زندگی به سبک هزاران سال پیش در روستای میمند شهربابک

آخرین بروزرسانی ۱۶ بهمن ۱۳۹۷ 3,975 0

معرفی

در استان کرمان و در شهرستان شهربابک ، روستایی صخره‌ای و دست ساخته به نام میمند وجود دارد که نمونه‌ی مشابه آن در استان آذربایجان، شهر اسکو است که کندوان نامیده می‌شود و صد البته بسیار پرآوازه تر از روستای میمند است. این روستای به مثابه یک اثر هنری بی‌نظیر است که در ساخت آن هم انسان و هم طبیعت دست داشته است. نام خانه‌های این روستا کیچه است که به شکل یک حفره در دامنه‌های رسوبی کوهستان این منطقه تراشیده شده اند. این رسوبات آنقدر نرم هستند که با کمک ابزار و با دست قابل شکل‌ دادن هستند و آتقدر سخت و محکم‌ که می‌ توان زیر سقف آنها به راحتی و بدون نگرانی خوابید. خانه‌ های آن درست مثل خانه‌ های کندوان بر روی یکدیگر ساخته شده‌ اند؛ پنجره و یا دودکش ندارند و در کنار گُنبه‌ ها و کپر ها مجموعه‌ ای از خانه‌ های ییلاقی و قشلاقی را برای ساکنان تشکیل داده‌ اند.

میمند روستایی صخره‌ ای و دستکند با چند هزار سال قدمت است. این بنای دستکند باستانی، بی‌ گمان از نخستین سکونت‌ گاه‌ های بشری در ایران به شمار می‌ رود. روستای میمند روی هم رفته دارای ۴۰۶ کیچه و ۲۵۶۰ اتاق می‌ باشد. ساکنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آنها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌ شود. میمند در سال ۱۳۸۴ جایزه‌ جهانی «ملینا مرکوری»، جایزه‌ ای که هر دو سال یکبار به تعامل هنر، فرهنگ، انسان و طبیعت تعلق می‌ گیرد را از آن خود کرد. این روستا در سال ۲۰۱۵ به شماره ۱۴۲۳ به ثبت جهانی یونسکو رسید.

معنی لغوی میمند

میمند در لغت برگرفته از دو واژه می‌ و مند است. می به معنی شراب و مند به معنی مست و مستی است. آنچه درباره میمند میگویند نیز برگرفته از همین معنی است، تعبیری که اهالی روستا نیز بر آن باور دارند. آنطور مشهور است که مردم این ناحیه می میخوردند و وقتی مست میشدند، در اثر آن مستی، حفره ها را در دل کوه با دست می‌کندند. اگرچه عده دیگری نیز معتقدند میمند به معنی میمنت و مبارکی است. البته که باورها به همینجا نیز ختم نمیشود و برخی نیز معتقدند ساکنان روستا از میمند فارس مهاجرت کرده و از همین رو این روستا را میمند نامیدند که باتوجه به قدمت روستا و کوچ نشین بودن ساکنان اولیه بعید به نظر می‌رسد.

بیشتر ساکنان روستای میمند دامدارند و در ۴ ماه اول سال دام‌هایشان را به دشت می‌برند. اما در چهار ماه بعد به باغداری مشغولند و زمستان‌ها برای سکونت به این منطقه می‌آیند. قدیم‌ها، اهالی میمند روزهای سرد زمستان را با بافتن فرش، گیلم، نمد و سبد سپری می‌کردند، اگرچه این روزها متاسفانه این هنرها در روستا کمرنگتر از قبل شده است.

یونسکو از روستای میمند چه می‌گوید؟

در انتهای دره‌ای در جنوب کوه‌های مرکزی ایران منطقه تاریخی «میمند شهربابک» واقع شده است، که شیوه زندگی مردمانش از سال‌های دور تا به امروز به شکل سنتی همچنان در جریان است. کوچ نشینانی که روزگارشان را از راه کشاورزی و دامداری می‌گذرانند و میان اقامتگاه‌های تابستانی و زمستانی خود در فصول مختلف سال در حرکت هستند. در طول فصل سرما در قسمت‌های انتهایی دره و در خانه‌های صخره‌ای که در دل کوه ساخته شده‌اند، اقامت دارند.

مناطق دیدنی روستای میمند:

سرآغل ها

سرآغل‌ها مکان هایی در جنوب روستای میمند و در مجاورت جاده خاتون آباد هستند که اهالی میمند در دوره خاصی از سال در محدوده آنها به سر می برند. ارتباط تنگاتنگ فضاها با فعالیت‌های تولید دام در فصل بهار از ویژگی های این مکان است و اهالی در زمان زاد و ولد گوسفندان در محدوده سرآغل ها به نگهداری از گوسفندان و بره‌ها و کارهایی چون جوشاندن کشک، تهیه مواد لبنی و علوفه دادن به گوسفندان مشغول می شوند.

حدود ۲۰ سرآغل در میمند ساخته شده است که هر یک به طایفه ای خاص تعلق دارد. مالکیت هر آغل به صورت ۶ دانگ متعلق به یک ارباب یا چند ارباب است و اهالی با توافق ارباب از آنها استفاده می کنند. بعضی از مردم با خانواده خود در سرآغل‌ها استقرار می یابند و در بعضی موارد تنها مرد خانواده در این فضا سکنی می گزیند. در گذشته سرآغل‌های میمند در مجاورت رودخانه قرار داشتند تا به آب دسترسی داشته باشند. آمدن امکانات جدید و سیستم آبرسانی باعث شد تا سرآغل های دیگری نیز در دشت شکل بگیرند.سرآغل ها مجموعه‌ای از فضاهای سکونتی انسانی و دامی هستند که در مجاورت یکدیگر ساخته شده اند. کپر، مَرخانه (فضاهای انسانی)، کوز و درکوز، کُرم، سول، حوضچه آب، تَل‌گَرد، جیره‌دان و زندان گوسفند عناصر این فضاها هستند.

آبادی های روستای میمند

در کناره رودخانه و در نقاط مرتفع‌تر از روستا، آبادی هایی وجود دارند که مردم روستا در فصل تابستان در آنها زندگی می کنند. آبادی‌ها در دامنه مشرف به رودخانه قرار دارند؛ قسمت‌های صخره‌ای و غیرقابل کشت مختص فضاهای مسکونی است و باغ ها بر کناره رودخانه شکل گرفته اند.

رسیدگی به باغ ها و بردن گوسفندان به چرا از جمله فعالیت های این فصل است. عبور و مرور دام ها یکی از جالب ترین تصاویر در این دوران را شکل می دهد و اطراف کپرها مردم به تهیه خشکبار مشغول می شوند و جلوه ای جالب می آفرینند. هر طایفه از طوایف منطقه میمند در آبادی خاص خود سکونت می گزیند و جمعیت آبادی ها از یک تا چند خانوار متغیر است. حریم ورودی یک خانه را با قرار دادن شاخه درخت یا سنگ چین مشخص می کنند و مسیرهای میان باغ‌ها و مجموعه‌های مسکونی، دسترسی بین رودخانه و فضاهای مسکونی را فراهم می سازند.

پیرزن در لباس زیبای روستایی در حال غذا دادن به پرندگان

حمام روستای میمند

حمام میمند مثل خانه های آن در دل سنگ کنده شده است و یکی از عجایب آن به شمار می رود. گفته می شود این حمام به شکل حمام های سنتی خزینه داشته و نکات بهداشتی در آن رعایت می شده است. ساختمان این حمام شکل جالب و پیچیده ای دارد. کوچه در انتها به دالانی می رسد و پس از دالان و درست در وسط آن دری وجود دارد که به رختکن حمام منتهی می شود. حوضی در وسط این رختکن و سه سکو در اطراف آن قرار دارد. درِ دیگری رختکن را به صحن حمام مرتبط می کند. در پایین صحن خزینه ای کنده شده در سنگ به چشم می خورد و منفذی هلالی شکل موجب اتصال آن به صحن است تا برداشت آب میسر شود.

آتشکده‌های روستای میمند

همانگونه که در ابتدا گفتیم این روستا زمانی محل سکونت مهرپرستان بود و مسلما آنها فضاهایی را برای عبادت در آن در نظر گرفته بودند. بنایی در روستا وجود دارد که از آن با عنوان آتشکده یاد می شود؛ جایی که پیش از ورود آیین زرتشت معبد مهرپرستان بود. عده ای بر این باورند که این معبد معتبرترین معبد در فلات مرکزی ایران به شمار می رفته و در زمانی که آتشکده بوده آتش آتشکده های اطراف مثل یزد را مهیا می کرده است.

آتشکده میمند یکی از بناهای قدیمی و مهم روستا است. این سازه تنها ساختمان دارای دودکش است و برخی هنوز هم برای عبادت به آن مراجعه می کنند. این بنا امروزه به یک موزه مردم شناسی تبدیل شده است و در آن می توانید بیشتر با مردم میمند، ابزار زندگی و فرهنگ شان آشنا شوید.

خانه های میمند

مردم این روستا آن قدر مهمان نواز و مهربانند که با دیدن تان شما را به درون خانه های زیبای شان دعوت می کنند. آنها به شما اجازه می دهند تا قدم در خانه آنها بگذارید و گوشه ای از فرهنگ شان را لمس کنید. ساختار خانه و چیدمان وسایل شما را غرق در خود خواهد کرد.

همه خانه ها ظاهری ساده دارند و مانند بسیاری از نقاط نمود طبقات اجتماعی افراد ساکن در آنها نیستند. این مردم همیشه کالاهای نابی در خانه شان دارند از صنایع دستی گرفته تا محصولات مرغوب کشاورزی؛ می توانید یادگاری هایی را از آنها تهیه و لطف شان را جبران کنید.

مسیر دسترسی به روستای میمند

میمند در ۳۸ کیلومتری شمال‌شرقی شهرستان شهر بابک در عرض ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه و طول ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه قراردارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۲,۲۴۰ متر و وسعت آن ۴۲۰ کیلومترمربع است. این روستا بین شهرهای شهر بابک، سیرجان، رفسنجان و انار قرار گرفته است. میمند در دهستان‌ میمند، در شهرستان شهر بابک و در استان کرمان قرار دارد.