۱۰ تمدن قدیمی در جهان
با اینکه اولین انسان‌ها یا شبه‌انسان‌های (گونه‌هایی از انسان‌ها) اولین بار چیزی حدود ۲ میلیون سال قبل زندگی می‌کردند، هومو ساپینس‌های اولیه یا انسان مدرن امروزی نسبتا جوان بودند. این انسان‌های اولیه حدود ۲۰۰۰۰۰ سال قبل در آفریقا چشم به جهان گشودند و انسان‌های اولیه هزارها سال بعد از هومو ساپینس‌ها، در کشاورزی و تسلیحات و هنر و ساختار اجتماعی و سیاسی شکوفا شدند و شالوده تمدن انسانی امروز را آغاز کردند.
هرچند تمدن بین‌النهرین به عنوان اولین تمدن شهری در جهان درنظر گرفته می‌شود، منتها اقوام دیگری با فرهنگ‌هایشان هستند که از قدیمی‌ترین قوم‌های جهان محسوب می‌شوند که در فهرست امروز از آن‌ها می‌گوییم.
۱۰- امپراتوری آکد
دوره: حدود ۲۳۳۴ قبل از میلاد مسیح – ۲۱۵۴ قبل از میلاد مسیح
مکان: بین‌النهرین، شاه، آناتولی (عراق، سوریه و ترکیه امروزی)
دستاوردهای جالب‌توجه: یکی از اولین امپراتوری‌های دنیا
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
امپراتوری آکدی، یکی از اولین امپراتوری‌های دنیاست که گویشوران آکدی و سومری را زیر یک قانون متحد کرد و همین می‌شود که این تمدن در سراسر بین‌النهرین، شاه، آناتولی (عراق، سوریه و ترکیه امروزی) را فرا بگیرند. از زمانی که این امپراتوری دو تمدن متمایز و همچنین مشابه را گرد هم در آورد، مردمش دوزبانه شدند و به زبان سومری و آکادی صحبت می‌کردند و به نسخه خط میخی زبان آکدی هم می‌نوشتند.
آکدی‌ها بیشتر در نزدیکی تمدن دره سند تجارت می‌کردند. سومری‌ها و آکدی‌ها محصولات کشاورزی زیادی داشتند که آن‌ها را با سنگ‌های فلزی، الوار و سنگ ساختمانی مبادله می‌کردند. مردم امپراتوری آکدی همچنین در صنعت‌کاران دستی بر آتش داشتند مهر و مجسمه‌های زیبای زیادی حکاکی می‌کردند و مجسمه‌های فلزی متحیرکننده‌ای می‌تراشیدند.
آیا می‌دانستید؟
با سقوط امپراتوری آکدی، دو امپراتوری مشهور آشور و بابل در شمال و جنوب ظهور کردند.
۹- قبطی‌های باستان (حدود ۳۱۵۰ قبل از میلاد مسیح – ۳۳۲ قبل از میلاد مسیح)
دوره: حدود ۳۱۵۰ قبل از میلاد مسیح – ۳۳۲ قبل از میلاد مسیح
مکان: دره رود نیل مصر
دستاوردهای جالب‌توجه: اهرام ثلاثه
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
زمانی که شاه منس مصری‌های طبقه بالا و پایین جامعه را متحد کرد و دیوارهای سفید (ممفیس) را پایتخت آن‌جا پایگذاری کرد، تمدن باستانی قبطی در ۳.۱۵۰ قبل از میلاد مسیح به وجود آمد. شاید قبطی‌ها از شناخته‌شده‌ترین تمدن‌های باستانی دنیا باشند و دستاوردهای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی داشته باشند، اما به خاطر ساخت اهرام ثلاثه مشهورترند که در طوفان زمانه تکان نخوردند و به یکی از شگفتی‌های جهان محسوب می‌شود.
مصری‌های باستان به تکنیک‌های ساختمان‌سازی دسترسی داشتند که با آن می‌توانستند یادبوهای بزرگی چون اهرام، معابد و آبلیسک سرپا کنند. از دستاوردهای مصری‌های باستان می‌توانیم به طراحی سیستم‌های ریاضیات، سیستم موثر و عملی درمانی، سیستم‌های آبیاری، اولین قایق‌های الواری / تخته‌ای، فناوری شیشه و شکل جدیدی از ادبیات اشاره کنیم. فرهنگ مصری‌ها میراث ماندگاری در دنیای ما به یادگار گذاشتند و بسیاری از چیزهای که امروزه از آن استفاده می‌کنیم مثل ضرب سکه (ضرابخانه)، کاغذ، قفل درب، ساعت کوکی، بتن و خیلی چیزهای دیگر را همین مصری‌های باستان برای اولین بار توسعه دادند.
آیا می‌دانستید؟
با اینکه هیروگلیف زیبای مصری‌هایِ باستان با این تمدن عجین شده، اما هیروگلیف واقعا سیستم نوشتاری رایج در این تمدن نبود. این خط تنها در شرایط و در نوشته‌های خاصی قرار می‌گرفت که کاهنان و بعدها دموتیک‌ها از (هر دو نسخه ساده‌شده از هیروگلیف هستند) استفاده می‌کردند.
۸- تمدن دره سند
دوره: حدود ۳۳۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۱۳۰۰ قبل از میلاد مسیح
مکان: جنوب آسیا (پاکستان و شمال غربی هند امروزی)
دستاوردهای جالب‌توجه: یکی از اولین سیستم‌های یک‌دست و اندازه‌گیری‌های یکسان شهری
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
تمدن دره سند یا تمدن هاراپا از اولین تمدن‌های مدنی در جنوب آسیا (پاکستان و شمال غربی هند امروزی) بودند. تمدن هاراپا شهرهای بزرگ زیادی ساختند که به خاطر طرح شهری، سیستم‌های تامین آب، سیستم‌های زهکشی دقیق و تمرکز زیاد روی ساختمان‌های غیرسکنی مشهور بودند.
مردم تمدن دره سند فناوری‌های زیادی منجلمه یکی از اولین سیستم‌های وزن و اندازه‌گیری را توسعه دادند. آن‌ها همچنین فناوری‌های متالورژی جدید و تولید مس، برنز، سرب و حلب پدید آوردند. به علاوه، این تمدن در ریاضیات و مهندسی هم هنرها و صنایع زیادی طراحی کردند که بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های زیادی هم در شهرهای تمدن دره ایندوس کشف شده‌اند.
آیا می‌دانستید؟
مدرکی وجود ندارد که بگوید یک شاه یا یک حاکم دیگر بر تمدن بزرگ و پیشرفته دره سند فرمانروایی می‌کرده، اما در عوض، یک دولت مرکزی که می‌توانست این شکل‌وشمایل گسترش شهری این تمدن از آن باشد، احتمال دارد در این تمدن حاکم بوده باشد.
۷- تمدن نورته چیکو
دوره: حدود ۴۰۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۱۸۰۰ قبل از میلاد مسیح
مکان: پرو
دستاوردهای جالب‌توجه: معماری یادبودی منجمله میدان بزرگ دایره‌ای فرورفته و پشته خاکی
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
تمدن نورته چیکو (تمدن کارال یا تمدن کارال-سوپه) قدیمی‌ترین تمدن شناخته‌شده در قاره آمریکاست که ساخت اولین شهر این تمدن به حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد و از این زمان تا حدود ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، مردم این تمدن پیشرفته‌تر و شکوفاه‌تر شدند.
از آنجایی که باستان‌شناسان هیچ سرامیک یا تقریبا هیچ هنر بصری پیدا نکردند، تمدن نورته چیکو یک فرهنگ ماقبل سرامیکی شناخته می‌شود. هرچند، مردم تمدن نورته چیکو به خاطر معماری‌های یابودی مانند میدان بزرگ دایره‌ای فرورفته (مانند تصویر بالا) و پشته خاکی شناخته می‌شوند.
آیا می‌دانستید؟
تمدن نورته چیکو در کارال، نام خود را از مجموع شش اهرام کشف شده در آن‌جا گرفته که قدیمی‌ترین اهرام خارج از مصر و هم‌معاصر اهرام ثلاثه مصر هستند.
۶- تمدن بین‌النهرین (حدود ۶۵۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۵۳۹ قبل از میلاد مسیح)
دوره: حدود ۶۵۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۵۳۹ قبل از میلاد مسیح
مکان: بین‌النهرین باستان (عراق امروزی)
دستاوردهای جالب‌توجه: اختراع چرخ
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
اولین فرهنگ‌های عصرحجری (نوسنگی) پیشرفته در حدود ۱۰.۰۰۰ قبل از میلاد مسیح در زمین‌های هلال حاصلخیزی مثل بین‌النهرین ساکن شدند. مردم شمال بین‌النهرین هم در ۸.۰۰۰ قبل از میلاد مسیح توانستند جو و گندم را پرورش دهند که برای آبجو، کود، سوپ و در نهایت نان به دردشان می‌خورد.
در این دوره از زمان (دوره عبید حدود ۶.۵۰۰ – ۳.۸۰۰ قبل از میلاد مسیح)، اولین نشانه‌های تمدن در کشاورزی و اهلی کردن حیوانات را نشان داد و در جوامع دیگر انجام می‌شد. این‌ها باعث شدند سومری‌ها ظهور کنند؛ کسانی که به اولین تمدن مدنی در دنیا شناخته می‌شوند. اصلا این سومری‌ها از اولین کسانی بودند که تجارت و صنایعی مانند دوختن، چرم دوزی، فلزکاری، سنگ‌تراشی و سفالگری را بنا گذاشتند. یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای بین‌النهرین باستان، اختراع چرخ در چیزی حدود ۳.۵۰۰ قبل از میلاد مسیح است که اولین بار نه برای حمل و نقل، بلکه برای ساخت سفال استفاده می‌شد.
آیا می‌دانستید؟
سومری‌ها اولین سیستم نوشتاری دنیا (خط میخی) را حدود ۳۲۰۰ قبل از میلاد مسیح ابداع کردند. خطی که در سیستم‌های نوشتاری دیگر نفوذ کرد.
۵- جیاهو (حدود ۷.۰۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۵.۷۰۰ قبل از میلاد مسیح)
دوره: حدود ۷.۰۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۵.۷۰۰ قبل از میلاد مسیح
مکان: هنان، چین
دستاوردهای جالب‌توجه: نمادهای جیاهو به عنوان یکی از جدیدترین نمونه‌های نوشتاری و قدیمی‌ترین ابزارهای نوازندگی
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
مردم جیاهو در منطقه ساده مرکزی چین باستان ساکن شدند و مردم بعضی از اولین دیدگاه‌های فرهنگ چینی را از همان‌جا توسعه دادند. همانطور که باستان‌شناسان نمی‌توانند سر این مسئله موافقت کنند، اما فرهنگ مردم جیاهو در کنار فرهنگ پی‌لیلیگانگ یادآوری می‌شوند. سوالی که پیش می‌آید این‌جاست که آیا مردم جیاهو بخشی از فرهنگ پی‌لیلیگانگ بودند؟ البته شواهدی هم وجود دارد که این دو فرهنگ متفاوت در یک دوره یکسانی توسعه کردند. به عنوان مثال، مردم جیاهو می‌توانستند برنج بکارند، درحالی که مردم پی‌لیلیگانگ نمی‌توانستند. یا اینکه ساکنان جیاهو قبل از سکونت اولین پی‌لیلیگانگ، برای هزاران سال زندگی می‌کردند.
مردم جیاهو همچنین برای تولید قدیمی‌ترین شراب و جدیدترین موسیقی‌های لذت‌بخش (فلوت‌های زیادی در جیاهو پیدا شد) و احتمالا جدیدترین نمونه نوشتار چینی شناخته می‌شوند. نمادهای جیاهو، ۱۶ نشانه متمایز هستند که در مصنوعات ماقبل تاریخی کشف شدند و این باور وجود دارد که به جای نوشتن، از این علائم استفاده می‌کردند.
آیا می‌دانستید؟
شواهد باستان‌شناسی می‌گوید که مردم جیاهو حدود ۵۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به خاطر سیل عظیمی نابود شدند. از آنجایی هم که مصنوعات کمی در اقامت‌های جیاهو کشف شده است، این باور وجود دارد که ساکنان این منطقه توانسته بودند بیشتر وسایل‌شان را از این منطقه خارج کنند.
۴- عین غزال
دوره: حدود ۷۲۰۰ قبل از میلاد – ۵۰۰۰ قبل از میلاد مسیح
مکان: عین غزال (امان و اردن امروزی)
دستاوردهای جالب‌توجه: مجسمه‌های عین غزال
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
عین غزال اولین جامعه کشاورزی بود و مردمش هم به ساخت اولین مجسمه‌هایی به شکل انسان شناخته می‌شوند. این مجسمه‌ها از خمیر ساخته می‌شدند و ترکیب تمام مجسمه‌ها و سردیس‌های این تمدن تنها به شکل مردان، زنان و کودکان بود. در کل ۱۵ مجسمه ۱۵ سردیس نیم‌تنه در دو انبار جداگانه‌ای کشف شده فاصله هر کدام آن‌ها حدود ۲۰۰ سال از یکدیگر است.
مردم تمدن عین غزال به علاوه ساخت مجسمه، کشاورزانی بودند که از دل زمین، گندم و جو و نخود و عدس را پرورش می‌دادند و حیوانات وحشی چون غزال، آهو، خوک، روباه و خرگوش شکار می‌کردند. این مردم برای مدتی با غذاهای متنوعی زندگی می‌مگذراندند.
آیا می‌دانستید؟
باستان‌شناسان شواهدی از تبعیض طبقات اجتماعی در این تمدن کشف کردند که تنها بعضی از مردم با سن‌های ۱۵-۲۰ ساله دفن می‌شدند و خیلی‌های دیگر در زباله‌ها می‌مردند.
۳- چاتال‌هویوک
دوره: حدود ۷۵۰۰ قبل از میلاد مسیح – ۵۷۰۰ قبل از میلاد مسیح
مکان: آناتولی جنوبی (ترکیه امروزی)
دستاوردهای جالب‌توجه: یکی از اولین ساکنان شهری
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود ندارند
سکونت چاتال‌هویوک در این مکان، یکی از قدیمی‌ترین اسکان‌های مدنی و یکی از اسکان‌های عصرحجری (نوسنگی) است. حفاری‌هایی که در این منطقه انجام شده، فرهنگ‌های ماقبل تاریخی این فرهنگ را نشان می‌دهد که از لحاظ اجتماعی سازماندهی‌شده بودند. مردم چاتال‌هویوک یکی از مردمان اولیه بودند که زندگی برای ادامه زندگی کوچ‌نشین نبودند و خود را با یک‌جانشینی و کشاورزی وفق دادند. جمعیت متوسط این مردم به حدود ۵.۰۰۰ – ۷.۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.
هیچ خیابان یا جاده‌ای در این تمدن وجود ندارد، اما خانه‌هایی در آنجاست که از راه سقف‌هایشان به یکدیگر راه داشتند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تمدن چاتال‌هویوک در فضاهای تمیز زندگی و فاضلاب و باقی مانده مواد غذای‌شان را خارج از محل سکونت‌شان دفن می‌کردند. این مردم همچنین مردگان خود را دفن می‌کردند، نقاشی‌های دیواری می‌کشیدند، مجسمه‌های می‌ساختند و همین‌طور با جمجمه‌های رنگ‌شده، چهره‌هایی را بازسازی می‌کردند.
آیا می‌دانستید؟
معابد شناسایی‌شده‌ای در چاتال‌هویوک کشف نشده، منتها محققان معتقدند مردم این تمدن به خاطر کشف عظیمی از نمادهای خاص که در اتاق‌ها، زیارتگاه‌ها یا مکان‌های ملاقات کشف شده، نمادگرا بودند و به این نمادهای باور مذهبی داشتند.
۲- بومیان استرالیایی
دوره: حدود ۵۰.۰۰۰ سال قبل – تا به امروز
مکان: استرالیا
دستاوردهای جالب‌توجه: قدیمی‌ترین مراسم شناخته‌شده سوزاندن آیینی و قدیمی‌ترین نقاشی‌های سنگی و ساخت قدیمی‌ترین سازه‌ها (تله ماهی)
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود دارند
با اینکه مردم ساکن در بین‌النهرین به عنوان اولین تمدن شناخته می‌شوند، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بومیان استرالیایی از قدیمی‌ترین تمدن‌های شناخته‌شده در دنیا هستند. اجداد این بومی‌ها به حدود ۷۵.۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد، اما در سال ۵۰۰۰۰ سال پیش از یک گروه ژنتیکی متمایز تبدیل شدند.
این باور وجود دارد که این گروه باستانی از بومیان استرالیایی برای اولین بار بین ۴۰.۰۰۰ – ۳۱.۰۰۰ سال قبل در استرالیا ساکن شدند. قبایل بومی از این تمدن باقی ماندند که فرهنگ‌شان به اندازه اجدادشان بدون تغییر مانده است. کشف آثار بشر از دریاچه مونگو در نیو ساوت ولز در استرالیا در سال ۱۹۶۹ نشانه‌هایی از قدیمی‌ترین مرده‌سوزانی شناخته‌شده بود. یکی از بقایا که به عنوان زنن مونگو شناخته می‌شود به حدود ۲۴.۷۰۰ – ۱۹.۰۳۰ سال قبل برمی‌گردد.
آیا می‌دانستید؟
این بومیان استرالیایی یکی از قدیمی‌ترین سازه‌های شناخته‌شده جهان مانند تله‌های ماهی بومی بروارینا را ساختند که حداقل قدمت ۴۰.۰۰۰ ساله دارند و در شهر بروارینا به نمایش گذاشته می‌شود.
۱-مردم بوشمن
دوره: حدود ۱۴۰.۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰ سال قبل – تا به امروز
مکان: جنوب آفریقا در کشورهایی چون بوتسوانا، نامیبیا، آنگولا، زامبیا، زیمباوه، لسوتو و آفریقای جنوبی
دستاوردهای جالب‌توجه: بعضی از قدیمی‌ترین نقاشی‌های سنگی و قدیمی‌ترین مراسم شناخته‌شده
وضعیت فعلی: درحال حاضر وجود دارند
تاریخ مردم بوشین در آفریقای جنوبی یک‌راست به حدود ۱۴۰.۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰ سال قبل برمی‌گردد که از نوادگان یکی از گروه‌های اجدادی بشر (هاپلوگروپ) هستند. قوم بوشمن، قدیمی‌ترین تمدن دنیا را به وجود آوردند و در گذشته نیمه بادیه‌نشین و گردآوردنده-شکارچی بودند، منتها بسیاری از بوشمن‌ها به کارگری در مزرعه و مشاغل کوچک مختلفی مانند شکار و گردآوری مشعول بودند. چون شکار و گردآوری دیگر کشش بیشتری برای مردم نداشت.
باستان‌شناسان قدیمی‌ترین مراسم آیینی را کشف کردند که در مردم بوشمن رایج بود. این باستان‌شناسان سرنیزه‌های قدیمی ۷۰.۰۰۰ ساله را در غاری در تپه‌های تسودیلو در بوتسوانا کشف کردند که برای قربانی کردن مار پایتون استفاده می‌شد. بزرگ‌ترین تجمع نقاشی‌های سنگی که مردم بوشمن طراحی کردند در این‌جا مشاهده می‌شد.
آیا می‌دانستید؟
مردم بوشمن اولین قرارداد حق امتیاز جهانی بابت دانش استفاده از هودیا گوردونی که درحال حاضر به عنوان داروی لاغری توسعه پیدا کرده را دریافت کردند.
