بهترین راه اصلاح مرتع چیست؟

انتخاب روش مناسب به منظور اصلاح مراتع، با توجه به درنظر گرفتن عوامل و معیارهای متعدد دشوار است. هدف اصلی اجرای عملیات اصلاح مرتع دستیابی به جامعه گیـاهی ویژه ای است که گیاهان آن تولید قابل ملاحظه ای داشـته، بـرای دام مغذی بوده، نسبت به چرا حالـت ارتجـاعی داشـته اسـت و سـطح خاک را از فرسایش آبی و بادی حفظ کند.

در پژوهشی که توسط زهرا جعفری، حسین بشری و مسعود برهانی انجام شد، روشهـای مختلف اصلاح مرتع در مراتع شهرستان سمیرم- استان اصفهان با استفاده از روش تحلیل تصمیمگیری چنـدمعیاره و مـورد ارزیـابی قـرار گرفت.

به این منظور گزینه های رایج اصلاح مرتع در طرح های مرتعداری سمیرم شامل مـدیریت چـرای دام در مرتـع، توسـعه منـابع آب، کپه کاری، قرق، ذخیره نزولات و بادام کاری، کوددهی و کشت مستقیم علوفه بر اساس معیارهای اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و محیطی و زیرمعیارهای هزینه، تعارض محلی، زمان پاسخ، اجرایی بودن روش، اشتغال، تولید علوفه و اثربخشی در فضای تصمیمگیـری چنـد معیـاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. معیارهای مورد ارزیابی با استفاده از ۳۰ پرسشنامه که در اختیار متخصصان منابع طبیعی(شامل اعضـای هیئـت علمی دانشگاه، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری) قرار گرفت، به صورت حضوری و طبق روش لیکرت رتبه بندی شدند و سپس معیارها در هر گزینه اصلاحی در نرم افزارFacilitator از صفر تا یک وزندهی شـد.

نتایج این مطالعه نشان داد که در مراتـع سـمیرم مـدیریت چرای دام، کپه کاری، قرق و کودپاشی از جمله مناسب تـرین روش‌هـای اصلاحی هستند که به تنهایی و یا به شکل ترکیبی می تواننـد باعـث اصلاح و احیای مراتع شوند. کشت مسـتقیم علوفـه و روش هـای ذخیره نزولات از اولویت کمتری برخوردارنـد، چـرا کـه در ایـن گزینه ها خاک سطحی جابجا شده و دسـتکاری مـی شـود کـه در برخی موارد باعث تغییرات نامناسبی در مرتع می شـود.

مفهوم مدیریت چرا مبتنی بـر تصمیم‌گیری است و اتخاذ تصـمیم سـودمند مسـتلزم شـناخت درباره گونه های علوفه ای، واکنش حیوانات و روابط متقابل بـین دام و مرتع است.

مدیریت چرای دام یک مفهوم عام است که به مواردی نظیر تنظـیم فشـار چرایـی دام، زمـان چـرای دام (جلوگیری از چرای زودرس) و نحوه چـرا (سیسـتم چرایـی و دفعات چرا) بر می گردد. مـدیریت چـرای مناسـب باعـث افزایش ظرفیت مراتـع شـده کـه ایـن امـر در کوتـاه مـدت منـافع چشمگیری برای دامداران به دنبال خواهد داشت و باعـث تجدیـد حیات این عرصه‌ها می شود.

نتایج پژوهش «اولویت بندی روش های اصلاح مرتع با استفاده از روش تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: مراتع شهرستان سمیرم)» در شماره دوم مجله علمی پژوهشی بوم شناسی کاربردی دانشگاه صنعتی اصفهان منتشر شد.

پایان خبر / تاریخ ما