شکل توسعه شهر همدان بزرگترین چالش زمان/ رانت اطلاعاتی علت گرانی مسکن
دکتر محمد رحمانی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما، اظهار کرد: وقتی گذشته تاریخی شکل‌گیری محلات و مسکن در بخش‌های مختلف همدان را بررسی می‌کنیم می‌بینیم همدان به علت موقعیت ژئواستراتژیک شرایطی دارد که گرایش به نزدیک شدن به راه‌های ارتباطی در مسیر، اصلی ترین عامل توسعه فیزیکی و افزایش محلات است.
وی با اشاره به اینکه وجود جاده ملایر، جاده مزدقینه، خیابان کرمانشاه و چراغ قرمز یعنی مأنوس شدن مردم در شکل سیر حرکت تکوینی جمعیت و مسکن در مسیر، تصریح کرد: در جاده مزدقینه، جاده تهران و خیابان کرمانشاه یک محله حاشینه نشین و بعد یک شهرک دیده می‌شود.
رحمانی با تأکید بر اینکه شکل توسعه شهر همدان بزرگترین چالش زمان است، خاطرنشان کرد: توسعه شهر همدان در بخش های مختلف متوقف شده به‌طوریکه در جاده ملایر گورستان باعث توقف توسعه شده و در جاده کرمانشاه وجود پادگان نظامی و حریم شهر مریانج اجازه نمی‌دهد مسکن ساخته شود و در جاده تهران وجود فرودگاه و شهر جورقان عامل بازدارنده در توسعه مسکن در همدان بوده است.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری ادامه داد: شکل توسعه فیزیکی شهر همدان بزرگترین چالش زمان است به‌طوریکه متأسفانه هیچ کس این موضوع را درک نکرده و یا اگر درک کرده غفلت و سکوت کرده که چالش بزرگتری را پیش روی مدیریت شهری در آینده گذاشته است.
وی با تأکید بر اینکه اساسی‌ترین مطلب در شکل نگاه به حوزه مسکن این واقعیت است که مسکن تنها تأمین کننده مکان نیست، بیان کرد: نیاز به مسکن دارای جنبه‌های روانی کالبدی و ابعاد پیچیده‌ای است که در نظام برنامه‌ریزی شهری حائز اهمیت است.
رحمانی با بیان اینکه در برنامه‌ریزی شهری مسکن و زمین انتخاب درست‌ترین برای استفاده شهروندانی است که در شهر زندگی می‌کنند و یا در آینده قرار است از آن بهره‌مند شوند، افزود: وقتی از کاربری مسکن صحبت می‌کنیم مسکن در محیطی در قالب فضای شهری درنظر گرفته می‌شود.
عضو هیئت علمی گروه شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان اظهار کرد: یکی از گرفتاری‌های شهرها و به ویژه شهر همدان کمبود و فقر شهر در داشتن کاربری‌هایی است که به عنوان نیازهای اساسی برای مردم شهر محسوب می‌شود که نبود آن منجر به تزلزل و نگرانی‌هایی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در هر شهری در نگاه برنامه‌ریزی شهری از ۴۰ تا ۶۰ درصد و در روستاها ۷۰ درصد اراضی داخل محدوده برای مسکن است، درباره چگونگی ارزشمند شدن زمین، بیان کرد: وقتی زمینی در کنارش جذابیتی مثل فضاهای مناسب شهری دارد، شک نداشته باشید که قیمت مسکن اضافه خواهد شد و طبقات اجتماعی نیز افزایش دهنده قیمت مسکن هستند.
رحمانی درباره اینکه چگونه اراضی شهری برای مسکن انتخاب می‌شوند؟ پاسخ داد: غالباً زمین و مسکن حوزه ورود دلالان، رانت خواران و افرادی است که می‌خواهند با سوءاستفاده از بهره‌برداری زمین منافع اقتصادی خود را تأمین کنند. اصلی‌ترین نکته این است که متولی اراضی برای هر شکل نقش و عملکرد در شهر که متصور است، اداره کل راه و شهرسازی بوده و هر آنچه موضوعات و معضلات مسکن است در قالب طرح‌های جامع و تفصیلی دیده می‌شود.
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: امروز که طرح جامع شهر همدان دچار چالش‌هایی شده و شاید یکی از نگرانی‌هایی که درباره آن مطرح است، موضوعاتی در رابطه با ابهامات شکل توسعه شهر و شکل تأمین اراضی مورد نیاز در بخش مسکن و خدمات جانبی است.
وی درباره افزایش قیمت زمین، یادآور شد: اساساً نباید این شکل از گرفتاری در حوزه مسکن را بر عهده شهرداری و شورای شهر بگذاریم چراکه بخش اعظم موضوع مسکن بر عهده وزارت راه و شهرسازی و بخش مطالعات مسکن و شهرسازی است که در قالب برنامه‌هایی شکل استقرار و توسعه مسکن را در قالب طرح جامع یا در قالب طرح‌های توسعه‌ای مثل مسکن مهر مطرح می‌شود.
وی با بیان اینکه مسکن هم در اقتصاد خُرد و هم اقتصاد کلان تأثیرگذار است، تأکید کرد: گاهی بخش اعظم سیاست‌های دولت ها در بخش مسکن بوده است چراکه مسکن هم در اقتصاد خُرد و هم در اقتصاد کلان تأثیر دارد. مسکن و فعالیت‌های آن در کشور شاید بیش از ۱۰۰ مورد فعالیت های دیگر را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد.
رحمانی اذعان کرد: مسکن از جمله موضوعاتی است که تابع شرایط داخلی و خارجی است و کوچکترین تصمیمات سیاسی و دیپلماسی بلافاصله در بخش مسکن خود را نشان می‌دهد و غالباً تأثیرات و مضرات آن را در داخل شهرداری‌ها دنبال می‌کنیم.
این دکترای شهرسازی با تأکید بر اینکه اصلی ترین موضوع در شکل تأمین مسکن و ارزش افزوده آن مکان‌یابی درست است، تصریح کرد: بسیاری از مساکنی که در شهرهای ایران ساخته شده، هماهنگی با فرهنگ سکونتی شهر نداشته است به‌طوریکه شرایطی به وجود آمده که سال ها برای آن هزینه داده‌ایم؛ به عنوان نمونه تغییر شکل مسکن از شکل توسعه افقی به عمودی که در دهه ۷۰ در همدان اتفاق افتاد خیلی راه ساده‌ای نبود و چند سالی طول کشید مردم با این شرایط اُخت شدند.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه در شهر همدان شاهد رشد خارج از قاعده قیمت مسکن هستیم، خاطرنشان کرد: یکی از دلایل اصلی این موضوع رانت اطلاعاتی است که در تمام دنیا این موضوع حل شده اما در شهرداری‌ها و سازمان‌های وابسته در شهر، نقش طرح جامع و تفصیلی شهر که متعلق به مردم است، برای مردم محرمانه است، اما در دسترس مدیران شهری است. مشخص است که این رانت ایجاد می‌کند و اقتصاد زمین و مسکن را به سمت رانت های سیاسی می‌برد.
وی با تأکید بر اینکه در شهر همدان مردم را از ابتدایی ترین و مسلم‌ترین حقشان در رابطه با شهرشان محروم کرده‌ایم، گفت: جزء حقوق شهروندی مردم است که از اطلاعات سرزمینی خود مطلع شوند اما در شهر همدان مردم را از ابتدایی ترین و مسلم‌ترین حقشان در رابطه با شهرشان محروم کرده‌ایم، این انصاف نیست، دستگاه متولی تدوین کننده طرح جامع باید اطلاعات کامل را در اختیار مردم بگذارد تا اطلاعات به دست افرادی که از رانت اقتصادی استفاده می‌کنند، نیفتد.
رحمانی با اشاره به ضعف برنامه‌ریزی شهری تصریح کرد: این رانت‌های اطلاعاتی باعث شده همدان که روزی شهر سبز ایران بود، به سرعت اراضی باغی و زراعی خود را در شکل توسعه با نگاهی کاملاً مخرب از دست بدهد و اگر توجه نکنیم مسیر رشد شهر برای تأمین مسکن در چه جهتی شود، شک نکنید آیندگان ما را مذمت خواهند کرد.
پایان خبر / تاریخ ما