تاریخچه شگفت انگیز اختراع پمپ وکیوم یا خلاء

کلمه خلاء از کلمه لاتین vacuus به معنای “فضای خالی” یا “خلاء” گرفته شده است. اختراع پمپ وکیوم به ، Otto von Guericke و در سال ۱۶۵۰ نسبت داده می شود. تاریخچه پمپ وکیوم یا خلاء قدمت آن به زمان رومیان باز می گردد. قرن ها بعد، مهندس عربی الجزاری نیز در نوشته های خود پمپ های مکش را توصیف کرد.

در اوایل قرن هفدهم، طرح‌های پمپ آب به حدی بهبود یافته بود که خلاءهای قابل اندازه‌گیری تولید می‌کردند، اما این بلافاصله درک نشد. آنچه شناخته شده بود این بود که پمپ های مکش نمی توانند آب را فراتر از ارتفاع معین بکشند: ۱۸ یارد فلورانس (حدود ۹-۱۰ یارد امروز) طبق اندازه گیری انجام شده در حدود سال ۱۶۳۵. این محدودیت برای پروژه های آبیاری، زهکشی معادن و آب تزئینی نگران کننده بود. فواره هایی که توسط دوک توسکانی طراحی شده بود، بنابراین دوک گالیله را مأمور بررسی مشکل کرد.

فروشگاه آپ صنعت ( https://upsanat.ir )

گالیله با دانشمندان دیگری از جمله گاسپار برتی، که اولین فشارسنج آب را در سال ۱۶۳۹ ساختند، تماس گرفت. فشارسنج برتی یک خلاء در بالای ستون آب ایجاد کرد، اما او نتوانست آن را توضیح دهد. اوانجلیستا توریچلی در سال ۱۶۴۳ هنگامی که اولین فشارسنج جیوه ای را ساخت و استدلال قانع کننده ای نوشت که فضای بالای آن یک خلاء است، پیشرفتی را به دست آورد.

با تکیه بر این آزمایش‌ها، فون گوریکه اولین پمپ خلاء را در سال ۱۶۵۰ اختراع کرد. متشکل از یک پیستون و یک سیلندر تفنگ بادی با فلپ‌های دو طرفه که برای بیرون کشیدن هوا از هر ظرفی که به آن متصل بود، طراحی شده بود، گوریک نیروی فشار هوا را نشان داد. او دو نیمکره مسی به قطر ۵۱ سانتی متر – که نیمکره های ماگدبورگ نامیده می شوند – را به هم متصل کرد و هوا را از محفظه خارج کرد. (یک جفت از نیمکره های اصلی هنوز در موزه Deutsches در مونیخ قابل مشاهده است.)

او با مهار تیمی متشکل از هشت اسب در هر نیمکره، نشان داد که آنها قادر به جداسازی نیمکره ها نیستند. وقتی دوباره هوا به داخل محفظه رها شد، آنها به راحتی جدا شدند. او این تظاهرات را در سال ۱۶۶۳ در دربار فریدریش ویلهلم براندنبرگ در برلین با استفاده از ۲۴ اسب تکرار کرد.

گوریکه با آزمایش‌های خود، فرضیه «خلأ وحشت» را که طبیعت از خلاء متنفر است، که قرن‌ها برای فیلسوفان و دانشمندان مشکل‌ساز بود، رد کرد. گوریکه ثابت کرد که مواد توسط خلاء کشیده نمی شوند بلکه توسط فشار مایعات اطراف رانده می شوند.

گوریکه در ۱۱ می ۱۶۸۶ در هامبورگ آلمان درگذشت. دانشگاه اتو فون گوریک ماگدبورگ به نام او نامگذاری شده است.