خاطره خوبی از اولین تجربه بارداری برایم نماند

بارداری زمانی خاص و پر از هیجان و انتظار است. ولی برای مادران باردار شیوع بیماری کرونا، باعث شده که ترس، اضطراب و عدم اطمینان بر این اوقات خوش سایه بیفکند. مادران باردار طی دوسال گذشته و در همه‌گیری بیماری کرونا به دلیل قرنطینه، ترس از مراجعه به مراکز درمانی و… با انواع  استرس‌ها و ترس‌ها دست به گریبان بوده‌اند که این شرایط علاوه‌ بر ایجاد مشکلات جسمی آنها را به لحاظ روانی نیز در شرایط آسیب‌پذیری قرار داده است. در این گزارش گفت و گوی خبرنگار خبرگزاری تاریخ ما را با تعدادی از مادران که تجربه بارداری در این دوران را داشته می‌خوانیم.

وضعیت ما همه‌اش استرس است و استرس

نسیبه ۳۱ ساله و دانشجو دکتری است. او در حال حاضر اولین حاملگی و بارداری خود را تجربه می‌کند. او درخصوص تجربه بارداری در وضعیت فعلی می‌گوید: خاطره خوبی از اولین تجربه بارداری برایم نمانده است ما تازه داریم مادرانگی و تمام احساسات وابسته به آن را تجربه می‌کنیم ولی استرس‌های مربوط به سالم بودن بچه و اذیت‌های دوران بارداری از یک طرف و استرس کرونا و شرایط ایجاد شده نیز از طرفی دیگر باعث شده که خاطره قشنگی از این دوران برایمان نماند.

او ادامه می‌دهد: من برای خریدن سیسمونی خیلی ذوق و شوق داشتم ولی الان مجبورم در خانه باشم و آنلاین یکسری وسایل ضروری را سفارش دهم. زنان باردار دوران بارداری باید ورزش و پیاده‌روی کنند که ما از آن محرومیم و مجبوریم در خانه‌های کوچک ۵۰ متری بدون تنفس هوای تازه با این موضوع دست و پنجه نرم کنیم. مدام باید توی خانه باشیم و نمی‌توانیم یک نفس توی هوای آزاد بکشیم یا یک آفتابی به ما بخورد تا ویتامین دی لازم را بدست بیاوریم. وضعیت ما همه‌اش استرس است و استرس.

نسیبه بیان می‌کند: برای آزمایش و سونوگرافی مجبوریم فقط به مراکز خصوصی مراجعه کنیم، چون مراکز عمومی مثل بیمارستان‌ها فوق‌‎العاده شلوغ هستند و در این دوران کرونا نیز بیشتر ظرفیت‌شان را به بیماران کرونایی اختصاص داده‌اند، در نتیجه امکان ابتلا خیلی زیاد است. از طرفی هزینه‌های مراکز خصوصی واقعا سنگین و سرسام‌آور است. اکثر سونوهای بارداری مثل غربالگری و آنومالی و… همه آزاد حساب می‌شوند چون دولت غربالگری را غیرالزامی اعلام کرده، به همین دلیل طبق ابلاغیه دولت همه جا آزاد حساب می‌شود؛ مثلا غربالگری ۳۵۰ هزار تومانی الان ۸۵۰ هزار تومان محاسبه می‌شود و در طول بارداری دفعات زیادی لازم است که سونوگرافی انجام شود.

او ادامه می‌دهد: یک زن باردار در طول دوران بارداری هر روز باید چند قرص تقویتی بخورد که همه آزاد محاسبه می‌شوند. کاش حداقل مراکز بهداشت این داروها را به قیمت دولتی به زنان باردار می‌دادند.

نسیبه با بیان اینکه هنگام مراجعه به آزمایشگاه باید زمان بسیار طولانی را در پذیرش یا سالن انتظار منتظر بمانیم، می‌گوید: از همه گروه‌های سنی و با هر بیماری‌ای به آزمایشگاه مراجعه می‌کنند و احتمال اینکه در آن محیط مبتلا شویم بسیار بالا است. هربار که مراجعه می‌کنیم تا زمانی که کارمان تمام شود نصف عمر می‌شویم. در همه پیک‌ها هم وضعیت به همین منوال است و هیچ‌وقت تمهیدات بیشتری برای زنان باردار اندیشیده نشده است. حدالاقل می‌توانند طوری وقت دهند و پاسخگو باشند که ما آنجا زیاد معطل نشویم و در آن محیط نباشیم چون واقعا مبتلا شدن در دوران بارداری خیلی خطرناک است.

وی با بیان اینکه خیلی از مراکز بدون گرفتن تست کرونا به زنان باردار واکسن تزریق می‌کنند، می‌گوید: نباید با زنان باردار مثل دیگر اقشار جامعه برخورد کرد. توصیه‌ می‌شود که در صورت مشکوک بودن یا اگر در ارتباط با فرد بیمار بوده‌ایم برای واکسیناسیون مراجعه نکنیم، اما برای زنان باردار نباید به این توصیه‌ها بسنده کرد. فکر می‌کنم ضروری است از مادران ابتدا تست کرونا گرفته شود و درصورت مبتلا نبودن به کرونا واکسن به آنها تزریق شود. همه می‌دانیم که این بیماری در بسیاری موارد بدون علائم در فرد ظاهر می‌شود.

این دانشجوی دکتری درمورد تلخ‌ترین خاطره خود بیان می‌کند: یکی از دوستانم که همزمان با من باردار بود. همان روزی که واکسن کرونا زد فوت شد. بچه ۶ماهه‌اش را از شکم‌اش درآوردند و زنده ماند ولی خودش رفت.

وی با بیان اینکه قبلا مراکز بهداشت کلاس‌های آموزشی بسیاری مفیدی برای مادارن باردار می‌گذاشتند، اظهار می‌کند: افراد در این جلسات می‌توانستند کلی دوست پیدا کنند که شرایط مشابه آنها را دارند و از یکدیگر مشورت بگیرند ولی الان در خانه نشسته‌ایم و کلاس‌ها آنلاین برگزار می‌شود.

کرونا باعث شد زنان باردار دقیقا زمانی که به توجه و محبت بیشتری نیاز دارند، تنها شوند

نسیبه با بیان اینکه دوران کرونا زنان باردار را در شرایط بسیار بدی قرار داده است، تصریح می‌کند: کرونا باعث شد زنان باردار دقیقا زمانی که به توجه و محبت بیشتری نیاز دارند تنها شوند و از عزیزان‌شان فاصله بگیرند. زمانی که رنگبندی کرونایی در وضعیت سیاه بود و شرایط وخیم بود، دکتر به ما توصیه می‌کرد که شب زمانی که همسرتان از سرکار برمی‌گردد، شما بروید توی اتاق و در را ببندید و خودتان را قرنطینه کنید چون واقعا برایتان خطرناک است. درحالی که در دوران بارداری خیلی به توجه و محبت همسر نیاز هست، اما مدام باید فاصله گرفت و مراعات کرد و قطعا این شرایط باعث می‌شود که به لحاظ روحی لطمه بخوریم.

شجاعت زیادی می‌خواهد که در دوران کرونا بچه‌دار شوی

سمانه ۳۶ ساله دارای یک دختر ۸ ساله است و دومین دختر خود را در سال گذشته و در یکی از پیک‌های کرونا به دنیا آورد. او با بیان اینکه شرایط بارداری فرزند قبلی‌اش اصلا قابل قیاس با بارداری در دوران کرونا نبوده است، می‌گوید: شجاعت زیادی می‌خواهد که در دوران کرونا باردار شوی و همینطور یک مراقبت خیلی خاص نیز می‌خواهد. خیلی باید خودت را محدود کنی؛ مثلا مادر بزرگ من که خیلی برایم عزیز بود و بسیار وابسته‌اش بودم یکسال است فوت شده و من هنوز نتوانستم حتی یکبار سر مزارش بروم. برای سلامت فرزندم مجبورم خودم را محدود کنم.

اگر یک نفر بخواهد به دیدن بچه‌ام بیاید، دست و پایم می‌لرزد

 او در خصوص آنچه که در این دوران تجربه کرده است، می‌گوید: بارداری در دوران کرونا فشار روانی زیادی به فرد وارد می‌کند. یک سرفه، یک عطسه، یک سردرد معمولی همه‌اش با استرس است. مدام با خودت می‌گویی نکند کرونا داشته باشم، نکند به بچه منتقل بشود و… . تمام ۹ماه بارداری را با استرس و ترسی دائمی می‌گذرانی. بعد از تولد فرزند ترست بیشتر هم می‌شود چون نوزاد نمی‌تواند ماسک بزند. اگر یک نفر بخواهد بیاید دیدن بچه‌ات، دست و پایت می‌لرزد.

  سمانه با بیان اینکه برای دریافت خدمات درمانی هیچ کجا بیمار کرونایی و غیر کرونایی را از هم جدا نمی‌کنند، می‌گوید: برای غربالگری، سی تی اسکن و سونوگرافی و… اصلا جایی نیست که بیمار کرونایی و غیرکرونایی جدا از هم باشند. همچنین اصلا اینطوری نیست که مادر بارداری که کرونا دارد از یک مادر سالم جدا باشد. برای مادران باردار هیچ محیط خاص و جداگانه‌ای در نظر گرفته نشده بود.

هر بار برای سونوگرافی می‌رفتم ۳ ماسک روی هم می‌زدم

او ادامه می‌دهد: هر بار برای سونوگرافی می‌رفتم ۳ ماسک روی هم می‌زدم، برای خودم ملحفه می‌بردم، هربار از سونوگرافی بر می‌گشتیم همه لباس‌ها و وسایل را می‌شستیم و ضدعفونی می‌کردیم و… اما باز هم استرس داشتم. مادر در حاملگی تنگی نفس دارد و من مجبور بودم در این وضعیت ۳ ماسک هم بزنم. موقع سونو ۲ تا ۳ ساعت معطل می‌شدم و اگر آنجا یک بیمار کرونایی وجود داشت ما به راحتی مبتلا می‌شدیم.

سمانه با بیان اینکه نگرانی‌ها و ترس‌ها حتی بعد از زایمان و باپایان حاملگی همچنان ادامه دارد، می‌گوید: بعد از زایمان من و یک خانم دیگر باهم در یک اتاق بودیم. این خانم و همراهش اصلا ماسک نداشتند. حتی در محیط بیمارستان ماسک زدن اجباری نبود وکسی همراه این خانم را ملزم نمی‌کرد که ماسک بزند. من خودم هم بعد از زایمان تنگی نفس گرفته بودم  و نمی‌توانستم ماسک بزنم فقط خودم را به خدا سپرده بودم و مدام زمزمه می‌کردم که خدایا به من و بچه رحم کن که مبتلا نشویم.

او با اشاره به اینکه باوجود تمام رعایت کردن‌ها باز هم تمام خانواده درگیر کرونا شدیم، عنوان می‌کند: ۲ماه از زایمانم گذشته بود که یک روز دیدم فرزند اولم با یک تب شدید از خواب بیدار شد. یک درصد هم احتمال نمی‌دادم کرونا باشد چون هیچ‌جایی نرفته بودیم و با کسی در تعامل نبودیم. رفتیم دکتر متخصص که دکتر نیز گفت کرونا نیست و یک ویروس است که وارد بدن بچه شده و ما را مطمئن کرد که کرونا نیست، اما بعد از این اتفاق همه مبتلا به کرونا شدیم که واقعا شرایط سختی بود. باز هم خدا را شکر می‌کنم که در دوران بارداری این اتفاق نیفتاد.

سمانه درمورد تجربه مشابه اطرافیانش چنین می‌گوید: یکی از نزدیکانم ماه هفتم بارداری کرونای سختی گرفت درحدی که باید در بیمارستان بستری می‌شد ولی بیمارستان نرفت و تمام مراقبت‌ها از او در خانه انجام می‌شد. بعد از اینکه بهبود پیدا کرد مجددا در همان دوران بارداری کرونا گرفت چون سیستم ایمنی بدنش ضعیف شده بود. در نهایت بهمن ماه پارسال زایمان کرد. حال جسمانی مادر و فرزند خوب بود اما به لحاظ روانی شدیدا آسیب دیده بود. 

او ادامه می‌دهد: این فرد به دلیل فشارهای روحی که در دوران بارداری برایش پیش آمده، پانیک گرفته است. خودش می‌گفت تا الان اسم چنین بیماری‎‌ای‌ را نشنیده بودم. پانیک یک بیماری روانی است. یک ترس خیلی عمیق از کرونا و از آدم‌ها در وجودش ریشه کرده است. الان حدود یک سال است که این فرد به خانه مادرش رفته و اصلا بیرون نمی‌آید حتی جرأت نمی‌کند تنهایی سوار آسانسور شود. وقتی که حمله‌های پانیک به او دست می‌دهد به‌سرعت فشارش تغییر می‌کند، ضربان قلبش تند می‌شود و گاهی حتی بی‌حال شده و از هوش می‌رود. در طول روز چند مرتبه حملات پانیک به او دست می‌دهد. کلی آزمایش داده و دکتر می‌گوید که به لحاظ جسمانی کاملا سالم است ولیکن به لحاظ روانی آسیب دیده است.

کرونا تصمیم ما برای فرزند دار شدن را یک سال به تعویق انداخت

بهاره ۳۱ ساله در حال تجربه اولین بارداری خود است و به‌تازگی متوجه شده که فرزندانش دوقلو نیز هستند. او درخصوص آنچه که در این مدت تجربه کرده است، می‌گوید: کرونا از همان اول تاثیر منفی خودش را گذاشت؛ یعنی حتی تصمیم ما برای بچه‌دار شدن را بیشتر از یک سال به تعویق انداخت. بعد هم که استرس رفتن به آزمایشگاه و مطب دکتر و … وجود داشت، حتی من به دکتری که مدنظر داشتم نتوانستم بروم چون مطبش همیشه شلوغ بود و این باعث استرسم می‌شد برای همین پزشک زنانی را انتخاب کردم که مطبش خلوت باشد.

او ادامه می‌دهد: یکی از پر استرس‌ترین روزهایی که تجربه کردم، روزی بود که مجبور شدم به دلیل سرگیجه شدید درمانگاه بروم و در کنار بیماران کرونایی به من سرم زدند. دقیقا در اوج کرونا بود و خیلی وحشت کردم. داروها هم خیلی گران شده بود، مخصوصا داروهای رقیق کننده چون الان برای بیماران کرونایی هم استفاده می‌شود، به سختی پیدا می‌شود. خیلی از خانم‌های باردار برای تهیه آن دچار مشکل شده‌اند.

زهرا بزرگی، کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت ثامن مشهد در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما با بیان اینکه کرونا عاملی است که سلامت روان و سلامت جسمانی مادران باردار را در معرض آسیب قرار می‌دهد، اظهار می‌کند: مادران بادار در حالت عادی تنش و استرس دارند زیرا بارداری مانند ازدواج یک نوع استرس خوشایند است اما حالا شرایط دیگری در محیط وجود دارد که آسیب‌زا است و این قطعا استرس مادر باردار را مضاعف و چند برابر می‌کند.

وی در خصوص وضعیت روانی مادران باردار ادامه می‌دهد: مادران باردار مانند هر گروه دیگری می‌توانند دچار اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن، فوبیا و… شوند، اما مادران باردار به‌دلیل وضعیت بارداری و به هم‌ریختگی تنظیمات هورمون‌ها آسیب‌پذیرتر هستند و اختلالات روانپزشکی با شدت متفاوت و به میزان بیشتری در میان آنها بروز می‌کند. شایع‌ترین اختلالی که مادران باردار به آن دچار می‌شوند افسردگی و اضطراب است. علاوه بر این، مادران باردار روحیه بسیار حساس، شکننده و زودرنجی پیدا می‌کنند. اکثر مراجعین ما نیز به این مسئله اذعان دارند که حساس‌تر و زودرنج‌تر شده‌اند.

این روانشناس با بیان اینکه مادران باردار جزء گروه‌های هدف مهم نظام سلامت هستند، می‌افزاید: از آن جهت که در خصوص مادران باردار با سلامت دونفر در ارتباط هستیم، آنها جزء گروه‌های هدف هستند که در نظام سلامت اهمیت زیادی دارند. همانطور که گفتیم علت‌های مختلف مانند به هم‌ریختگی تنظیمات هورمونی باعث می‌شود که مادران باردار آسیب‌پذیر شوند و اختلالات روانپزشکی در میان آنها نمود بیشتری پیدا کند. امکان سرایت این اختلال‌ها به جنین نیز وجود دارد.

وی بیان می‌کند: به طور مثال در نظر بگیریم مادر بارداری اختلال اضطرابی دارد. زمانی که اضطراب شدیدی را تجربه می‌کند هورمون‌های استرس‌زا و اضطراب‌زا در بدن او ترشح می‌شود و به بچه سرایت می‌کند و روی رشد او تاثیر می‌گذارد. یکی از علت‌هایی که هنگام زایمان نوزاد ضریب وزنی خوبی ندارد این است که مادر در دوران بارداری اضطراب‌های شدیدی را تجربه کرده است.

بزرگی با بیان اینکه گاهی قبل از بارداری رگه‌هایی از اختلالات روانی به صورت کمرنگ در فرد وجود دارد و بعد از بارداری که فرد دچار استرس و تنش می‌شود و اختلالات روانپزشکی که قبلا کمرنگ بوده و درمانی برایشان اتفاق نیفتاده پررنگ می‌شود، ادامه می‌دهد: بارداری را می‌توان یک تغییر استرس‌زا دانست. تمامی انتخاب‌های مهم مثل انتخاب شغل و اولین بار سرکار رفتن، ازدواج  و… به‌نوعی استرس‌زا اما جزء استرس‌های خوشایند هستند. بارداری نیز از همین نوع است.

وی عنوان می‌کند: مادر باردار باتوجه به شرایط بارداری بایستی تحت مراقبت‌های ماهانه و زیرنظر پزشک و ماما قرار بگیرد. در شرایط کرونایی که اکثریت مردم در قرنطینه هستند و از منزل خود خارج نمی‌شوند مادر باردار با یک دوگانگی مواجه است؛ از طرفی باید برای حفظ سلامتی و جان خود و بچه‌اش در قرنطینه بماند و از طرف دیگر نیازمند دریافت خدمات درمانی است. در شرایط کرونا که همه تلاش می‌کنند به مراکز درمانی مراجعه نداشته باشند، مادر باردار نمی‌تواند اینگونه رفتار کند و این یک بخش دیگری از آسیب‌های کرونا است.

این کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت ثامن مشهد خاطرنشان می‌کند: مادر بارداری که به لحاظ روانی زودرنج و آسیب‌پذیر شده است قطعا احساس تنهایی، دلگیری و گوشه‌گیری می‌کند و این موضوع نیازمند آن است که با اطرافیان خود مثل قبل ارتباط داشته باشد ولی از طرفی از او خواسته می‌شود که ارتباطات خود را محدود کند و این ارتباط نداشتن منجر به تقویت آسیب‌های روانی در او می‌شود. از طرفی آمارهایی که در خصوص مرگ و میر مادران باردار گزارش می‌شد به شدت روی وضعیت روحی آنها تاثیرگذار بود و ترس آنها را چندین برابر می‌کرد.

وی با بیان اینکه مادر باردار قبل از اقدام به بارداری باید وضعیت روانی خود را مورد بررسی قرار دهد، می‌گوید: مادران باردار همانگونه که قبل از بارداری یکسری آزمایش‌های جسمانی را انجام می‌دهند تا بدانند آمادگی بارداری را دارند یا خیر و از لحاظ تغذیه نیز یکسری مکمل‌ها را مصرف می‌کنند بایستی به همان صورت از لحاظ روانشناسی و روانپزشکی نیز تحت یکسری مراقبت‌ها و آزمایش‌های خاص قرار بگیرند. پس مادر باردار قبل از اقدام به بارداری باید وضعیت روانی خود را مورد بررسی قرار دهد و اگر چالش، آسیب یا رگه‌هایی از اختلالات روانپزشکی دارند با کمک درمانگر آنها را درمان کند.

بزرگی ادامه می‌دهد: مادر باردار و همراه او که غالبا همسر اوست باید نسبت به علائم اختلال اضطرابی، افسردگی و… آگاه باشد و مدام این علائم را رصد کنند و اگر کوچکترین علامت در مادر باردار ایجاد شد سریعا به متخصص مراجعه کند و زیر نظر آنها جلسات درمان و مراقبت انجام شود تا از اثرات منفی این موضوع بر سلامت مادر و جنین جلوگیری به عمل آید.

وی با بیان اینکه مادر باردار نیاز به یک محیط حمایت کننده دارد، اظهار می‌کند: بایستی به فرد مراقبت‌کننده از مادر باردار آموزش‌ها وآگاهی‌هایی در زمینه مسائل حمایتی و شرایط بارداری داده شود. این موضوع کمک می‌کند تا فرد مراقبت‌کننده در برابر وضعیت روحی مادر باردار گارد نداشته باشد و به نحو درستی با مادر باردار ارتباط برقرار کند. همه ما در کرونا زیاد به گوشمان خورده که بایستی وضعیت روحی، روانی خود را تقویت کنیم، محکم باشیم، آسیب‌پذیر نباشیم و… تا از این طریق بتوانیم با تنش‌های ناشی از کرونا کنار بیاییم. مادر باردار و همراه او نیز بایستی این موضوع را همواره مدنظر خود قرار دهند.

پایان خبر / تاریخ ما