حلقه آخر «هشدار سریع زلزله»
پیروز حناچی در این مراسم ابراز امیدواری کرد: هم اکنون ۲۶ شتاب‌نگار نصب شده است و امیدوارم با کمک سایر نهادها و فراهم شدن امکانات بتوانیم ۲۰۰ شتاب‌نگار در مناطق زلزله‌خیز اطراف تهران نصب کنیم. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» سامانه هشدار سریع زلزله در زمان هشدار پیش از وقوع موج دوم زلزله کاربرد دارد. به این صورت که در سامانه هشدار سریع از طریق شتاب‌نگارهایی که اطراف شهر در نزدیکی گسل‌های اصلی نصب می‌شوند و حالا تعداد آنها برای پایتخت به ۲۶ دستگاه رسیده؛ امواج P (موج اولیه) و S (موج ثانویه) زلزله که با سرعت‌های متفاوتی از کانون زلزله به سمت سطح زمین حرکت می‌کنند، مشخص می‌شود. مطابق با کارکرد پیش‌بینی شده برای این سامانه، اگر بتوان موج زلزله را در خارج از تهران و در کانون وقوع آن ثبت و از طریق ابزاری به سرعت به مرکز مخابره کرد، در این صورت زمانی بین چند ثانیه تا چند ده ثانیه به مراکز دریافت‌کننده فرصت می‌دهد تا اقدامات لازم را انجام دهند.
در واقع سامانه هشدار سریع زلزله تهران این امکان را دارد که از فاصله زمانی بین دو موج زلزله که حدودا ۱۰ ثانیه است- موج p که موج پیشرو محسوب می‌شود و خطر آنچنانی ندارد و موج S که موج مخرب و اصلی به حساب می‌آید- استفاده کرده و با شناسایی موج اول، اخطار آمدن موج دوم را اعلام کند.
تا اوایل سال جاری، چهار دستگاه از مجموعه سامانه هشدار سریع در حوالی شرق استان تهران (محدوده گسل مشاء، جاده هراز، سد لار و…) نصب شده بود و در عین حال، ۲۲ دستگاه هشدار سریع دیگر نیز از کشورهای سوئیس و انگلیس خریداری شد تا در نقاط جنوبی، شمالی و غرب خارج از محدوده شهر تهران نصب شود. حالا با نصب دستگاه‌های جدید در حوالی گسل‌های اصلی پایتخت این سوال اصلی همچنان پابرجاست که آیا کارکرد اصلی این دستگاه هم عملیاتی خواهد شد؟
مطابق با ساختار پیش‌بینی شده در این سامانه یکی از کارکردهای اصلی و نهایی آن اعلام عمومی هشدار وقوع زلزله از یکسو به تیم‌های مدیریت بحران و امداد و نجات و از سوی دیگر به‌صورت عمومی به شهروندان است. کارکردی که دست کم تا وقوع آخرین زلزله بزرگ شهر تهران در اردیبهشت ماه سال هنوز عملیاتی نشده بود. مدیریت شهری تهران می‌گوید: باید کار فرهنگی بلندمدت در این زمینه انجام نشود و ارتقای سطح آگاهی‌های مردم در دستور کار قرار گیرد. همچنین باید زیرساخت لازم در صداوسیما و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فراهم شود تا در سریع‌ترین زمان پیغام هشدار در اختیار مخاطبان قرار گیرد. همچنین به موازات آن زیرساخت‌های مربوط به امکان اطلاع‌رسانی و هشدار از طریق تابلوهای ترافیکی یا تلویزیون‌های شهری یا آژیر، فراهم شود.
با این حساب اگرچه افزایش تعداد دستگاه‌های شتاب‌نگار می‌تواند یک گام رو به جلو در مدیریت بحران پایتخت محسوب شود اما تا زمانی که حلقه پایانی این زنجیره که همان اطلاع‌رسانی همگانی است به این سامانه متصل نشود بر کارآیی همه‌جانبه و کامل این سامانه محل تردید وارد است.
به تعبیر دیگر اگرچه ظرفیت «آگاهی ثانیه‌ای» از در پیش بودن زلزله در شهر تهران وجود دارد؛ اما چون این ظرفیت بین دستگاه‌های مختلف دولتی به بدترین شکل توزیع شده و تجمیع میان آنها شکل نگرفته، این ظرفیت در تهران و سایر شهرهای کشور در برابر زلزله بزرگ احتمالی به لحاظ کارکردی مردود و غیرقابل استفاده است.