مزایده بین المللی؛ راه واگذاری خودروسازان؟
چه اشکالی دارد درمزایده عمومی خودروسازان بزرگ ایران غول‌های خودروسازی جهان حضور داشته باشند؟ شرکت‌هایی خارجی که مالکیت این صنعت را بخواهند نمی‌توانند منافع مالی کارگران ایرانی و درآمد دولت درقبال مالیات صادرات محصولات را ازسهم فروش منطقه‌ای خود مستثنی کنند
چه اشکالی دارد درمزایده عمومی خودروسازان بزرگ ایران غول‌های خودروسازی جهان حضور داشته باشند؟ شرکت‌هایی خارجی که مالکیت این صنعت را بخواهند نمی‌توانند منافع مالی کارگران ایرانی و درآمد دولت درقبال مالیات صادرات محصولات را ازسهم فروش منطقه‌ای خود مستثنی کنند
آیا برای واگذاری خودروسازی‌ها می‌توان به‌سرمایه‌داران داخلی اکتفا کرد؟ چگونه می‌توان به‌اشخاص حقیقی و حقوقی که سابقه حضور درصنعت‌خودرو را دارند و دربرخی مقاطع عملکرد چندان موفقی نداشته‌اند، تکیه کرد؟ آیا واگذاری شرکت‌های خودروسازی به‌این اشخاص می‌تواند موجب تحولی بزرگ درصنعت‌خودرو کشور شود و به‌درجا زدن این صنعت خاتمه دهد؟
پویا عباسیان، کارشناس تجارت بین‌الملل دراین خصوص معتقد است: «برای خصوصی‌کردن خودروسازان بزرگ ایرانی باید مزایده بین‌المللی برگزار شود تا هرکسی توانایی حضور گسترده دربازار کشور و منطقه را دارد، بتواند سهام آن‌ها را بخرد؛ نه‌اینکه فقط به‌خودی‌ها گفته شود.»
این کارشناس اقتصادی درخصوص نحوه خصوصی‌سازی درصنعت خودرو گفت: «اگر به‌عملکرد مدیران گذشته این شرکت‌های بزرگ توجه کنیم، خواهیم دید این افراد مجموعه‌هایی را باتراز جهانی هدایت می‌کردند، اما به‌دلیل دخالت‌های دولتی نتوانستند به‌نتیجه لازم برسند. اگر این صنعت از ابتدا به‌بخش‌خصوصی سپرده می‌شد، قطعا این زیان انباشته را هیچ‌گاه تجربه نمی‌کرد. زیرا بخش‌خصوصی می‌داند چطور ازسرمایه‌های خود درمقابل تنش‌های بازار و شرایط ویژه اقتصادی درکشور و حتی جهان محافظت کند.»
سرمایه‌های بین‌المللی و بازارهای وابسته
عباسیان تصریح کرد: «بسیاری از کارشناسان وابسته به‌خودروسازان معتقدند باید از صنعت حمایت شود، اما این به آن معنا نیست که وام با سود بالا دراختیار این صنعت قرار بگیرد؛ آن‌هم درحالی‌که قیمت تمام‌شده محصولات آنان توسط دولت تعیین می‌شود.»
وی درپاسخ به‌این پرسش که چطور باید این بنگاه‌ها خصوصی‌سازی شوند، گفت: «خصوصی‌سازی موفق یعنی بنگاهی وارد بازار شود و آزادانه کالای خود را بفروشد. اما وقتی سازمانی روی کالاها قیمت‌گذاری می‌کند، دست مدیران برای بنگاه‌داری اصولی بسته است.»
این کارشناس تجارت بین‌الملل در ادامه افزود: «برای پی‌بردن به افق پس‌از خصوصی‌سازی شرکت‌های خودروساز، باید برای پرسش‌هایی از این دست جواب قانع‌کننده‌ای ارائه دهیم؛ آیا واگذاری بنگاه‌هایی که تابه‌حال خصوصی شده‌اند، درست اجرا شده است؟ با بررسی گذشته صنایع واگذارشده پاسخ قطعا منفی خواهد بود، چراکه بنگاه‌هایی که به‌بخش‌خصوصی واگذار شده‌اند یا دردست افراد اهل قرار نگرفته‌اند یا حمایت‌های بدون‌نظارت مناسب، آن‌ها را به‌سمت ورشکستگی سوق داده است.»
عباسیان معتقد است: «دولت نمی‌تواند زیان 80درصد سهامداران را که به‌موجب تصمیمات تحمیلی به‌وجود می‌آید، جبران کند. نباید این انتظار وجود داشته باشد سکان شرکت‌هایی به‌بزرگی ایران‌خودرو و سایپا دراختیار سهام‌داری باکمتر از 20درصد سهام قرار بگیرد.»
وی تاکید کرد: «باید دراقتصاد آزادسازی انجام شود. دراین شرایط می‌توان روی سرمایه‌های بین‌المللی و بازارهای وابسته آن‌ها حساب کرد. چه‌اشکالی دارد درمزایده عمومی خودروسازان بزرگ ایران غول‌های خودروسازی جهانی حضور داشته باشند؟ شرکت‌هایی خارجی که مالکیت این صنعت را بخواهند نمی‌توانند منافع مالی کارگران ایرانی و درآمد دولت درقبال مالیات صادرات محصولات را از سهم فروش منطقه‌ای خود مستثنی کنند.»
این کارشناس تجارت بین‌المللی افزود: «نباید انتظار داشت صنعت ایران که رتبه‌ای حدود چهلمین کشور درمیان کشورهای صنعتی جهان را دارد، به‌صورت دفعی وارد تجارت جهانی شود. خودروسازان ایران توانایی تولید بیش‌از 5/1میلیون دستگاه خودرو در سال را دارند که این پتانسیل می‌تواند برای حضور درمنطقه خاورمیانه چشمگیر به‌نظر برسد.»
صنعت‌خودرو پس از آزادسازی
درهمین زمینه موسی غنی‌نژاد، اقتصاددان نیز معتقد است: «روند خصوصی‌کردن شرکت‌های خودرویی مثل ایران‌خودرو می‌تواند به‌صورت مزایده بین‌المللی انجام شود. برای خصوصی‌کردن ایران‌خودرو باید مزایده باحضور شرکت‌های بین‌المللی برگزار شود تا هرکسی که آمد بخرد. تنها درچنین فضایی می‌توان خصوصی‌سازی موفق و سالم انجام داد.»
وی وضعیت خودروسازی را پس از آزادسازی این‌گونه تشریح کرد: «اگر کل اقتصاد به‌سمت آزادسازی پیش رود و درخصوص خودروسازی تعرفه‌ها برداشته شود، این صنعت بعد از یک شوک خود را پیدا می‌کند. مهم‌ترین اتفاق بعد از آزادسازی درخودروسازی این است که جابه‌جایی درمنابع اتفاق می‌افتد و مالکیت این صنعت عوض می‌شود؛ مثلا ایران‌خودرو را رنو می‌خرد. هیچ کشوری نمی‌تواند بیش از صادرات، واردات داشته باشد. یعنی تمام تولید کشور صفر نمی‌شود، بلکه تنها اولویت‌های تولید جابه‌جا می‌شوند.»
به‌عقیده وی، مدیران خودروسازی داخلی بارتبه‌های بین‌المللی درمقابل اشتباهات دولتی، به‌افرادی ناکارآمد تبدیل شده‌اند.