شبکه تلویزیونی گردشگری راه‌اندازی می‌شود
«توسعه متوازن و جامع به عنوان هدف مهم ملت ایران، حداقل از زمان مشروطه تا امروز مد نظر بوده و گردشگری سکوی حرکت به سمت توسعه و کوتاه ترین پل میان ملت‌های جهان است»، این بخشی از سخنان دکتر روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران است و سندی بر اهمیت و نقش گردشگری در دولتهای یازدهم و دوازدهم.
دولت تدبیر و امید بر توسعه گردشگری برای تحصیل شغل و درآمد و تاثیرگذاری در اقتصاد غیرنفتی تاکید خاصی دارد و انتخاب «علی اصغر مونسان» به ریاست سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اطلاع از توانمندی‌های او برای ایجاد تحول در این زمینه صورت گرفت.
آنچه در پی می‌آید مصاحبه اختصاصی خبرنگار ایرنا با معاون رئیس‌جمهوری است که با محوریت اتفاقات مبتلابه گردشگری کشور صورت گرفته و به طرح پرسش‌هایی که کمتر در سخنرانی‌ها و نشست‌های خبری او مطرح شده، استوار است.
با خروج آمریکا از برجام و بازگشت احتمالی تحریم‌های آمریکایی تا موعد مقرر، آیا گردشگری ما از این مساله تاثیرپذیر خواهد بود؟ درصورت مثبت بودن پاسخ، چه برنامه هایی برای آسیب ندیدن یا پیشگیری از ایجاد وقفه در روند رو به توسعه گردشگری کشور دارید؟
به تفکیک و ترتیب در سه بخش سازمان ما یعنی در مقوله «میراث‌فرهنگی» که به طور عمده امور آن به مسائل درون کشور مرتبط هست، خروج آمریکا از برجام هیچ تاثیری نخواهد گذاشت، ضمن اینکه خوشبختانه بحث تحریم‌ها از گذشته تاکنون به موضوعات فرهنگی خیلی دخیل نبوده است و در زمان اجرای تحریم‌های سابق هم ما در بخش میراث‌فرهنگی مشکل چندانی از این بابت نداشتیم؛ اگر چه شاید این مساله مزاحمت هایی در ثبت‌های جهانی ما ایجاد کند.
در مقوله صنایع‌دستی هم مجموعه روند تولید ما به مزیت‌های درونی برمی‌گردد و از معرض آسیب تحریم‌ها مصون خواهد بود و تنها در بخش صادرات می‌توان دغدغه‌هایی داشت گه البته تجربه تحریم‌های گذشته نشان می‌دهد که در این بخش هم ایمن بودیم، ضمن آنکه عدد مالی حاصله از فروش و صادرات ما در این بخش هم رقمی نیست که آنها روی این قضیه وقت بگذارند.
بنابراین در این دو بخش قطعا نگران هیچ اتفاق و آسیبی نیستیم.
اما در مقوله گردشگری که خود به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود، گردشگری داخلی ما عدد 46 میلیون سفر سالانه را دارد و طبق برنامه چشم انداز باید به 80 میلیون سفر سالانه برسد؛ به عبارتی ما بر اساس چشم انداز 1404 باید به آمار 20 میلیون نفر گردشگر ورودی خارجی یا 80 میلیون گردشگر داخلی دست پیدا کنیم که این بحث گردشگری داخلی، خود یک ظرفیت بزرگ است و چشم ما فقط به بیرون نیست.
این عدد، بازارهای داخلی ما را رونق می‌دهد و به توسعه گردشگری کشور می‌انجامد که بازگشت تحریم‌های برجامی تاثیر چندانی روی این بخش ندارد؛ هرچند ممکن است به دلیل سخت شدن احتمالی شرایط اقتصادی مردم، علی القاعده روی سفرهای داخلی هم آثار اندکی داشته باشد که خیلی نگران کننده نیست.
در بحث ایرانگردان خارجی اگر تحریم‌ها، فقط آمریکایی بوده و با ابقای اروپایی‌ها در برجام همراه باشد نگرانی خاصی نداریم؛ تنها، اتفاقات حاشیه‌ای آن ممکن است تاثیرهایی بگذارد برای نمونه موضوع نوسان ارز، گردشگری را متاثر کرده و می‌کند که البته در دولت تدابیر خاصی برای این مساله اندیشیده شده و به مرور کمیته ارزی دولت معایب احتمالی این تدابیر را هم برطرف خواهد کرد.
آیا جایگزینی یورو به جای دلار برای انجام امور گردشگران ورودی در هیات دولت مطرح هست؟
بله. در این باره صحبت و فعلا مقرر شده تا حساب‌های دولت به دو صورت یورو و دلار ثبت شود اما برای ما به عنوان میزبان فرقی نخواهد داشت و گردشگران می‌توانند هم از یورو و هم دلار در ایران استفاده کنند.
اما اگر بنا باشد به طور کلی از دلار به سمت یورو برویم، این آمادگی را داریم و مشکلی متوجه ما نخواهد شد.
آیا نتایج انتخابات پارلمانی اخیر عراق و تغییر سیاست‌های احتمالی در این کشور، «گردشگری زیارتی» ما که بخش اعظم آن از اتباع عراقی هستند، را تحت تاثیر قرار خواهد داد؟
باید منتظر سیاست‌های اعلامی باشیم و اینکه باید در آینده ببینیم دولت جدید عراق چه سیاستی در پیش خواهد گرفت.
ما هم متقابلا گردشگران ایرانی خروجی به اماکن زیارتی عراق، کم نداریم به عبارت دیگر تعداد گردشگران زیارتی ما به مقصد عراق بیشتر از گردشگران زیارتی عراقی‌ها در ایران است؛ بنابراین فکر نمی‌کنم به این سرعت مخاطراتی از این جهت متوجه گردشگری زیارتی ما باشد. باید منتظر ماند و مواضع دولت جدید عراق را دید بنابراین هنوز اتفاقی نیفتاده تا بخواهیم برای آن تصمیمی اتخاذ کنیم.
درباره نرخ خدمات هتل‌ها که محل بحث‌های فراوان بوده بالاخره چه تصمیمی گرفته می شود. آیا قرار است مثل سایر نقاط دنیا نرخ، آزادسازی شود و تعیین آن به خود اتحادیه‌ها واگذار شود یا همچنان دولت در این باره تصمیم گیر خواهد بود؟
بالاخره نرخ هتل‌ها از یک نقطه‌ای باید ابلاغ شود و در اکثر کشورهای گردشگرپذیر جهان نرخ‌ها توسط سازمان یا وزارت گردشگری شان ابلاغ می‌شود یعنی این‌گونه نیست که هتل‌های هم‌درجه در هر نقطه، ارقام متفاوت برای خدمات خود دریافت کنند، سقف عددی تعیین می‌شود و هتل‌ها می‌توانند در همان قالب، تخفیفی اعمال کنند.
قیمت مصوبی که هم اکنون برای هتل‌های ایران وجود دارد با مشورت جامعه هتل‌داران تعیین می شود، بنابراین ما روی قیمت مشکل خاصی نداریم. اگر بخواهد قیمت از این بالاتر برود خود هتل‌داران هم می‌دانند که مشتری هایشان را از دست خواهند داد؛ بنابراین باید نرخ مصوب یک رقم معقول و همسان سازی شده باشد.
رئیس موزه شناسی جهان (ایکوفوم) در سفر اخیر خود به ایران در مصاحبه با ایرنا گفت که ایران با همه داشته‌های تاریخی و تمدنی هنوز برای مردم دنیا ناشناخته است؛ این اظهارنظر نگران کننده را بگذاریم کنار اینکه شما هم بارها از عدم توانایی ارائه یک تصویر خوب از ایران به دنیا ناخشنود بودید؛ با وجود محدودیت‌های هزینه‌ای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و لاغری بودجه اختصاصی سازمان در این بخش، برای ترمیم این ضعف رسانه ای و اطلاع رسانی که ضعف بزرگ گردشگری و حتی فرهنگی ما نیز هست برنامه‌ای دارید؟
این حرف درستی ست و به طور جدی یک ضعف بزرگ برای ما محسوب می‌شود. ما برای معرفی کشورمان در دنیا کار خاصی نکرده‌ایم. امروزه در دنیا به بحث تبلیغات به چشم سرمایه‌گذاری نگاه می‌شود نه هزینه؛ اما متاسفانه ما می‌اندیشیم که هزینه تبلیغات، هزینه مازاد و از دست رفته است.
خوشبختانه سازمان برنامه و بودجه، اعتبارات امسال ما را نسبت به سال 1396 افزایش داده است اگرچه این هم کفاف حداقل‌ها را نخواهد داد.
ما به دلیل این بودجه محدود، کشورهای هدف تبلیغ خود را مشخص کرده‌ایم و یکی از بخش‌های مهم تبلیغی دیگر ما حضور در نمایشگاههای مهم بین‌المللی دنیا مثل «فیتور اسپانیا» و «آی. تی. بی آلمان» است که در آنجا بخش‌های غیردولتی می‌توانند مبادلات جدی توریستی داشته باشند. ما باید هم حضور در نمایشگاههای مختلف و هم کیفیت حضورمان را افزایش دهیم.
ما تاکنون به دلیل کمبود اعتبارات به قدری در نمایشگاههای توریستی جهانی، ضعیف حاضر شده‌ایم که حضور پیدا نکردن ما ارجحیت داشت و از این مانور بزرگ گردشگری دنیا که محل عرضۀ داشته‌های فرهنگی هر کشور مثل موسیقی سنتی، غذاها، آیین‌ها و جذابیت‌هاست بی‌نصیب بودیم.
غرفه‌های نحیف، کوچک و ضعیف ما کم محتوا بود. اما به شرط تامین اعتباری که در سال 97 در این بخش داریم علاوه بر حضور پررنگ نمایشگاهی، حضور در رسانه‌های خارجی را هم تجربه خواهیم کرد.
مثلا ما و ترکیه به طور همزمان کشور چین را که 121 میلیون گردشگر خروجی دارد، جزء کشورهای هدف قرار داده ایم، ترکیه تبلیغات فراوانی در رسانه‌های عمومی چین دارد و ما هیچ. ترکیه هفته‌ای یک رویداد فرهنگی در چین برگزار می‌کند و ما به دلیل نبود اعتبارات، برنامه خاصی نداریم و به داشتن یک نمایشگاه کوچک سالیانه در چین محدود می‌شویم.
در بحث نمایشگاههای خارجی فکر نمی کنید با توجه به عملکرد ضعیف کانون اتومبیلرانی به عنوان تنها بانی دولتی برگزاری نمایشگاههای گردشگری ایران در خارج از کشور، این کانون نیاز به خانه تکانی اساسی دارد؟سالهاست که فرصت های طلایی نمایشگاههای خارجی ما با عدم خلاقیت و تکرارهای دلزده و فترت کاملا محسوس کانون به هدر می رود.
این را ما قبول داریم. کما اینکه به کانون گفته‌ام که نقش خود را نه فقط در بحث نمایشگاه‌ها بلکه در سایر وظایف محوله جدی‌تر ایفا کند.
هر چند قیدی برای حضور بخش خصوصی ما در این نمایشگاه‌ها وجود ندارد و کانون، مسئول تجمیع داشته‌های ما در بخش دولتی و خصوصی است ولی معتقدم کانون باید نقش جدی‌تری به عنوان بازوی ما در حوزه گردشگری ایفا کند و فقط به نمایشگاه‌ها اکتفا نکند.
مثلا رالی تورهای خانوادگی را جدی‌تر دنبال کند و حتی آن را بین‌المللی کرده و وسعت ببخشد.
خود من از عملکرد کانون تا این لحظه راضی نیستم، حرکاتشان بهتر شده اما تا فعال شدن همه ظرفیت‌های لازم، راه زیادی دارند که باید با سرعت زیاد این عقب ماندگی را جبران کنند.
در مجموع برای بحث تبلیغات نمایشگاهی و رسانه‌ای امسال امید داریم متناسب با افزایش اعتبارات در این بخش، عملکرد بهتری داشته باشیم.
درباره استفاده از فضای مجازی چطور؟
ما با درک مزیت‌های فضای مجازی از جمله عمق نفوذ بالا و بستر رایگان آن بهره خوبی از این امکان می‌بریم. سال گذشته پرتال جامع گردشگری را به نشانی visitiran.ir راه‌اندازی کردیم که با وجود این که فعلا به زبان فارسی هست اما نتایج خوبی به همراه داشته و به طور کلی درباره استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی برای تبلیغ، عزم خودمان را جزم کرده‌ایم.
چرا رابطه صدا و سیما به عنوان یک ظرفیت بزرگ در این بخش با سازمان میراث‌فرهنگی یک‌طرفه است؟ شبکه‌های برون‌مرزی صدا و سیما می‌توانند احساس تعهد بیشتری داشته باشند. اما صدا و سیما مثل تعریف همکاری‌اش با سایر سازمان‌ها اگر قرار باشد به گردشگری شما آنتن بدهد ارقام نجومی مطالبه می‌کند و از شما می‌خواهد اسپانسر مالی شوید در حالی‌که عکس این مساله زیاد اتفاق می افتد آنجا که بسیاری از سریال‌ها و برنامه‌های صدا و سیما با استفاده از یک خلا قانونی بدون پرداخت ریالی در لوکیشن‌های تاریخی و تفریحی میراث‌فرهنگی ساخته می‌شود. آیا وقت آن نرسیده که با صدا و سیما تفاهم‌نامه جامعی منعقد کنید؟
بله ما با صدا وسیما متاسفانه هیچ تفاهم‌نامه ای نداریم اما انصافا در دوره مسئولیت بنده در سازمان با ارتباط خوبی که با رئیس صدا و سیما داشتیم از پیشبرد کارها نسبتا راضی هستیم. ما هر زمان درخواست همکاری چه در رسانه‌های برون مرزی و چه در رسانه های داخلی داشتیم، پاسخ مثبت دادند. اگر ملاحظه بفرمایید مدتی است در شبکه‌های داخلی، تصاویر زیبایی از مناطق گردشگری ایران پخش می‌شود و جاذبه‌های گردشگری کشور به ویژه در باکس‌ها(بخش‌ها)ی میان برنامه شبکه خبر معرفی می‌شود. در شبکه 3 هم همراه خوبی با ما انجام شده اما با توجه به داشته‌های کشور و نیازهای ما دراین زمینه باید به چندین برابر گسترش پیدا کند تا بتوانیم حداقل گردشگری داخلی را از این طریق رونق ببخشیم.
صدا و سیمای ایران عضو تاثیرگذار و حتی میزبان اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های کشورهای آسیا و اقیانوسیه (ABU) با 170 سازمان رادیو و تلویزیونی از 53 کشور جهان است، با وجود گستردگی نفوذ رسانه های بزرگ غربی در ارائه تصویر مخدوش از ایران که روی گردشگری ما تاثیر نامطلوب زیادی دارد، و نداشتن هزینه گزافی که برای تبلیغات چند ثانیه ای در تلویزیون های معتبر جهان لازم است، چقدر این بستر می تواند کمک حال یکی از مهمترین اولویت های نظام ما یعنی توسعه گردشگری ما باشد!
حتی به نظر می رسد در تبلیغات داخلی هم به نظر پخش گاه و بیگاه تصاویر گردشگری و چند مصاحبه افاقه نکند. فکر نمی کنید این میزان همکاری کافی نباشد؟
با رئیس سازمان صدا و سیما تفاهم کردیم تا یک شبکه تلویزیونی گردشگری راه‌اندازی کنیم. اگر بتوانیم این طرح را عملی کنیم یک کار ماندگار اتفاق می‌افتد. کلیات موضوع مورد قبول رئیس صدا و سیما (عبدالعلی علی عسکری) واقع شده، به این ترتیب که در یکی از شبکه‌های سراسری سیما، دو تا سه ساعت در روز به تبلیغ گردشگری اختصاص پیدا کند و اگر نتایج مثبتی حاصل شد و جواب داد آن شبکه به طور کلی به «شبکه گردشگر» تبدیل شود.
فعلا به زبان فارسی و با هدف توسعه گردشگری داخلی و در آینده، دیگر زبان ها هم اضافه شود.
این رخداد مهم، به پشتیبانی‌های فنی و اعتبار نیاز دارد. ما تلاش می‌کنیم تا حد امکان توسط بخش غیردولتی آن را اداره کنیم و از نظر اقتصادی از منطقی برخوردار باشد که بخش غیردولتی توان و انگیزه مشارکت در آن داشته باشد.
به زعم من این ظرفیت وجود دارد یعنی اگر بتوانیم همه خواسته‌های خود را در گردشگری از طریق این شبکه دنبال کنیم هم می‌شود در زمینه تبلیغات، درآمد خوبی حاصل کرد و هم می‌توان با ارائه خوب برای خدمات گردشگری، سفارش و درآمد ایجاد کرد.
با گروه‌های مختلف جلساتی داشته‌ایم و در هفته‌های آتی هم جلسات خود را در این باره ادامه خواهیم داد.
من از رسانه‌های داخلی به خصوص خبرگزاری«ایرنا» تشکر می‌کنم که انصافا در همه حال کمک حال ما بوده و گردشگری ما برای تحول به این حمایت‌ها نیاز مبرم دارد.