وضعیت اقتصادی چه می‌شود؟ / پیش‌بینی آینده اقتصاد ایران از نگاه 4 اقتصاددان
ریسک‌های سیاسی با افزایش تنش‌های بین‌المللی بالاتر رفته و موجب بیشتر شدن نگرانی‌ها از روند برخی از شاخص‌های اقتصادی شده است. در این گزارش چهار اقتصاددان به ارزیابی و پیش‌بینی روند سه متغیر پرداخته‌اند.
به گزارش سرویس اخبار تاریخ ما، حدود یک هفته است فضای سیاسی جهانی، خاورمیانه و ایران با التهابات فراوانی همراه است. در ساعات ابتدایی بامداد روز جمعه 13 دی ماه سردار قاسم سلیمانی در فرودگاه بین‌المللی عراق هدف حمله نظامی آمریکا قرار گرفت و شهید شد.
پس از این واقعه، تنش‌ها و اظهارات تهدیدآمیز میان ایران و آمریکا بالا گرفت، افزایش ریسک‌های سیاسی بازارهای مالی را با التهابات فراوانی مواجه کرد.
بازار سرمایه که در روز پیش از حمله آمریکا، تا سطح 384 هزار واحدی بالا آمده بود، از شنبه هفته جاری با ریزش‌های متوالی همراه شد و در روز چهارشنبه با ایستادن روی سطح 353 هزار واحدی به کار خود در این هفته پایان داد که نشان از افت حدود هشت درصدی در این بازار دارد.
اما بازار ارز با افزایش مواجه شده و قیمت دلار رشد بیش از سه درصدی در این هفته داشت؛ همچنین بازارهای طلای 18 عیار و سکه نیز با افزایش قیمت مواجه شده و بدین ترتیب قیمت طلا رشد بیش از شش درصدی و قیمت سکه نیز رشد بیش از 9 درصدی داشته‌اند.(قیمت‌ها تا ساعت 15 روز چهارشنبه 18 دی ماه منظور شده است)
بنابراین در فضای تحریک‌آمیز و افزایش ریسک‌های سیاسی، بازارهای طلا و ارز با افزایش بازدهی و بازار سرمایه با افت شدید ارزش مواجه شده است؛ وضعیت بازارها نگرانی‌هایی را به دنبال خود آورده است؛ بنابراین پرسش از آینده شاخص‌های اقتصادی و پیش‌بینی روند متغییر‌هایی مثل نرخ‌های تورم، بیکاری و نرخ رشد اقتصادی به جاست.
نگاه به آخرین نرخ شاخص‌های اقتصادی نیز امیدوارکننده نیست.
براساس آمارهای مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آذر ماه سال جاری، تورم نقطه‌ای و سالانه ماه مذکور به ترتیب معادل 27.8 درصد و 40 درصد است که نشان می‌دهد تورم نقطه‌به‌نقطه کشور نسبت به آبان ماه افزایش و تورم سالانه نیز رشد داشته است.
نرخ بیکاری نیز در فصل پاییز امسال به رقم 10.6 درصد رسیده، آخرین نرخ رشد اقتصادی کشور نیز توسط رئیس کل بانک مرکزی کمتر از یک درصد اعلام شده است.
برای رسیدن به تحلیلی از وضعیت این شاخص‌های اقتصادی در چند ماه آینده، ارزیابی چند اقتصاددان از روند این متغیر‌ها می‌تواند تا حدودی تصویر روشن‌تری ارائه دهد. در این خصوص داود سوری، عضو سابق هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف؛ مرتضی افقه، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اهواز؛ کامران ندری، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) و لطفعلی بخشی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه تهران به اظهارنظر پرداخته‌اند.
آینده تورم چه می‌شود؟
در تشریح روند نرخ تورم این اقتصاددانان علاوه بر ریسک‌های سیاسی موجود به کسری بودجه نیز به عنوان فاکتور تاثیرگذار اشاره کرده‌اند.
داود سوری در این خصوص گفت: ریسک‌های سیاسی موجب افزایش نااطمینانی و سایه جنگ را روی اقتصاد کشور ما آورده است. نرخ تورم به این موضوع بستگی دارد که دولت چه سیاستی را اعمال کند. به نظر می‌رسد در سال آینده نیز کسری بودجه بالایی خواهیم داشت که بدون شک به تورم منتقل می‌شود و باید دید دولت از چه ابزاری برای تامین کسری بودجه استفاده می‌کند و یا چه کارایی را در اعمال هزینه‌هایش اعمال کند. اگر رویه همان قبلی باشد که این کسری بودجه به تورم منتقل می‌شود که حتی اگر نرخ آن را افزایش ندهد در همین نرخ‌ها نگه می‌دهد.
افقه نیز با اشاره به کسری بودجه تاکید کرد: براساس آنچه از بودجه می‌توان تشخیص داد، تورم بیشتر خواهد شد.
وی افزود: محور تورم و اشتغال تولید است، چون افق مثبتی در این خصوص نداریم، در آینده اگر این روند ادامه یابد هم نرخ رشد تشدید می‌شود و هم اشتغال ضربه محکمی می‌خورد و طبیعی است که تورم و رکود به طور همزمان خواهیم داشت.
اما کامران ندری ریسک‌های سیاسی را موثر خواند و گفت: در آینده نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه افزایش می‌یابد مگر این که بتوانیم ریسک‌های سیاسی را کنترل کنیم.
لطفعلی بخشی نیز معتقد است: با توجه به اوضاعی که وجود دارد هیچ چشم‌انداز روشنی وجود نخواهد داشت و نور امیدی در آن نیست. هر سیاست اقتصادی و سرمایه‌گذاری نیاز به ثبات دارد و الان نمی‌توانیم اصلا روی آن ثبات حساب کنیم. در مجموع با توجه به ریسک‌های سیاسی و کسری بودجه سنگین کشور به نظر نمی‌رسد در آینده هیچ یک از این فاکتورها وضعیت بهتری نسبت به الان داشته باشند.
آینده نرخ بیکاری چه می‌شود؟
در خصوص نرخ بیکاری هم اقتصاددان نظرات کاملا متفاوتی دارند.
اگرچه کامران ندری معتقد است نرخ بیکاری تغییر خاصی نخواهد داشت، اما مرتضی افقه به بیشتر شدن رقم این شاخص تاکید دارد.
وی در این خصوص گفت: به نظر می‌رسد رقم غیررسمی بیکاری خیلی بیشتر از 10.6 خواهد شد احتمالا تا 20 درصد هم می‌رود که متاثر از رشد اقتصادی است.
داود سوری اما به بهتر شدن این نرخ امیدوار است و در این خصوص گفت: اگر نرخ رشد بتواند روند کاهنده خود را ادامه دهد، این انتظار وجود دارد افزایش نرخ بیکاری متوقف شود و در این سطح باقی بماند. نرخ بیکاری دیرتر عکس العمل نشان می‌دهد.
آینده نرخ رشد اقتصادی چه می‌شود؟
آینده نرخ رشد اقتصادی کشور را سه اقتصاددان در وضعیت بدتری پیش‌بینی کردند.
لطفعلی بخشی عنوان کرد: منطقا رشد اقتصادی وضعیت بدتری نسبت به دو متغیر دیگر خواهد داشت.
ندری نیز معتقد است این شاخص اقتصادی تا چند ماه آینده رقم منفی بزرگ‌تری را رقم خواهد زد.
مرتضی افقه از پیش‌بینی‌های بین‌المللی درباره نرخ رشد ایران گفت که این پیش‌بینی‌ها می‌گویند این نرخ روی منفی 9 درصد است که رقم بالایی است.
سوری با اشاره به این که طی یک سال اخیر اتفاق مثبتی در اقتصاد کشور ماه نیفتاده که توقع داشته باشیم نرخ رشد اقتصادی داشته باشیم، بیان کرد: برخی از پیش‌بینی از نرخ رشد اقتصادی منفی است؛ اما صحبت‌های برخی از مسئولان نرخ رشد صفر یا مثبت را بیان کردند که البته اطلاعات تا پایان سال نیز باقی مانده است. به نظر من نرخ رشد مثبت منطقی‌تر و خوشحال‌کننده‌تر است چون ما تحت شرایط تحریم توانسته‌ایم به این نرخ‌ها برسیم و به نوعی تاییدکننده این تئوری اقتصادی است که تغییرات نرخ ارز توانسته تاثیراتی را روی صنایع داخلی بگذارد. خیلی از صنایعی که تا به حال سود آور نبودند در حال رشد هستند.
تحلیل این چهار اقتصاددان از آینده سه شاخص نرخ رشد اقتصادی، تورم و بیکاری این گزاره را می‌رساند که نامطلوب شدن وضعیت اقتصاد کشور در این حوزه‌ها دور از ذهن نیست.