کشف‌الاسرار سرآمد تفاسیر فارسی قرآن است
«حسین مسرّت» در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما از مشاهیر نامی استان یزد را «ابوالفضل رشیدالدّین میبدی» صاحب تفسیر کشف‌الاسرار خواند و در موردش چنین تصریح کرد: «یکی از بزرگان عرصه‌ی علم و فضیلت و تفسیر قرآن در استان یزد، فخرالاسلام رشیدالدّین ابوالفضل احمد میبدی، نویسنده‌ی تفسیر جاودانی کشف‌الاسرار و عدّه الابرار است که چاپ کنونی آن در ۱۰ جلد در دسترس دوستداران علوم قرآنی و دوستداران ادبیّات فارسی است چرا که این تفسیر به واسطه‌ی مباحث خوبی که دارد، در زمره‌ی دروس دانشکده‌های ادبیّات هم قرار گرفته است.»
وی با بیان این که اطلاعات چندانی از زندگی این مفسّر در دست نیست، گفت: «همین اندازه می‌دانم که در قرن ششم در میبد زاده شده، تحصیلات وی در یزد یا میبد بوده، بعد از آن به عشق مرادش خواجه عبدالله انصاری راهی هرات شده است، برخی می‌گویند که محضر او را درک کرده ولی اسناد موجود چنین چیزی گواهی نمی‌دهند. در آن‌جا بود که آثار بزرگ خودش را خلق کرد که مهمترین آن تفسیر کشف‌الاسرار است.»
این پژوهشگر فرهنگی استان یزد از دیگر آثار رشیدالدین میبدی را الفصول، اربعین، وجوه النظایر و شاید طبقات الصّوفیه که گفته می‌شود تقریرات یکی از شاگردان خواجه عبدالله انصاری است، ذکر و خاطرنشان کرد: «تا حدود ۳۰ یا ۴۰ سال پیش بنایی در میبد وجود داشت به نام گنبد سلطان رشیدالدّین که می‌گویند آرامگاه او بوده است، چون قبر دو دخترش در میبد و توران پشت یزد و برادرش هم در میبد شناسایی شده، گفته می‌شود وی اواخر عمر به یزد برگشته و در میبد به خاک سپرده شده است.»
مسرت در بخش دیگری از این گفت‌وگو اظهار کرد: «تفسیر میبدی را بسیاری بر صدر تفسیرهای عرفانی فارسی قرار می‌دهند زیرا که او قرآن را در سه نوبت تفسیر کرده است؛ هم خودش متأثّر از آثار پیشینیان بوده و هم بسیاری به تاثیر از کشف‌الاسرار در کتاب‌هایشان، تفاسیر عرفانی را ارائه دادند و از مآخذ بسیاری از مفسّران بعد از خود بوده است.»
وی با تاکید بر این موضوع که کشف‌الاسرار را سرآمد تفاسیر فارسی قرآن در گستره‌ی ادب فارسی می‌دانند که حاصل ذوق و اندیشه یکی از اندیشمندان دیار کهن یزد است، افزود: «کشف‌الاسرار را اگر دانشنامه‌ای از علوم قرآنی، دینی، بلاغی، حکمی، عرفانی، کلامی و ادبی بخوانیم، سخنی به بیهودگی نگفته‌ایم. حتّی فراتر از آن برای نسل کنونی، میراث گران‌سنگ از ناب‌ترین واژگان فارسی است که می‌تواند به گران‌باری گنجینه‌ی واژگان زبان فارسی یاری کند؛ همچنان که میبدی به فراخر دانش و شناخت خود از خرمن شعر و ادبیّات فارسی خوشه‌ها چیده و دامن دامن آن را گرد آورده و تقدیم آیندگان کرده است، در این زمان هم هر کسی می‌خواهد به فراخور دانش و درک خود از این گلستان معنوی پرنقش و نگار، گل‌های تر و تازه برچیند و مشام روح و جان خود را خوشبو از عطرهای دل آویزان گرداند.»
این نویسنده و محقق یزدی ادامه داد: «از سوی دیگر بهره‌وران علوم قرآنی و فقهی و کلامی می‌توانند با چشیدن از دریای معرفت میبدی، نکته‌هایی ناب را به چنگ بیاورند، از آن رو که این تفسیر پس از نگارش به‌ویژه پس از چاپ با اقبال عمومی گروه‌های علمی و ادبی و دینی روبرو شده و تاکنون گزیده‌های بسیاری از این تفسیر در دست دوستداران ادب و علوم قرآنی است. »
به گفته‌ی وی، «در بررسی محتویات روایات و داستان‌های کشف‌الاسرار چنین برمی‌آید که وی به آبشخور بزرگی از متون عرفانی در حوزه‌ی هرات یا خراسان بزرگ یا حتّی فرارود دست داشته و متونی که اکنون ما در دست نداریم، او در دست داشته و از آن استفاده کرده است؛ شاید از این طریق بتوانیم به برخی مآخذ تفاسیر دست پیدا کنیم.»
مسرت در پایان نیز یاداور شد: «اکنون حدود ۵۰ نسخه‌ی خطّی از این تفسیر شناسایی شده و استادانی از دانشگاه علامه طباطبایی در کار تصحیح دوباره‌ی این کتاب هستند، چون تفسیر قبلی بر اساس چند نسخه کار شده بود ولی تصحیح جدید بر اساس نسخه‌های تازه یافته، شروع به کار شده و امیدواریم این تفسیر هم چاپ شود و در دسترس دوستداران علوم قرآنی قرار بگیرد.»
پایان خبر / تاریخ ما