تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان با چه چالش‌هایی مواجه است؟
در این پژوهش آمده دانش مکررا به عنوان عامل ضروری در نوآوری معرفی و همچنین امروز به عنوان پیش برنده اصلی نوآوری، تولید و رشد اقتصادی شناسایی شده است. موج جدیدی از رشد اقتصادی از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان در حال شکل‌گیری است و در سال‌های آتی، استفاده از محصولات دانش‌بنیان توسط مردم با هدف موفقیت اقتصادی هم به عنوان مصرف کننده و هم در حرفه خود ضروری خواهد بود. محققان در پژوهشی با عنوان «چالش‌های تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان با تاکید بر بخش بازاریابی و مالی» آورده‌اند ارزش شرکت‌ها این طور تعیین خواهد شد که شرکت‌هایی که به مشتریان خود اطلاعات می‌دهند، بهتر از سایر شرکت‌ها خواهند بود و شرکت‌هایی که می‌دانند چطور اطلاعات را به دانش تبدیل کنند، موفق‌ترین شرکت‌ها هستند.
این پژوهش توسط ناصر آزاد، استادیار گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، مجتبی محمدی‌پور، دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی و بهمن نقدی، دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، انجام شده که نشان می‌دهد در کشور ما در مقایسه با سال ۱۳۹۲ که تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان ۳۳۰ شرکت بوده تا سال ۱۳۹۶ این تعداد به ۳۰۳۲ شرکت افزایش یافته است.
تولید و توسعه اشتغال در گرو رشد شرکت‌های دانش‌بنیان است زیرا هزینه اشتغال هر نفر در بخش دولتی حدود ۹ برابر بیشتر از هزینه اشتغال هر نفر در شرکت‌های دانش‌بنیان است. در ۵۰ سال گذشته اقتصادهای محلی، ملی و جهانی به وسیله نوآوری‌های علمی و فنی ایجاد شده در دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی شکل گرفته است.
نوآوری مستمر پیش شرط رشد اقتصادی بوده است
نوآوری یک موضوع برجسته در حوزه‌های تحقیق و سیاست است که استراتژی‌هایی برای توسعه و حفظ مزیت رقابتی کشورها را در یک جامعه جهانی که استراتژی‌های مبتنی بر هزینه به سرعت منسوخ می‌شود، ارائه می‌دهد؛ به ویژه برای کشورهای توسعه یافته در حال حاضر نوآوری مستمر پیش شرط رشد اقتصادی در بعضی از زمان‌ها بوده است زیرا کشورهای شرق دور به طور خاص نه تنها بر قابلیت‌های تولید با هزینه کمتری تمرکز می‌کنند بلکه یقینا به رقابت نوآوری وارد شده‌اند.
برای تحقق بخشیدن به مزایای دانش و کسب درآمد از این سرمایه‌گذاری‌ها، نوآوری‌ها یا اختراع‌های ایجاد شده باید فروخته یا تجاری‌سازی شود. تجاری‌سازی به مجموعه‌ای از فعالیت‌های انجام شده توسط شرکت‌ها برای تبدیل دانش و فناوری به محصولات، فرآیندها یا خدمات جدید در واکنش به فرصت‌های بازار اشاره دارد. کارکنان بسیار ماهر برای فرآیند تجاری‌سازی بسیار مهم هستند؛ همانطور که تجاری‌سازی فرهنگی است که ارزش نوآوری و کارآفرینی را دارد.
تجاری‌سازی فرآیند انجام تحقیق و توسعه از آزمایشگاه تا مرحله‌ای است که می‌تواند در یک محیط صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. اساسا تجاری‌سازی تحقیقات علمی یا یک ایده‌ای که جهت دستیابی به موفقیت مطرح شده از تجاری‌سازی موارد دیگر متفاوت نیست، مگر اینکه شاید در عمل به دلیل وجود گام‌هایی که لازم است برای تبدیل تحقیقات پایه به موردی کاربردی و جستجوی بازار برای محصول به جای طراحی یک محصول به یک بازار ثابت یا واضح برداریم، متفاوت باشد.
یک شرکت دانش‌بنیان مجموعه‌ای حقوقی حقیقی است که با قرارگیری در یک ساختار اقتصادی اجتماعی برنامه‌ریزی شده، شکل سازمانی می‌پذیرد و با استفاده از دانش، نیروی انسانی متخصص و ساختار پویای سازمانی به تولید محصولات و ارائه خدماتی با قابلیت‌های نوآوری، ثروت‌آفرینی و جهش‌زا می‌پردازد. ارتقای دانش در حوزه تخصصی یک شرکت دانش‌بنیان خود یک نوآوری در آن شرکت بوده و نتایج آن شامل ایجاد وجه تمایز در محصول، خدمت شرکت در سطح بازار هدف و به عنوان ارتقای دانش بومی و بهبود سطح توسعه یافتگی در سطح ملی مطرح است.
یافته‌ها و نتایج تحقیقاتی تا هنگامی که در عرصه عمل استقرار نیابند و عواید آن‌ها نصیب جامعه نشود نه تنها منشا ثروت آفرینی نیست بلکه باعث به هدر رفتن منابع مختلف و همچنین ایجاد مشکلات برای جامعه خواهد شد. این موضوع و بعضی از عوامل دیگر منجر به آن شده که تجاری‌سازی دستاوردهای تحقیقاتی به شدت از سوی محافل علمی و تحقیقاتی مورد توجه قرار گیرد؛ به گونه‌ای که امروز تجاری‌سازی به یکی از ارکان مهم در فرآیند نوآوری تبدیل شده است؛ از این‌رو تجاری‌سازی در دستور کار بسیاری از سازمان‌ها و مراکز تحقیقاتی قرار دارد.
اما علی‌رغم پذیرش این موضوع و توجه خاص به آن، شواهد متعدد از سراسر دنیا حاکی از آن است که هر چند تعداد کثیری از تحقیقات توسعه فناوری از نظر تکنیکی موفق بوده‌اند اما تنها درصد اندکی از آن‌ها در زمینه تجاری‌سازی به موفقیت دست یافته‌اند که این امر نشان دهنده پیچیدگی فرایند تجاری‌سازی است. در سال‌های اخیر با توجه به رکود جهانی حاکم بر بازار کالا و خدمات، موسسات تحقیقاتی در سراسر جهان با چالش‌های متعدد راهبردی از قبیل تنگناهای تامین مالی، رقابت شدیدتر در عرصه جهانی و تقاضاهای روزافزون مشتریان و حامیان مالی رو به رو هستند برای موفقیت در برخورد با این چالش‌ها، این موسسات باید با بازنگری در نقش و راهبرد خود، تمرکز عمیق بر فعالیت‌های پژوهشی و ایجاد تغییرات واقعی در سازماندهی، فرایند عملیاتی و نظام‌های تشویقی و تجاری‌سازی فناوری را فراهم کنند.
شرکت‌های دانش‌بنیان با تغییرات و تحولات نوظهوری در محیط‌های اقتصادی، اجتماعی، فناوری، فرهنگی و سیاسی مواجه هستند. از آنجا که امروزه شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان کارخانه تبدیل دانش به کالا و خدمات فعالیت دارند، ضروری است تا ضمن آشنایی با ساختار سازمانی، منابع مادی، انسانی و نیازمندی‌های این شرکت‌ها، چالش‌های فراروی این شرکت‌ها شناسایی شود و با رفع یا کاهش اثر چالش‌های شناسایی شده، به ترسیم نقشه جامع، راهبردی و ترسیم مسیر توسعه آنان در قالب اصول عملکردی اقدام شود.
قوانین و مقررات حاکم بر شرکت‌های دانش‌بنیان، یکی از چالش‌های پیش‌رو است
بنابراین یکی از چالش‌هایی که در تجزیه و تحلیل داده‌های مصاحبه مشخص شد قوانین و مقررات حاکم فعلی بر کسب و کار شرکت‌های دانش بود که با بالاترین درصد توافق در نظرسنجی مورد تائید قرار گرفت و این چالش نیز در مطالعات پیشین با یافته‌های پژوهش صورت گرفته، مطابقت دارد. همچنین شرایط اقتصادی کشور چالش دیگری است که می‌تواند مانع تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان شود. امروز سرعت تغییرات تکنولوژیکی بسیار بالا بوده و در صورت تاخیر در فرایند تجاری‌سازی یک محصول و خدمت ممکن است به کلی تکنولوژی بکار رفته در آن منسوخ شده و تکنولوژی جدیدتری جایگزین شود که این موضوع نیز در مطالعات گذشته مطرح شده و مطابقت دارد.
به طور خلاصه نتایج این تحقیق نشان داد تمام چالش‌هایی که از داده‌های مصاحبه‌ها استخراج شد، در نظرسنجی‌های صورت گرفته از متخصصان در حوزه تجاری‌سازی محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان با درصد بالایی مورد تائید قرار گرفت و هم اکنون به عنوان چالش‌های عمده‌ای هستند که شرکت‌های دانش‌بنیان در تجاری‌سازی محصولات خود با آن روبرو هستند.
این پژوهش در فصلنامه اقتصاد مالی در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است.
پایان خبر / تاریخ ما