جایگاه زن نویسنده در اردبیل امروز
ساناز حاجی‌محمدحسینی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما با بیان اینکه رمان در حوزة ادبیات این امکان را به نویسنده می‌دهد که شخصیت‌های تخیّلی خلق کرده و آنرا درگیر موقعیت‌های دراماتیکی بکند که خود انتخاب کرده است، گفت: رمان زبان دموکراسی است، یعنی سعی می‌کند از استبداد تک‌صدایی شعر فاصله گرفته و با حق حرف‌زدن به شخصیت‌های مختلف که شهروندان یک جامعه را تداعی می‌کند، تمرینی برای یک جامعة مدنی باشد.
وی با بیان اینکه رمان برای من یک گفتگوی اجتماعی بلند با افرادی است که آنها را دوست داشتم، افزود: رمان پشت چلّه‌خانة شیخ‌صفی از لحاظ معنا و ساختار در تقسیم‌بندی جزو رمان‌های آداب و رسوم به شمار می‌آید. در این نوع، عادات و سنّت‌ها گروه معیّنی از جامعه مورد توجّه قرار می‌گیرد و این آداب و رسوم با جزئیات و دقایق آنها توصیف می‌شود.
حاجی‌محمدحسینی با بیان اینکه این آداب و عادات، شخصیّت‌های رمان را تحت سلطة خود می‌گیرند و نفوذ خود را بر آنها اعمال می‌کنند، ادامه داد: این رمان‌ها اغلب، با تاریخ آمیخته و اسلوبی واقع‌گرایانه دارد. علّت انتخاب من این بود که فرهنگ غنی عامیانة ما که میراث فرهنگی گذشتگان ماست کم‌کم در حال کمرنگ شدن است.
نویسنده رمان پشت چله‌خانه شیخ‌صفی با بیان اینکه با گسترش فرهنگ جهانی، بی‌تردید بسیاری از مراسم و سنن ما دستخوش دگرگونی شده و حتّی به دست فراموشی سپرده شده است، خاطرنشان کرد: به همین خاطر تصمیم گرفتم این آداب و سنّت‌ها را تا حدّ توانم در قالب رمان حفظ کنم.
وی در پاسخ به سئوال که با توجّه به اینکه این رمان در حوزة فرهنگ عامّه بوده، استقبال مخاطبان را از این رمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟، گفت: به گمان من آنچه پیروز این میدان بود عاشقانه‌ای بومی و حقیقی بود که توانست پاسخی برای مطالبة ناخودآگاه جمعی مردمی باشد که طالب مهر ورزیدن و بازگشت به سنّت‌های اصیل گذشته بودند، نیازسنجی مخاطب امروز رمان این نکته را ثابت می‌کند که مردم برخلاف آنچه پیش‌بینی می‌شود طالب صلح و عشق‌ورزی هستند تا نفرت و جنگ.
این نویسنده اردبیلی با اشاره به جایگاه زن نویسنده در اردبیل امروز و تشویق زنان به نویسندگی و تاثیر آن در فضای فرهنگی اردبیل، تصریح کرد: هر زن ایرانی، هر زن اردبیلی، هر مادر ایرانی و هر مادر اردبیلی وقتی در مقام یک نویسنده ظاهر می‌شود یعنی چشم باز وجدان عمومی یک سرزمین شاهد رویدادها با نگاهی عطوفت‌آمیز است.
وی افزود: نگاه زن یک نگاه جزئی‌گراست، موشکافی می‌کند، دردهای عمیق جامعه را با رنگ‌های واقعیشان می‌بیند و در بیان آنها آنگونه عمل می‌کند که یک مادر، یعنی در پی التیام بخشیدن است نه زخمی بر روی زخمی دیگر آوردن.
حاجی‌محمدحسینی تصریح کرد: اردبیل برای دیده‌شدن زیبایی‌هایش به زنان نویسندة زیادی نیاز دارد تا از درد و عشق توأماً بنویسند تا زیبایی‌ها، تاریخ و فرزندان نادیده گرفته شدة این شهر دوباره از دامن کتاب‌هایشان برخیزند.
وی در پاسخ به سئوال که یک نویسنده یا هنرمند در هویّت بخشیدن به مکان‌ها چقدر نقش دارد، گفت: پاریس شهر عاشقان جهان لقب‌گرفته، این نه به خاطر معماری و کلوب‌ها و زندگی مدرن در آن، که به واسطة داستان‌ها و رمان‌ها و فیلم‌هایی است که پاریس زیبا را جایگاه عشق در دنیا قلمداد کردند؛ یعنی فرهنگ‌سازی ادبی باعث شهرت جهانی شهری شده است که سالیان سال میلیون‌ها گردشگر می‌آیند تا پاریس را که پیشتر از قاب کلمات فلان رمان خوانده و در تخیّلشان دیده‌اند تجربه کنند.
حاجی‌محمدحسینی اضافه کرد: این فرهنگ‌سازی در برخی شهرهای ایران نیز تا حدودی انجام شده به خصوص شیراز. چقدر رمان و داستان عاشقانه داریم که مستقیم و غیرمستقیم به حافظیّه اشاره دارد و شعرهایی که از شیراز با نام شهر شعر یاد می‌کنند، من فکر می‌کنم اردبیل این پتانسیل را بیشتر دارد. اردبیل از دیرباز شهر شعر و شور و شمشیر بوده، یعنی شهر رزم و چکامه و شهود، پایگاه عارفان و عاشقان. چطور می‌شود با این همه طبیعت بکر و زیبا، عاشقانه‌هایی چون سارا و سوری نتوان مکان‌ها و محیط این شهر را توصیف ادبی نمود؛ طوریکه مشتاق دیدنش و تصوّر کردنش باشند.
این نویسنده اردبیلی تاکید کرد: کاری که به نظرم در رمان پشت چلّه‌خانة شیخ‌صفی اتّفاق افتاد، عاشقان‌هایی از روایی دور که اکنون مأمن عاشقان ادبیات شده است. دلدادگانی که با خواندن کتاب می‌خواهند تجربة این زیست عاشقانه را ببینند و در هوایش نفس بکشند.
وی افزود: اردبیل نخست باید در قلم نویسندگانش دوباره آباد شود، بعد به توسعه‌های دیگر برسد. این وظیفة منِ نویسنده است مخصوصاً منِ نویسندة زن که عاشقانه دیدن و مادرانه پروردن خصیصة من است.
حاجی‌محمدحسینی با اشاره به مکان چلّه‌خانه در بقعة شیخ‌صفی، گفت: چلّه‌خانه از واژة مقدّس چهل یا اربعین+ه گرفته شده است که اسرار مختلفی را در آیات و احادیث بسیاری بازگو می‌کند، به خصوص در فرهنگ عرفان اسلامی در ارتباط با کیفیّات مطرح می‌شود و تکرار عمل برای چهل مرتبه، ابعاد روحانی و عرفانی انسان را تکمیل می‌کند. چلّه نشینی یعنی چهل شبانه‌روز در خلوت نشستن و مشغول عبادت شدن است. در قدیم چلّه‌خانه دارای اتاق‌هایی به منظور اقامت صوفیانی بوده است که برای تزکیة نفس، چهل روز در آن روزه می‌گرفتند.
وی با بیان اینکه در بقعة شیخ‌صفی‌الدین دو چلّه‌خانه جهت خلوت نشینی شیخ‌صفی‌الدّین و پسرش صدرالدّین موسی و مریدان آنها وجود داشته است، ادامه داد: این دو چلّه‌خانه با فاصلة زمانی از هم ساخته شده بود و غرب صحن اصلی به نام چلّه‌خانة قدیم و جدید قابل رؤیت بوده است، چلّه‌خانة قدیم که موضع جلوس شیخ‌صفی‌الدّین در سمت چپ حیاط کوچک قرار داشته است که با گذشت زمان بنای آن از بین رفته است. چلّه‌خانه جدید در سمت راست حیا کوچک قرار دارد.
این نویسنده اردبیلی در پایان با اشاره به فعالیت‌های خود حوزه‌های غیر از نویسندگی، گفت: به واسطه ارتباط رمان با مسائل اجتماعی و علاقمندی بر اساس فعالیت در حوزه‌های اجتماعی توانستم با تنی چند از نخبگان و فعالان اجتماعی و فرهنگی شهر، سازمان مردم‌نهادی تحت عنوان «ارمغان علم و خرد ساوالان اردبیل» تأسیس کنیم که این موسسه حمایت از نخبگان، فرهیختگان، اختراعات، اکتشافات، کارآفرینان و حمایت از آثار آنان، همکاری با نهادهای علمی و صنعتی، فعالیّت در جهت توسعة اقتصادی و علمی استان، حمایت و معرّفی متفکّرین و دانشمندان و پرداختن به مسالة توسعه و تمدّن فعالیت می‌کند.
پایان خبر / تاریخ ما