خطرناک‌ترین اتفاق در بورس چیست؟ / ۴ توصیه برای سرمایه‌گذاران در بازار سهام
پویا ناظران، اقتصاددان حضور میلیونی تازه واردها به بورس را تحلیل و به منافع و مخاطرات آن اشاره کرده است، همچنین برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاران به این سرمایه‌گذاران چهار توصیه کرد.
به گزارش سرویس اخبار تاریخ ما، در سه ماه گذشته بازدهی بورس دو برابر شده ولی در هفته گذشته با افت شاخص مواجه شد، حباب بازار سرمایه نیز اصطلاحی است که کارشناسان بسیاری به آن اشاره می‌کنند، آیا باید نگران سرمایه‌گذاری در بورس بود؟
پویا ناظران، اقتصاددان در تحلیلی به این پرسش پاسخ داده است.
وی با اشاره به رشد شاخص بورس طی چهار سال اخیر گفت: از اول سال ۹۵ تا الان بورس ۲۴۰ درصد رشد واقعی داشته یعنی ۲۴۰ درصد مازاد بر کاهش ارزش ریال رشد کرده است، در حالی که ۴۵ درصد رشد واقعی اول ۹۵ تا آخر سال ۹۸ را می‌شود از محل سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌وری شرکت‌های بورس توجیه کرد اما توجیه ۲۴۰ درصد رشد واقعی با وجود شرایط اقتصادی چند سال گذشته، افت قیمت نفت و کاهش ارزش محصولات پتروشیمی در جهان دشوار است.
۳ نفع ورود تازه‌واردها به بورس
ناظران ورود چند میلیون سرمایه‌گذار تازه‌وارد به بورس را دارای منافع و خطراتی دانست که از نظر وی اولین نفع این است که سهام ابزار بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری پس‌انداز خانوار است، سهام هم با تورم رشد می‌کند و هم رشد واقعی دارد و از این جهت ابزار بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری پس انداز خانوار است، البته بخشی از واکنش سهام به تورم سال ۹۷ در سال ۹۸ محقق شد.
به گفته این اقتصاددان، نفع دوم افزایش تعداد فعالان بورس مربوط به تعیین مدیریت شرکت‌هاست؛ سهامداران حق تعیین مدیر را در مجمع دارند، بنابراین سهامدار غیرمستقیم مدیرعامل شرکت را تعیین می‌کند. هر چقدر کنترل مدیریت بنگاه‌های کشور بیشتر به دست عموم مردم بیافتد برای اقتصاد بهتر است. حالا که دولت به پول نیاز دار و شرکت‌ها را وارد بورس می‌کند و باید دولت را مجبور کرد که حق رای کرسی‌های مدیریتی را نیز به بورس محول کند ت با این کار اقتصاد کشور سالم‌تر و فساد کمتر می‌شود.
وی در خصوص نفع سوم اظهار کرد: نفع سوم در کیفیت سیاستگذاری اقتصادی است. با افزایش سرمایه گذاری خانوارها در بورس کیفیت سیاست گذاری اقتصادی نیز اصلاح می‌شود. در گذشته سیاست‌هایی مثل سرکوب نرخ ارز اتخاذ می‌شد تا از مصرف‌کننده حمایت شود اما این کار با صدمه به تولید به بیکاری و کاهش رفاه اقتصادی منجر می‌شد.
وی افزود: وقتی خانوار سهامدار شود ضرر مداخلات مدیریتی وزرا را از نزدیک لمس می‌کند، هزینه اتخاذ این سیاست‌ها را برای دولت افزایش می‌دهد. می‌تاون امیدوار بود که کیفیت سیاستگذاری اقتصادی بهتر شود که منجر به رشد تولید، افزایش اشتغال و افزایش حقوق می‌شود؛ یعنی با این کار سیاست‌های اقتصادی از مصرف‌محوری به تولیدمحوری تغییر کند.
این اقتصاددان درباره نفع سوم معتقد است: نفع سوم این که می‌گویند رشد بورس هدایت نقدینگی به سمت تولید است، اما اینطور نیست. وقتی سهام می‌خرید پول سهام به فروشنده سهام می‌رسد نه شرکت دارای سهم، تا پول وارد ترازنامه شرکت نشود در اختیار مدیرعامل به منطور سرمایه‌گذاری تولیدی قرار نمی‌گیرد و این سرمایه‌ها وقتی شرکت اوراق منتشر کند وارد ترازنامه می‌شود.
بنا بر اظهارات وی، ریشه مشکل بازار سرمایه در هدایت منابع به سمت تولید در قانون تجارت است، این قانون که از عهد پهلوی آمده برای تامین مالی شرکت‌ها مناسب نیست؛ اما نهادهای قانون‌گذار ما توان تدوین و تصویب یک قانون تجارت مناسب برای قرن ۲۱ را ندارند و تا این مشکل رفع نشود بازار سرمایه کارکرد خیلی محدودی برای هدایت منابع اقتصادی به سمت تولید دارد.
براساس اظهارات ناظران، رشد فعلی بورس صرفا تغییر قیمت‌های اوراق سهام نسبت به بقیه سرمایه‌ها و کالاهای اقتصادی و یک تغییر قیمت نسبی است. از رشدی که در بورس می‌بینیم منابع جدیدی در خدمت تولید قرار نمی‌گیرد مگر این که اوراق جدید منتشر شود.
مخاطرات حضور میلیونی سرمایه‌گذار در بورس
وی در این پیام صوتی خود که در کانال خود در تلگرام منتشر کرده، پس از بیان منافع، به مخاطرات این حضور میلیونی در بورس نیز اشاره کرد که امکان دارد خطر اول سرخوردگی این افراد با یک اصلاح قیمت باشد.
ناظران اضافه کرد: ثروت تازه واردها به قدیمی‌ها یعنی کسانی که در سال‌های گذشته خریدند و در یکی دو ماه اخیر فروختند، منتقل می‌شود که اختلاف طبقانی را تشدید می‌کند و تبعات اجتماعی دارد. همچنین احتمالا خیلی از این تازه‌واردها شاید کلا از بورس خارج شوند که موجب می‌شود منافع سه‌گانه از دست برود.
او توضیح می‌دهد: اما خطر به مراتب بزرگ‌تر به اصلاح «کژمنشی» است، زمانی که فعال اقتصادی ریسک کند و در نتیجه این ریسک اگر سود کرد منافع سودش را ببرد ولی اگر شکست خورد خسارت آن بر گردن دیگری بیافند، می‌گوییم فعال اقتصادی دچار کژمنشی شده است. چنین فردی خیلی ریسک می‌کند چون منافعش برای خودش و مضرات آن برای دیگران است.
یک نمونه آن سپرده‌گذاری در موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز بود، سپرده‌گزار می‌دانست که ریسک این سود بانکی بالاست اما چون از بانک مرکزی مجوز داشت سپرده‌گذاری کرد در نهایت نیز بانک مرکزی در دی ماه سال ۹۶ حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برای جبران خسارات این افراد چک کشید و تبعات اقتصادی و افزایش نرخ ارز را به دنبال خود آورد.
وی با اشاره به بورس ادامه داد: دولت و مسولان دولتی از بورس حمایت می‌کنند و ممکن است سرمایه‌گذار بورسی از این اظهارات یک تضمین بورسی را استنباط کنند.
ترسناک‌ترین و نگران‌کننده‌ترین اتفاق این روزها
ناظران با مطرح کردن این فرض که شاخص بورس به سه ماه قبل برگردد، ادامه داد: این فرض قطعی نیست ولی محتمل است صف خرید به صف فروش تبدیل شود. در این حالت رفته رفته منجر به گلایه‌های مردمی می‌شود که در چند سال گذشته نیز وجود داشته است، در نتیجه دولت به بانک مرکزی دستور می‌دهد که چک بکشد که در نهایت منجر به تورمی از جنس ونزوئلا می‌شود.
وی نتیجه این اقدام را در انتقال درآمد از دهک‌هایی که درآمد ندارند به دهک‌هایی که درآمد دارند دانست و گفت: با این اتفاق پول از نیمه‌ای که با حقوق کارگری روز به روز زندگی را سپری می‌کند به سمت نیمه‌ای منتقل می‌شود که خونه، ماشین، طلا و ارز دارند. چک کشیدن بانک مرکزی که می‌آید تا یک بحران را بخواباند منجر به یک بحران بزرگ‌تر می‌شود. بنابراین حمایت‌های رنگ و وارنگ مسئولان رده بالا از بورس، ترسناک‌ترین و نگران‌کننده‌ترین اتفاقی است که در این هفته‌ها در حال رخ دادن است. برگشت شاخص بورس به سه ماه قبل یک سناریو احتمالی است که با حمایت مسئولان ریسک این سناریو در حال تشدید شدن و مدیریتش سخت‌تر است.
۴ پیشنهاد برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
این اقتصاددان در ادامه برای سرمایه‌گذاران بورسی چهار پیشنهاد به منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری ارائه کرد که به این شرح است:
اول، اگر برای سرمایه‌گذاری در بورس پول قرض کرده‌اید حتما به میزان قرض بفروشید و پس دهید. سرمایه‌گذاری برای قرض مخصوصا در شرایط فعلی بازار، کار بسیار خطرناکی است چون ممکن است با یک اصلاح نه تنها اصل سرمایه را از دست بدید بلکه مقروض هم باشید.
دوم، همه تخم مرغ‌های سرمایه‌گذاری را در سبد سهام نگذارید. در بازار سهام در سهم‌های متنوع سرمایه‌گذاری و در مجموع در بازارهای متنوع سرمایه خود را تقسیم کنید. بهتر است سهم سهام از سرمایه از نصف بیشتر نشود، مابقی را در مسکن، اوراق با درآمد ثابت، طلا و… سرمایه‌گذاری کنید.
سوم، اگر اطرافیان با قرض، فروش خانه و ماشین وارد بورس شده‌اند، بدانید که این روند نمی‌تواند ادامه پیدا کند؛ چون با کوچکترین نشانه‌ای این افراد مجبور می‌شوند سهامشان را بفروشند که این فاکتورها نشان می‌دهد بازار بورس در یک شرایط کم ثباتی است.
چهارم، به سامانه کدال مراجعه کنید و صورت مالی تعدادی از شرکت‌هایی که پرتوی بورسی دارید را بررسی کنید، شاید نیاز باشد که یک سهمی را بفروشید و یک سهم دیگر بخرید.
وی در پایان اینطور نتیجه‌گیری کرد که بازار بورس در سال گذشته رشد خیلی خوبی داشت اما رشد آن در سه ماه اخیر با واقعیت‌های اقتصادی کشور تناسب ندارد؛ این اتفاق در کشورهای دیگری نیز رخ داده که به نتیجه خوبی منجر نمی‌شود. هیچ کس به طور قطعی نمی‌تواند بگوید بورس در حباب است و سناریو پیش‌رو این است که اصلاح قیمتی تا حدود سطح بهمن ماه سال ۹۸ وجود دارد.