گام های “ایران و امارات” برای مدیریت روابط زیر سایه اختلافات سیاسی، امنیتی و نظامی

چنان که معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز چهارشنبه با اشاره به دیدار اخیرش با تعدادی از  مقامات اماراتی در دوبی گفت: در این دیدار توافق کردیم تا صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود.

به گزارش خبرگزاری تاریخ ما، در پی قطع روابط ایران و عربستان در سال ۱۳۹۴، امارات عربی متحده نیز به عنوان بزرگترین شریک تجاری ایران طی سال‌های اخیر با هدف فشارهای سیاسی علیه ایران و تبعیت از برادر بزرگتر خود در حوزه کشورهای خلیج فارس (عربستان)، سطح روابط سیاسی  و دیپلماتیک خود را با تهران کاهش داد و این روابط از سطح سفیر به کاردار تنزل پیدا کرد.

 این در حالی است که همواره  کشور امارات فارغ از اختلافات ارضی بین دو کشور و دیگر پرونده های اختلافی در حوزه های سیاسی و امنیتی از جمله در موضوع یمن، سوریه و همچنین عادی سازی روابط این کشور با اسراییل   و …برای ایران نقش واسطه‌ای را داشته و به دلیل زیرساخت‌های تجاری مانند سرویس‌های پولی، خدمات ترانزیت و حمل و نقل بخش عمده‌ای از کالاهای ترانزیتی که مربوط به سایر کشورها بوده را به سمت کشورهای مبدا هدایت کرده است و بر اساس اعلام برخی از فعالان اقتصادی  از جمله “فرشید فرزانگان ” رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات این کشور در زمان تحریم ها یکی از شریان های ایران برای دورزدن تحریم ها بوده  و است.

 بنا بر اعلام فرشید فرزانگان در مصاحبه با یکی از خبرگزاری ها، امارات در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین پایگاههای صادرات و واردات مجدد کالا در منطقه تبدیل شده و بازرگانان ایرانی نیز از این امکان برای صدور کالا به کشورهای دیگر استفاده می‌کنند. افزون بر این امارات متحده عربی در حال حاضر از مهم‌ترین کانون‌های تبادل مالی ایران به شمار می‌رود که با توجه به تشدید تحریم‌های بانکی و مالی جمهوری اسلامی چشم‌پوشی از آن ساده نیست.

فرشید فرزانگان  همچنین در تیرماه سال جاری در یک  نشست خبری در ستاد ملی اکسپو با اشاره به سطح روابط تجاری دو کشور تصریح کرد: روابط ایران و امارات به تدریج در حال پیشرفت است رویکرد اماراتی‌ها نیز افزایش مراودات تجاری با ایران است، چنان که  پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۲۲ حجم مبادلات دو کشور به ۲۰ میلیارد دلار و تا پنج سال بعد از آن به ۳۰ میلیارد دلار برسد.

علاوه بر افزایش مراودات جاری و اقتصادی بین ایران و امارات در مدت اخیر بنا بر ضرورت ها و نیازهای دو کشور، به نظر می رسد مقامات دیپلماتیک دو کشور نیز  با تغییر برخی از رویکردها، در حال تلاش هستند  که سطح مرارودات سیاسی از جمله رایزنی ها بین مقامات وزارت  امور خارجه بین دو کشور را  افزایش دهند و به صورت صریح و جدی در مورد مسائل دو جانبه، منطقه ای و بین المللی و پرونده های اختلافی با یکدیگر رایزنی و گفت وگو کنند  که برای نمونه می توان به موارد زیر اشاره داشت.

در حاشیه برگزاری نشست بغداد  در عراق در روز ۶ شهریورماه ۱۴۰۰  حسین امیر عبداللهیان که به تازگی مسئولیت وزارت امور خارجه ایران را بر عهده گرفته بود  با “شیخ محمد بن راشد” نخست وزیر امارات دیدار ورایزنی کرد.

امیر عبداللهیان بعد از این دیدار در توییتی در صفحه شخصی خود  نوشت :”در حاشیه اجلاس همکاری و مشارکت در بغداد، گفتگوی مثبت و صمیمانه ای با شیخ محمد بن راشد نخست وزیر امارات متحده عربی داشتم. ایران و امارات می توانند در مسیر همکاری و تحقق سیاست و دیپلماسی همسایگی گام های بلندی بردارند. در این گفتگو از نیات مثبت و اراده رهبران دو کشور  برای تحکیم مناسبات سخن گفتیم و بر روابط برادرانه دو کشور تاکید کردیم. ما برای پیشبرد مناسبات فی مابین و تحقق همکاری های منطقه ای، با همسایگان مشورت، همدلی و همکاری می کنیم. کار با همسایگان اولویت دولت سیزدهم است. “

شیخ محمد بن راشد نیز بعد از این دیدار در حساب توییتری خود نوشت: “در حاشیه نشست همکاری بغداد با حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه جدید ایران دیدار کردم، برای ایشان در مسئولیت جدیدش در توسعه روابط مثبت با کشورهای همسایه و تحکیم روابط مبتنی بر حکمت و منافع ملت‌ها آرزوی موفقیت دارم. سلام و درود همیشگی ما به مردم دوست و همسایه ایران. “

چند روز بعد از این دیدار، شیخ عبدالله بن زاید وزیر امور خارجه و همکاری های بین المللی امارات عربی متحده، و حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه  ایران به صورت تلفنی با یکدیگر رایزنی  و گفت وگو  کردند.

 در این گفت وگوی تلفنی وزیر امورخارجه  ایران ضمن مرور تحولات منطقه بر اهمیت رایزنی های دوکشور در مسائل دو جانبه، منطقه ای و بین المللی تاکید کرد.

امیر عبداللهیان همچنین با اشاره  به دیدار اخیر خود  با شیخ محمد بن راشد نخست وزیر امارات،   نگاه مثبت رهبران دو کشور در حمایت از توسعه روابط فی مابین را حائز اهمیت فراوان خواند.

 بر اساس این گزارش  در ۲۰ ابان ماه سال جاری نیز در ایامی که حسین امیر عبداالهیان وزیر امور خارجه کشورمان به خاطر  ابتلا به کرونا  همچنان در قرنطینه به سر می برد بار دیگر وزیران امور خارجه دو کشور ایران و امارات به صورت تلفنی با یکدیگر در مورد برخی از مشکلات پیش روی روابط دو جانیه به خصوص در حوزه تبادلات تجاری  رایزنی و گفت وگو کردند.

در این گفت وگوی تلفنی، وزیر امور خارجه کشورمان روابط ایران و امارات را روابطی سنتی و مثبت  توصیف و اظهار کرد: رابطه تهران و امارات برای هر دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اطمینان داریم روند خوب در بهبود روابط  منجر به توسعه کامل مناسبات فیمابین می شود.

امیر عبداللهیان حل برخی مشکلات اجرایی میان دو کشور را موجب تسهیل و توسعه روابط تجاری دانست و ابراز امیدواری کرد  با همکاری میان دو دولت، مشکلاتی که در مبادلات مالی ایجاد شده در سایه مناسبات فی‌مابین و حقوق بین الملل مرتفع شود.  

وزیر امور خارجه امارات  نیز در این گفت وگو با اشاره با مشکلات در تبادلات تجاری دو کشور، اظهار کرد :مشکلات موجود از طریق کارشناسان دو کشور در حال بررسی است و تلاش برای رفع مشکلات ایجاد شده جریان دارد.

 امیرعبداللهیان در این گفت وگو، سفر وزیر خارجه امارات به منطقه از جمله دمشق را گامی مثبت خواند.

وزیران امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و امارات با اشاره به اولویت همسایگی دولت جدید ایران، گفتگو و همکاری فزاینده اهل منطقه را مهم و حائز اهمیت دانستند و بر ضرورت تقویت این روند تاکید کردند.

 در این گفت وگو وزیر خارجه امارات از وزیر امور خارجه کشورمان برای سفر به امارات دعوت کرد. امیرعبداللهیان نیز متقابلا از وی برای سفر به کشورمان دعوت بعمل آورد.

در اواخر روزهای پایانی ابان ماه در واکنش به انتشار برخی از اخبار مبنی بر سفر «شیخ طحنون بن‌زاید» مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی به تهران در اینده نزدیک، “نور نیوز” رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در مطلبی در این ارتباط و روابط ایران و امارات نوشت :”برخی رسانه‌های غربی و عربی از جمله «رویترز» امروز خبری را به نقل از یک مسئول ایرانی ناشناس منتشر کرده و مدعی شدند که «شیخ طحنون بن‌زاید» مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی به زودی به تهران سفر خواهد کرد. “نورنیوز”تا این لحظه به اطلاعات موثقی پیرامون انجام قریب الوقوع  این سفر و یا زمان قطعی آن دست پیدا نکرده است.
صرف نظر از درست یا غیر موثق بودن خبر اعلام شده از سوی رسانه های غربی و عربی ملاحظات قابل توجهی در حوزه روابط میان امارات عربی متحده و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که توجه به آن ضروری است.
پس از آشکارسازی و عادی‌ نمایی روابط امارات با رژیم صهیونیستی عملا یکی از مهمترین آرمانهای جهان اسلام که حرمت رابطه با رژیم اشغالگر قدس است از سوی این کشور نادیده انگاشته شد و ابوظبی عملا  در جایگاه پرچم‌دار عادی‌سازی روابط برخی حکام عرب با اسرائیل قرار گرفت.

ابوظبی اکنون به شدت زیر فشار افکار عمومی جهان اسلام درباره قبح‌زدایی از رابطه با رژیم کودک‌کش صهیونیستی است و این شرایط به هیچ وجه برای این کشور مطلوبیت نداشته و بدنبال تعدیل ان است.

امارات برای عبور از این وضعیت  در تلاش است که خود را به عنوان بازیگری مطرح کند که با همه طرف‌ها به ویژه جمهوری اسلامی در ارتباط بوده و روابطش با تل‌آویو نیز رابطه‌ای عادی و مشابه مناسبات با ایران است.

این کشور اکنون تلاش می‌کند با نزدیک شدن به ایران و سوریه به عنوان کشورهای خط اول جبهه مقاومت و بهره‌برداری رسانه‌ای از آن، بازی دو سر بردی را برای خود طراحی کند و خود را از زیر بار فشار افکار عمومی جهان اسلام خارج نماید.

این در حالی است که دشمنی و خصومت ذاتی رژیم صهیونیستی با ایران امر پوشیده‌ای نیست و طبعا گسترش روابط همه‌جانبه با اسرائیل قابل جمع با تداوم روابط دوستانه با ایران و حمایت از آرمان جهان اسلام در آزادی قدس شریف نیست.

اگر اقداماتی از این دست، پوششی برای پیگیری راهبرد اصلی این کشور برای توسعه روابط امنیتی، اطلاعاتی و نظامی با رژیم صهیونیستی باشد به طور قطع منطبق بر منافع و اصول راهبردی جمهوری اسلامی ایران نیست.

مهمتر اینکه؛ علاوه بر اصل عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل، حضور فعال مقامات صهیونیستی در این کشور و فراهم‌سازی زمینه استقرار ایستگاه‌های جاسوسی و عملیات سایبری تل‌آویو در منطقه به نوعی مبین تناقض رفتاری این کشور در حوزه توسعه مناسبات منطقه ای است.

سفر اخیر «تزیپی لیونی» به ابوظبی، رزمایش مشترک آمریکا، رژیم صهیونیستی، بحرین و امارات در دریای سرخ، برگزاری نمایشگاه دفاعی اخیر امارات که با حضور مقامات تل‌آویو برگزار شد و اخبار متعددی که در مورد سفر محرمانه وزیر دفاع رژیم صهیونیستی به ابوظبی منتشر شده است نمونه‌هایی روشن از این ماجرا و مصداقهای روشنی برای وجود ابهام در سیاست خارجی امارات بویژه درمواجهه با ایران است.

بر این اساس به نظر می‌رسد اگر امارات واقعا بدنبال  برقراری روابط متناسب با ایران است می بایست نسبت به ابهام زدایی در رفتارهای دوگانه خود اقدام نماید و ملاحظات سیاسی، امنیتی و اعتقادی مورد نظر ایران را در گفتار و عمل مورد توجه قرار دهد. “

 سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه، نیز  روز دوشنبه اول آذرماه  در نشست مطبوعاتی خود در پاسخ به سوالی در مورد اخبار منتشر شده مبنی بر سفر یک هیات اماراتی به ایران و روابط  دیپلماتیک دو کشور اظهار کر :روابط ایران و امارات عربی متحده به رغم برخی پرونده‌های اختلافی در سطح سیاسی و منطقه‌ای، با فهم مشترک و سیاست حسن همسایگی در مسیر خوبی است. روابط تجاری و اقتصادی به سطح قابل توجه و بی سابقه‌ای در چند ماه اخیر رسیده است. طبیعی است این روابط خوب اقتصادی، تجاری، سیاسی و دیپلماتیک، رفت و آمدهای دیپلماتیک را هم لازم و ضروری می‌کند و اینها در دست انجام و طراحی است.

در ادامه رایزنی های اخیر  بین مقامات دو کشور و اظهارات  سخنگوی وزارت خارحه مبنی بر انجام طراحی هایی بین دو کشور در مورد رفت و آمدهای دیپلماتیک، روز چهارشنبه  سوم اذرماه خبرگزاری امارات اعلام کرد که علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان با انور محمد قرقاش، مشاور دیپلماتیک، رئیس‌ امارات در حضور خلیفه شاهین المرر، وزیر مشاور دولت در امورخارجه امارات دیدار کرده است.

در این دیدار که درخصوص روابط میان ایران و امارات متحده عربی گفت‌وگو شده است، طرفین بر لزوم تقویت اساس همسایگی خوب و احترام متقابل در چارچوب منافع مشترک جهت حصول ثبات و شکوفایی در منطقه و گسترش روابط اقتصادی و تجارب میان دو کشور تاکید کرده‌اند.

در این دیدار همچنین درخصوص تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مورد اهتمام دو طرف گفت‌وگو انجام گرفته است.

علی باقری نیز  بعد از دیدار با مقامات اماراتی در صفحه توییتر خود نوشت : در ادامه سفر به کشورهای منطقه امروز در دبی در نشست دوستانه و صمیمانه با انور قرقاش مشاورِ عالیِ سیاست خارجی جناب شیخ خلیفه بن زاید رییس کشور امارات و خلیفه شاهین المرر وزیر مشاور در امور خارجی دولت امارات توافق کردیم تا صفحه جدیدی در روابط ایران و امارات گشوده شود.

با توجه به اظهارات اخیر باقری کنی مبنی بر توافق ایران و امارات برای باز کردن صفحه ی جدیدی در روابط دو کشور، در گفت‌وگو با حسین آجرلو کارشناس مسائل غرب آسیا به تحلیل روبط این روزهای ایران و امارات و چالش های پیش روی آن پرداخته ایم.

 این کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرگزاری تاریخ ما در مورد  روابط این روزهای دو کشور ایران و امارات می گوید: ایران و امارات در ارتباط با چندین موضع سیاسی و امنیتی و حتی نظامی با یکدیگر اختلاف نظرهای جدی دارند ولی علی رغم این اختلاف‌ها در مدت اخیر تلاش کرده اند که روابطشان را به نوعی مدیریت کنند.

وی به برخی از  اختلافات دو کشور در بحث سیاسی اشاره کرد و گفت: امارات با رویکرد اسلام سیاسی مخالف است که از جمله این مخالفت را در بحث فعالیت  های اخوان السملمین مشاهده می‌کنیم.

 این کارشناس مسائل غرب اسیا ادامه داد: از دیگر سو امارات در حوزه خلیج فارس از لحاظ سیاسی در محور محاظه کاران قرار دارد و در برخی از زمینه ها با ایران در حالت رقایت قرار داد چنان که گاهی این رقابت تبدیل به خصومت شده است.

اجرلو همچنین با اشاره به اقدام امارات درعادی سازی روابطش با رژیم صهیونیستی گفت: امارات اقدام به عادی سازی با اصلی‌ترین دشمن ایران در منطقه یعنی اسراییل  کرده است، موضوعی است که ایران  بارها به آن  اعتراض کرده است. در حوزه امنیتی و نظامی نیز امارات متحده عربی در طی سالهای گذشته اقدام به ارتقاء تسلیحاتی و نظامی خود کرده و گاهی این تصور را به وجود آورده که به دنبال رقابت تسلیحاتی با ایران است.

وی همچنین  به دخالت امارات در جنگ یمن  اشاره کرد و افزود: موضوع یمن نیز یکی دیگر از پرونده های اختلافی بین دو کشور ایران وامارات است.

 آجرلو با بیان این که در سالهای اخیر به خاطر مسائل سیاسی چالشهایی در حوزه اقتصادی بین دو کشور وجود داشته است و این بر میزان روابط اقتصادی دو کشور تاثیر گذاشته است، ادامه داد: به نظر می‌رسد به توجه به رویکرد دولت جدید در ایران مبنی بر ارتقاء روابطش با همسایگان وهمچنین تغییرات به وجود آمده در برخی از رویکردهای دولت امارات در خصوص برخی از تحولات درمنطقه از جمله در بحث جنگ یمن و یا  تغییر رویکرد امارات نسبت به تعامل با ترکیه و سوریه به نظر می‌رسد که ایران و امارات با پذیرش این اختلافات به نوعی به سمت مدیریت روابطشان پیش رفته اند.

وی با بیان این که دو کشور ایران و امارات علاوه بر اختلافات سیاسی و نظامی وامنیتی با یکدیگر دچار اختلافات ارضی نیز هستند گفت: دولت جدید جمهوری اسلامی ایران در مدت اخیر تاکید  داشته که می‌خواهند روابط تجاری خود با همسایگانش را بدون بحث برجام ارتقاء دهد از سوی دیگر نیز امارات نیز در چند سال اخیر به خاطر بحث کرونا در اقتصاد خود با رکودهایی مواجه شده بنابراین این تصمیم را اتخاذ کرده که از حالت تهاجمی با ایران وترکیه دست بردارد و سیاست مماشات  و به نوعی تعامل را در پیش بگیرد که نمود این موضوع بیشتر در بحث تعاملات اقتصادی است.

آجرلو با بیان این که علی رغم گسترش روابط تجاری بین دو کشور طی مدت اخیر اختلافات همچنان باقی است، افزود : به نظر می‌رسد دو طرف این تمایل را دارند که روابط را به گونه‌ای مدیریت کنند که  از  افزایش تنش جلوگیری شود و از ظرفیت های موجود در دو کشور بخصوص در حوزه اقتصادی استفاده کنند، تاکنون نیز گامهای مثبتی در این زمینه برداشته شده و طرفین علاقمندهستند که این روند را ادامه دهند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد :امارات در حوزه های علمی و تکنولوژی و فناوری طرح های بلند پروازانه ‌ای را دارد و ایران نیز در برخی از حوزه های اقتصادی از ظرفیت های خوبی برخوردار است و دو کشور می‌توانند در این زمینه به یکدیگر کمک شایانی کنند.

آجرلو همچنین در پاسخ به این سوال که آیا گفت و گوهای انجام شده بین ایران وعربستان در بغداد  درتمایل امارات برای کاهش تنش با ایران موثر بوده است؟ گفت: عربستان در حوزه خلیج فارس نقش برادر بزرگتر را برای دیگر کشورهای عضو این حوزه بازی می‌کند گرچه کشورهای این حوزه در درونشان با خود رقابت‌هایی دارد.

وی افزود: وقتی عربستان سعودی با تمام چالش‌های سیاسی، نظامی و امنیتی که با ایران دارد وارد عرصه تنش زدایی با تهران می‌شود این فضا برای دیگر بازیگران این منطقه نیز فراهم می‌شودتا با بر داشتن مانع های ذهنی و روانی به سمت کاهش تنش با ایران حرکت کند.

آجرلو ادامه داد: از دیگر سو باید توجه داشت که امارات بر این موضوع واقف است که دولت بایدن نسبت به دولت ترامپ رویکرد تهاجمی‌اش نسبت به حوزه های امنیتی کمتر است و به دنبال این است که در منطقه کمتردچار تنش  شود.

 این کارشناس مسائل غرب آسیا خاطرنشان کرد: از دیگر سو امارات اقدام به عادی سازی روابطش با رژیم صهیونیستی کرده و اگر روابطش را با کشورهایی چون ایران، ترکیه وسوریه بهبود نبخشد این روندعادی سازی هزینه های زیادی برای امارات  ایجاد خواهد کرد.

وی در بخش پایانی صحبت‌های خود با تاکید بر این که علی رغم این فعالیت‌ها برای کاهش تنش، باید  توجه داشت که ایران و امارات، امارات و سوریه، امارات و ترکیه دارای اختلافات جدی در عرصه‌های سیاسی و نظامی هستند و اگر مدیریتی صورت گرفته با خدشه ای روبرو شود، احتمال افزایش خصومت بین این کشورها وجود دارد.

پایان خبر / تاریخ ما