اسلام است که آموزه‌های نابی از این شهر به دنیا منتقل می‌شود. 

او ادامه می‌دهد: ایشان ۲۸ ساله بودند که از دنیا رفتند؛ طبق وصیت امام موسی(ع)، دختران ایشان باید با مشورت برادران خود ازدواج می‌کردند، اما آنچه مانع ازدواج ایشان شد، فضای خفقانی بود که هارون الرشید علیه امویان و حضرات معصومین(س) ایجاد کرده بود لذا هیچ کس جرات نمی‌کرد تا با خانواده امام موسی‌کاظم(ع) که سالها زندگی خود را در زندان گذرانده‌اند، ازدواج کرده و خود را در معرض خطراتی قرار دهد. 

این کارشناس مذهبی در پایان تاکید می‌کند: امیدوارم در زمره افرادی باشیم که مورد شفاعت ایشان هستند و زیارت ایشان روزی ما شود.

پایان خبر / تاریخ ما