شعربافی خراسان دوباره جان می‌گیرد
به‌گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی هنر شَعربافی در بیشتر شهرهای خراسان رضوی از جمله مشهد، سبزوار و تربت حیدریه به صورت خانگی و کارگاهی وجود داشته و هنرهایی از جمله برک بافی، فرت بافی و ابریشم بافی را نیز می توان در این رده و زیرمجموعه شَعربافی جای داد که بیشتر تولیدات آن حوله، چادرشب، بقچه و غیره است.
به موی انسان یا حیوان ‘شَعر’ گفته می‌شود و در اصطلاح بافندگی، شَعر نوعی پارچه است که با موی حیوان یا ابریشم و با ‘دستگاه بافندگی چهار وردی’ بافته می‌شود.
هنرها و صنایع دستی یادگار و نمادی از تاریخ، قومیت و هویت هر قوم و منطقه هستند که نوع، مواد اولیه، کاربرد و نحوه ساخت آن با سبک زندگی مردم آن منطقه در ارتباط نزدیک و تنگاتنگ است. ماندگاری این هنرها به دو اصل مربوط است که مهمترین آن وجود هنرمندان و سپس تقاضا و مصرف از سوی مردم است.
خاموش شدن یک به یک هنرمندان صنایع دستی در یک رشته و بی میلی نسل های بعد برای اشتغال در آن رشته، در کنار صنعتی شدن زندگی شهر و لوکس شدن اسباب و لوازم مصرفی و غیرکاربردی شدن برخی محصولات هنری و دستی از عواملی است که مرگ یا فراموشی برخی هنرهای دستی را رقم زده است.
شَعربافی به دو شیوه ساده و میله‌ای (راه‌راه) صورت می گیرد. شَعر ساده را بیشتر به رنگ‌های بنفش، زرشکی، مشکی، زرد، بادمجانی، سبز و گلی برای لباس زنان و شَعر میله‌ای را به شکل سیاه و سفید به عرض 2 و طول 1.5 متر برای لباس مردان می‌بافند.
اولویت در حمایت از صنایع دستی
ابوالفضل مکرمی‌فر مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی اظهار کرد: «در سال جاری که به نام حمایت از کالای ایرانی نامگذاری شده، حمایت از صنایع دستی به عنوان کالای اصیل ایرانی امری ضروری تر به نظر می رسد.»
مکرمی فر بیان کرد: «هنرها و صنایع دستی از اهمیت بالایی در تثبیت و ماندگاری هویت برخوردارند لذا راهبردها و برنامه ریزی های اولیه برای حمایت از صنایع دستی در دستور کار است.»
او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «همه رشته های صنایع دستی از اهمیت و ارزش برخوردارند و در جایگاه خود باید برای حفاظت، صیانت و حمایت از آنها کوشید و هنرمندان این بخش نیز به خصوص هنرمندان قدیمی از ارزش والایی برخوردارند و آنان را نیز مورد حمایت قرار می دهیم.»
او با اشاره به اینکه صنایع دستی، هنرهایی ماندگار و اصیل باقی مانده از گذشتگان هستند، افزود: «هنر شَعربافی یکی از هنرهای سنتی در خراسان قدیم است که هنوز نیز در این استان و برخی استانهای کشور هنرمندان آن مشغول فعالیتند.»
او تاکید فروان کرد: «با توجه به تغییر سبک زندگی و تغییر نیازها، توجه به نیاز مصرف کنندگان و ایجاد نوآوری و تغییر کاربری در محصولات صنایع دستی از ضرورت هایی است که باید به آن توجه کرد.»
او با بیان اینکه هنر شعربافی بعد از قالی بافی یکی از هنرهای مهم در گذشته بوده است، «افزود: پرداختن به این صنعت دستی هنوز در برخی شهرهای استان مانند سبزوار، گناباد و تربت حیدریه به صورت خانگی و کارگاهی دیده می‌شود.»
او تاکید فروان کرد: «اصولا برای ماندگاری چنین رشته ها و هنرهایی علاوه بر اعمال سیاست های حمایتی باید نسبت به نمایش عمومی نحوه تولید آن به ویژه برای گردشگران اقدام کرد تا آنان نیز از زیبایی، سختی و خاص بودن روند تولید این محصولات آگاه شوند.»
نوآوری ضرورتی برای هنرهای سنتی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز اظهار کرد: «هنر شعربافی از هنرهای ارزشمند و خاص در خراسان بزرگ است و هنرمندان زیادی در سه استان به آن مشغول بوده اند.»
محمد مطیع با بیان اینکه این هنر تولیداتی دارد که بسیار ارزشمند و از ظرافت بالایی برخوردارند، افزود: «بسیاری از مردم در گذر زمان از محصولات این رشته دور شده و دیگر به یاد ندارند که استفاده از پارچه ها و حوله های نخی چه فوایدی دارد.»
او تاکید فروان کرد: «باید مردم را با هنرها و محصولات گذشته بیشتر آشتی داده و با هنر شعربافی و محصولات لطیف و ارزشمند آن نیز آشنا کنیم.»
او در ادامه با بیان اینکه نوآوری، خلاقیت و کاربردی کردن محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی مهمترین مواردی است که باید در این حوزه مورد توجه قرار گیرد، ادامه داد: «علاوه بر این باید نیاز مصرف کننده محصولات صنایع دستی شناخته شود زیرا در عصر کنونی دیگر صنایعی مانند گلیم و نمد همانند گذشته مصرف ندارند.»
او با بیان اینکه هنرمندان باید نسبت به نیاز بازار و نوآوری در صنایع دستی توجه و اقدام کنند تا بازار محصولات خود را بیابند گفت: «معضل امروز حوزه صنایع دستی به روز نبودن محصولات و عدم همخوانی محصولات تولیدی با نیاز مصرف کننده و نبود خلاقیت و نوآوری است.»
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی افزود: «در گذشته رشته های صنایع دستی و تولیدات این بخش بر اساس نیاز روز تعریف شده بود حال آنکه امروز بعد از گذشت قرنها همچنان برخی با نگاه به همان نوع بازار مصرف، به تولید این محصولات اقدام می‌کنند.»
25 هزار هنرمند صنایع دستی
مطیع با اشاره به اینکه خراسان رضوی با توجه به سابقه تاریخی و فرهنگی بالایی که دارد در حوزه صنایع دستی نیز از ظرفیت و توان بالایی برخوردار است، افزود: «بیش از 75 رشته صنایع دستی در این استان با فعالیت بیش از 25 هزار هنرمند زنده و سرپاست.»
او بیان کرد: «تلاش داریم با اعطای تسهیلات، صدور کارت صنعتگری و پوشش بیمه از این هنرمندان حمایت های لازم را به عمل آوریم.»
او ادامه داد: «همچنین با برگزاری نمایشگاه های صنایع دستی در داخل و ترغیب هنرمندان به شرکت در نمایشگاه های خارج از کشور، معرفی صنایع دستی و هنرهای سنتی استان را به طور جد پیگیر هستیم.»
معاون صنایع دستی خراسان رضوی تاکید فروان کرد: «صنعت شعربافی نیز یکی از رشته هایی است که با برگزاری دوره های آموزشی آن برای نسل جوان تلاش می‌شود تا دوباره جان بگیرد وماندگاربماند و به هنرمندان آن افزوده شود.»