پیشروی طالبان در سایه ناتوانی دولت افغانستان
پیش‌روی‌های نظامی اخیر طالبان در نقاط مختلف افغانستان که پیش‌تر مقامات دولتی و امنیتی در این کشور آن را “عقب‌نشینی تاکتیکی” توصیف کرده بودند به حدی رسیده که منابع دولتی حالا از سقوط روزانه چند شهرستان و کنترل مستمر طالبان بر آنها خبر می‌دهند.
شبه‌نظامیان طالبان اما این فتوحات را ناشی از برتری نظامی دانسته و مدعی شده‌اند که طی یک ماه گذشته بر بیش از ۴۰ شهرستان مسلط شده‌اند.
بر اساس گزارش منابع خبری طی دو ماه اخیر حدود ۶۰ شهرستان یا به دست طالبان افتاده و یا کنترل آنها میان نیروهای دولتی و طالبان دست به دست شده است.
این تحولات همزمان با آخرین مراحل خروج نیروهای نظامی آمریکا و دیگر نظامیان خارجیِ عضو هیئت مأمور ناتو در افغانستان از این کشور انجام می شود.
برای بررسی بیشتر تحولات افغانستان و احتمال سقوط دولت مرکزی این کشور، خبرگزاری تاریخ ما با علی امیدی-استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
طالبان به دنبال امتیازگیری بیشتر است
علی امیدی اظهار کرد: با خروج تدریجی نیروهای آمریکا از افغانستان نیروهای طالبان انگیزه گرفتند و تحلیل آنان به این شکل است که امنیتی که تا کنون در افغانستان بوده بیشتر بر عهده نیروهای آمریکا بوده تا نیروهای نظامی دولت به طوری که نیروهای ارتش دارای انسجام و نظم کافی برای برقراری امنیت در این کشور و مقابله با طالبان نیستند.
وی افزود: در نتیجه طالبان با این تحلیل بر اقدامات نظامی خود افزوده‌اند تا علاوه بر تسخیر برخی نقاط در افغانستان در مذاکرات برگ برنده بیشتری داشته باشند تا اگر نتوانستند مناطق بیشتری را تصاحب و دولت را سرنگون کنند امتیازات بیشتری برای خود بگیرند.
این کارشناس روابط بین‌الملل، تصریح کرد: تحلیل طالبان این است که دولت مرکزی افغانستان اراده سیاسی برای دادن امتیاز به آنان را ندارد. به همین دلیل با گرفتن مناطق بیشتر قصد دارند فشار بیشتری روی دولت اعمال کنند تا به امتیازات بیشتری دست یابند.
تعداد شهرهای تصرف شده مشخص نیست
امیدی با بیان اینکه در مورد مناطق و شهرهای اشغال شده توسط طالبان اخبار متناقض و گاهی گمراه کننده مخابره می‌شود، گفت: افغانستان ۴۲۰ ولسوالی دارد که برخی از اخبار حکایت از آن دارد که ۵۰ تا ۸۰ ولسوالی تحت کنترل طالبان درآمده است، اما واقعیت این است که ولسوالی های تصرف شده بیشتر مناطق روستایی و درو افتاده را شامل می‌شود که دور از دسترس دولت مرکزی است.
بخشی از ازبک‌ها با طالبان همکاری کردند
وی ادامه داد: اقدام غافلگیر کننده‌ای که طالبان انجام دادند این بود که به مناطق هزاره نشین و تاجیک نشین رفتند و عملیات خود را تا مرزهای تاجیکستان پیش بردند به طوری که بخشی از ازبک‌ها نیز با طالبان همکاری کردند. این عمل طالبان دولت مرکزی افغانستان را غافلگیر کرد، چرا که انتظار نداشتند این مناطق مورد حمله طالبان قرار بگیرد.
درباره قدرت طالبان بزرگنمایی می‌کنند
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت: البته در مورد قدرت طالبان و شهرهای اشغال‌شده بزرگنمایی هم می‌شود چون دولت قصد دارد به هر ترتیبی که شده مانع از خروج تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان شود. استراتژی دولت مرکزی این است که در تمام مناطق به جنگ طالبان نرود، چرا که محدودیت نیرو و تجهیزات نظامی دارند و به همین دلیل تمام نیروهای خود را در نقاط مختلف کشور پخش نمی‌کند.
هراس نداشتن طالبان از مرگ، مهلک است
امیدی با بیان اینکه بر اساس باور طالبان نیروهای این گروه چه پیروز و چه کشته شوند در نهایت برنده هستند، افزود: طالبان ترسی از مرگ ندارد و این استراتژی برای ارتش‌های کلاسیک بسیار مهلک است، چراکه آنان حقوق می‌گیرند تا زندگی کنند. به همین دلیل دولت مرکزی افغانستان نیروهای خود را در تمام نقاط کشور پخش نمی‌کند.
۶۰۰ نیروی آمریکایی در افغانستان باقی می‌ماند
وی یادآور شد: تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج نمی‌شوند و دولت آمریکا نیز به طور رسمی اعلام کرد ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر از نیروهای خود را در این کشور باقی می‌گذارد تا بتوانند از دیپلمات‌های خارجی محافظت کنند. فرودگاه کابل را قصد دارند تحویل نیروهای ترکیه بدهند و تا قبل از اینکه خروج نیروها انجام شود نیروهای ترک را در فرودگاه مستقر می‌کنند. فرودگاه، کاخ‌های مقامات ارشد و رادیو تلویزیون نقاط کلیدی هستند که به هر شکل ممکن نباید دست طالبان بیفتند.
آمریکا پشت دولت افغانستان را خالی نمی‌کند
این کارشناس روابط بین‌الملل ادامه داد: به همین دلیل بخش کوچکی از نیروهای آمریکایی در افغانستان باقی می‌مانند. بدون شک آمریکا این کشور را به حال خود رها نمی‌کند و اگر برای آنان محرز شود که خروج نیروها سبب وخیم شدن اوضاع می‌شود در استراتژی خود تجدید نظر خواهند کرد. یکی از بازوهای قدرتمند ارتش آمریکا نیروی هوایی آن است که برای عملیات نیاز به تعداد زیادی نیرو ندارد. بنابراین آمریکا به طور صد درصد پشت دولت افغانستان را خالی نمی‌کند و تنها قصد دارد که این مطلب را روشن کند که دولت افغانستان کم‌کم باید به تنهایی امنیت کشور را تأمین کند.
احتمال سقوط دولت اندک است
امیدی با بیان اینکه احتمال سقوط دولت توسط طالبان بسیار کم است، افزود: شرایط امروز افغانستان با شرایط این کشور در اوایل دهه ۹۰ میلادی کاملاً متفاوت است. برای مثال در کابل ۵ میلیون نفر زندگی می‌کنند که از این تعداد شاید ۱۰ درصد طرفدار طالبان باشند. زندگی مردم شکل گرفته و اگر اوضاع بدتر شود بسیج مردمی شکل خواهد گرفت و اجازه نمی‌دهند تجربه قبلی تکرار شود.
وی گفت: بهترین واژه‌ای که برای دوران فعلی افغانستان می‌توانیم به کار ببریم دوره گذار است. در دوره گذار خروج نیروهای آمریکایی انجام می‌شود و طبیعی است که هرج و مرج هم رخ دهد. دولت پاکستان هم مانند سابق از طالبان حمایت نمی‌کند و معتقدم برای مدتی هرج و مرج و درگیری را در این کشور شاهد باشیم، اما در نهایت دولت مرکزی افغانستان بر اوضاع مسلط می‌شود.
طالبان بخشی از واقعیت اجتماعی افغانستان هستند
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در پاسخ به این سؤال که چرا قدرت‌هایی مانند آمریکا گروهی مانند طالبان را برای همیشه از بین نمی‌برند، اظهار کرد: غرب، آمریکا و کشورهای منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که طالبان بخشی از واقعیت اجتماعی افغانستان هستند و تنها دولتی که به این نتیجه نرسیده دولت افغانستان است. واقعیت را نمی‌توان از بین برد و استراتژی طالبان مرگ یا زندگی است و اینگونه نیست که اگر کمک خارجی به طالبان نشود این گروه از بین برود.
امیدی افزود: زمانی این نیرو به طور کامل از بین می‌رود و درون جامعه افغانستان حل می‌شود که توسعه انسانی انجام و فرهنگ مردم این کشور عوض شود و کم‌کم مردم به این نتیجه برسند که افکار طالبانی در جهت توسعه کشور نیست. جامعه‌ای که با فقر و ناامنی دست و پنجه نرم می‌کند وجود نیروهایی مانند داعش و طالبان در چنین کشورهایی طبیعی است.
نبود انسجام سیاسی در افغانستان
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که افغانستان دارد نبود انسجام سیاسی در این کشور است. در افغانستان انتخابات ریاست جمهوری انجام شد، اما به این نتیجه نرسیدند که چه کسی پیروز واقعی انتخابات است. هم‌اکنون در افغانستان یک رهبر کل نداریم که دستور دهد و اوامر او را بی کم و کاست اجرا کنند. دولت میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله تقسیم شده و مشروعیت اشرف غنی در این کشور به شدت کاهش پیدا کرده است و چون این دو نفر سعی کرده‌اند نیروهای خود را در ارکان قدرت جا دهند بی‌نظمی رخ داده است و به تعبیری حرف یکدیگر را نمی‌خوانند.
این کارشناس روابط بین‌الملل افزود: این مشکل در ارتش افغانستان هم وجود دارد و تا این مشکل حل نشود وضعیت بی‌ثبات در این کشور ادامه خواهد داشت و در کوتاه مدت نمی‌توان به پایان جنگ خوش‌بین بود. این ارزیابی هم که ممکن است تا ۶ ماه آینده دولت مرکزی افغانستان توسط طالبان سرنگون شود با واقعیت تطابقی ندارد و تقریباً غیرممکن است.
پایان خبر / تاریخ ما