ده تمدن کهن جهان باستان
جهان شاهد عظمت تمدن‌های قدیمی از کرانه رود نیل در مصر، دره سند در جنوب آسیا و مرکز بین النهرین در خاورمیانه بوده است.
هومو ساپیان های اولیه یا انسان‌های امروزی، که حدود ۲۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شدند، بسیار ناشناخته هستند، در حالی که اولین هومینیدها یا موجودات شبیه به انسان حدود ۲ میلیون سال پیشبه وجود آمده اند.
در این مقاله، ما در طول زمان سفر می‌کنیم تا عمق، پیچیدگی و میراث ماندگار ۱۰ تمدن باستانی در جهان را بررسی کنیم.
- مهد تمدن: بین النهرین
- تمدن دره سند
- تمدن روم
- تمدن پارسی
- تمدن یونان باستان
- تمدن چین
- تمدن مایا
- تمدن مصر
- تمدن اینکاها
- تمدن آزتک
۱) مهد تمدن: بین النهرین
بین النهرین، که از آن به عنوان “مهد تمدن” یاد می‌شود، تمدنی بود که بین رودخانه‌های فرات و دجله به وجود آمد. برخی از اولین شهرها، مانند سومر، آکاد و بابل، در این منطقه تأسیس شدند.
تمدن بین النهرین، که در حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد به قدرت رسید، به خاطر دستاوردهای برجسته خود در چندین حوزه مشهور است.
قانون همورابی:
قانون همورابی یکی از اولین قوانین حقوقی تولید شده بود و در بابل در دوره حکومت پادشاه همورابی ایجاد شد. این قانون برای بسیاری از جرایم مقررات و مجازات هایی را ایجاد کرد و به عنوان یک الگو برای ساختارهای حقوقی معاصر خدمت کرد.
نجوم و ریاضیات:
بین النهرینی ها در زمینه های نجوم و ریاضیات مشارکت‌های مهمی داشتند. آنها مفهوم هر یک دقیقه ۶۰ ثانیه و هر یک ساعت 60 دقیقه را ایجاد کردند، که هنوز هم بر نحوه محاسبه زمان تأثیر دارد.
نوشتار:
خط میخی، یکی از اولین سیستم‌های نوشتاری تولید شده، توسط سومریان ابداع شد. «اسطوره گیلگمش» تنها یکی از داستان هایی بود که با این نگارش گوه ای شکل و همراه با مقررات نوشته شد. زبان‌های نوشتاری آینده بر پایه خط میخی ساخته شدند.
۲)تمدن دره سند
تمدن دره سند، یکی از اولین تمدن های این فهرست، به عنوان پایه و اساس تمام تمدن های دیگری که در دره سند توسعه یافتند، عمل کرد.
این تمدن در مناطقی که اکنون شمال غربی هند و پاکستان و همچنین شمال شرق افغانستان را تشکیل می دهند، رشد و رونق گرفت..
این تمدن یکی از سه تمدن اولیه جهان باستان به همراه مصر باستان و بین النهرین بود و میان این سه، گسترده ترین بود و منطقه ای به وسعت ۱.۲۵ میلیون کیلومتر را در بر می گرفت.
حوضه رود سند، یکی از رودهای بزرگ آسیا، و رودخانه غاغار-هاکرا، که قبلا از شمال شرق هند و شرق پاکستان می گذشت، بسیار پر جمعیت بودند.
دوره اوج این تمدن قدیمی جهان از ۲۶۰۰ قبل از میلاد تا حدود ۱۹۰۰ قبل از میلاد به طول انجامیده است. این تمدن همچنین به عنوان تمدن هاراپان و تمدن موهنجو-دارو شناخته می شود که به دلیل مکان های حفاری که در آن آثار تمدن کشف شده است، نامگذاری شده است.
تمدن دره سند به لطف فرهنگ شهری پیچیده و پیشرفته خود به اولین مرکز شهری در این منطقه تبدیل شد.
تمدن دره سند روش های بسیار دقیقی برای اندازه گیری طول، جرم و زمان داشت و و از اشیاء کشف شده در کاوش‌ها مشخص است که این تمدن همچنین در هنر و صنایع دستی مهارت بالایی داشته است.
۳) تمدن روم
دوره رومی در قرن ششم قبل از میلاد شروع به توسعه کرد. حتی تاریخچه چگونگی تأسیس روم باستان در داستان ها و افسانه ها پوشیده شده است. تمامی کشورهای مدیترانه مدرن به قسمتی از روم باستان تعلق داشتند که در اوج خود بر مناطق گسترده‌ای از زمین حکومت می‌کرد.
شهروندان روم پس از حکمرانی هفت فرمانروا در دوران اولیه، کنترل شهر خود را به دست آوردند و سنا را تأسیس کردند که یک نهاد برای حکومت بر آنها بود.
برخی از برجسته ترین فرمانروایان تاریخ بشر از جمله ژولیوس سزار، تراجان و آگوستوس در رم به قدرت رسیدند و سقوط کردند. با این حال، امپراتوری سرانجام به اندازه ای بزرگ شد که به سادگی غیرممکن بود که آن را تحت یک پادشاه واحد متحد کند.
جمعیت میلیونی بربرها از شمال و شرق اروپا در نهایت کنترل امپراتوری روم را به دست گرفتند.
۴) تمدن پارسی
تمدن ایران باستان زمانی عنوان قدرتمندترین امپراتوری روی زمین را داشت.
با اینکه ایرانیان تنها بیش از ۲۰۰ سال حکومت کردند، اما در این مدت بیش از دو میلیون کیلومتر مربع سرزمین را تصرف کردند.
امپراتوری ایران به دلیل قدرت نظامی و رهبران هوشمندش از جنوب مصر تا بخش‌هایی از یونان و شرق تا بخش‌هایی از هند مشهور بود.
قبل از سال ۵۵۰ پیش از میلاد، فرسایش‌هایی امپراتوری هخامنشی را به قسمت‌هایی تقسیم کرد، اما در طول ۲۰۰ سال یک امپراتوری عظیم ساختند.
هنگامی که پادشاه کورش دوم به قدرت رسید و تمام امپراتوری هخامنشی را متحد کرد و سپس بابل باستان را تسخیر کرد، که باعث شد بعداً به نام کورش بزرگ شناخته شود.
فتوحات وی به گونه‌ای سریع اتفاق افتاد که تا پایان سال ۵۳۳ پیش از میلاد، آنها هند را که در شرق دور قرار داشت، تصرف کرده بودند. حتی پس از فوت کورش، نسل‌های بعدی او این فتوحات سرکوبگرانه را ادامه دادند و حتی در جنگی افسانه‌ای با اسپارتی‌های دلاور شرکت کردند.
در اوج قدرت خود، پرشیا باستان تمام آسیای مرکزی و مصر را تحت تسلط خود داشت. در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، سردار مشهور مقدونی به نام الکساندر بزرگ تمام امپراتوری پرشیا را شکست داد و در نهایت به این تمدن پایان داد.
۵)تمدن یونان باستان
دایمی بر جهان تأثیر گذاشتند و همچنان شناخته می‌شوند.
المپیک باستان توسط یونانیان ایجاد شد، آنها همچنین دموکراسی و سنا را توسعه دادند.
آنها اساس فیزیک، زیست‌شناسی و هندسه معاصر را به وجود آوردند.
کتاب‌های تاریخ مملو از نام‌هایی مانند فیثاغورث، ارشمیدس، سقراط، اقلیدس، افلاطون، ارسطو، و اسکندر مقدونی است، نوآوری‌ها، نظریه‌ها، اعتقادات و شجاعت این افراد تأثیر عمیقی بر تمدن‌های بعدی جهان داشته است.
۶)تمدن چین
هان چین که گاهی از آن به عنوان چین باستان یاد می شود، در رتبه پنجم قرار دارد و بدون شک یکی از پیچیده ترین تاریخ ها را دارد.
قدیمی‌ترین سلسله‌ها ریشه در فرهنگ رودخانه زرد داشتند که سرآغاز تمدن چینی به حساب می‌آید. امپراتور افسانه ای زرد حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد قدرت را به دست گرفت و سلسله هایی را به وجود آورد که در ادامه بر سرزمین اصلی چین حکومت کردند.
بر اساس سوابق تاریخی باستانی، سلسله شیا برای اولین بار در سال ۲۰۷۰ قبل از میلاد بر کل چین تسلط یافت. از آن زمان تا انقلاب شینهای که به سلسله چینگ در سال ۱۹۱۲ پس از میلاد پایان داد، تعدادی از سلسله ها برای مدت های مختلف قدرت را حفظ کردند.
بیش از چهار هزار سال تمدن چین باستان در این نقطه به پایان رسید. چینی ها تعدادی از با ارزش ترین فناوری ها و کالاهای قابل توجه جهان از جمله توپ، الکل، کاغذ، چاپ، قطب نما و باروت را تولید کردند.
سلسله کین:
چین در زمان امپراتور کین شی هوانگ متحد شد و ساخت دیوار بزرگ چین آغاز شد. ارتش تراکوتا، مجموعه ای قابل توجه از جنگجویان و اسب های سفالی در اندازه واقعی، موارد دیگری است که سلسله کین را مشهور کرده است.
شیا و چانگ:
از اولین سلسله های شناخته شده چین می توان به سلسله های شیا و شانگ اشاره کرد. آنها چارچوبی را برای ساختارهای دولتی و هنجارهای فرهنگی آینده ایجاد کردند.
سنت دائوسیم:
کنفوسیوس و دائوئیسم، دو نظام فلسفی که در چین باستان شکل گرفته و هنوز بر فلسفه و فرهنگ چینی معاصر تأثیر می گذارند.
۷) تمدن مایا
تمدن مایا که از حدود ۲۶۰۰ سال قبل از میلاد در آمریکای مرکزی شکوفا شد، به دلیل تقویمی که اختراع کرد، مورد توجه زیادی قرار گرفت.
تمدن مایاها پس از تأسیس خود شکوفا شد و پیشرفت کرد و به جمعیتی بالای ۱۹ میلیون نفر رسید. مایاها در حدود ۷۰۰ سال قبل از میلاد با استفاده از سیستم نوشتاری خود که قبلاً توسعه داده بودند تقویم های خورشیدی سنگی ایجاد کردند.
آنها باور داشتند که خلقت جهان در تاریخ ۱۱ اوت ۳۱۱۴ قبل از میلاد رخ داده است، تاریخی که تقویم آنها بر پایه آن استوار شده است. قرار بود که تقویم آنها در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ منقضی شود.
بر خلاف بسیاری از همتایان مدرن خود، مایاهای باستانی میراث فرهنگی غنی داشتند و مانند آزتک‌ها، اهرامی بنا کردند که بسیاری از آنها بزرگتر از اهرام مصر است.
یکی از جالب ترین اسرار تاریخ باستان فروپاشی سریع و مرگ نابهنگام مایاها بوده است: چرا مایاها که بیش از ۱۹ میلیون نفر بودند و جامعه ای فوق العاده پیشرفته داشتند، در قرن هشتم یا نهم ناگهان از هم پاشیدند؟
قوم مایا به طور کامل ناپدید نشد، برخی از نوادگان آنها هنوز در آمریکای مرکزی زندگی می کنند.
۸) تمدن مصر
مصر باستان یکی از قدیمی ترین و پیشرفته ترین تمدن های فرهنگی است. مصر باستان تمدن باشکوهی بود که در کناره های رود نیل شکوفا شد. این شهر به‌خاطر فرهنگ برجسته، اهرام باقی‌مانده، و ابوالهول و همچنین معماری های غول‌پیکرش معروف است.
پس از اتحاد سیاسی مصر بالا و پایین تحت فرمان فرعون اول، تمدن تقریباً در ۳۱۵۰ قبل از میلاد به وجود آمد (بر اساس گاهشمار استاندارد مصر).
با این حال، اگر کسی قبلاً در اوایل سال ۳۵۰۰ قبل از میلاد در منطقه دره نیل ساکن نشده بود، این امر قابل تصور نبود.
تاریخ مصر باستان را می توان به سه پادشاهی پایدار تقسیم کرد – سلسله قدیم در اوایل عصر برنز، سلسله میانه عصر برنز میانه و سلسله جدید در اواخر عصر برنز – که هر کدام با فواصل کوچکی از بی ثباتی نسبی یا دوره های میانی از هم جدا شده اند.
هرم‌ها، مومیاه‌هایی که هنوز فرعونان قدیمی را حفظ می‌کنند، نوشتن هیروگلیفی و بسیاری از چیزهای دیگر از مصر باستان به دست آمده‌اند.
هنگامی که فراعنه‌ای مانند رامسس کبیر با چنان قدرتی در مصر باستان حکومت می‌کردند، یک فرهنگ مدرن دیگر، نوبی‌ها نیز تحت سلطه مصر قرار گرفت و این تمدن در اوج خود بود.
اهرام:
یکی از شناخته شده ترین شگفتی های معماری جهان، اهرام مصر است. هرم بزرگ گیزا که در زمان فرعون خوفو ساخته شده است، گواه توانایی ساختمان سازی مصریان باستان است.
فرهنگ:
عبادت ایزد‌هایی مانند رع، اوزیریس و ایزیس جنبه مهمی از باورهای مذهبی مصر باستان بود. آنها اعتقاد شدیدی به زندگی پس از مرگ داشتند که در آداب و رسوم پیچیده تدفین و مراسم مومیایی کردن آنها منعکس شد.
هیروگلیف:
سیستم نوشتاری هیروگلیف مصر باستان با نمادهای گرافیکی استادانه خود متمایز می شود. ساختمان ها، معابد و مقبره ها با هیروگلیف هایی تزئین شده بودند که به مورخان کمک می کرد تا گذشته پیچیده این فرهنگ را درک کنند.
۹)تمدن اینکاها
امپراتوری اینکا در دوران پیش از کلمبوس بزرگترین امپراتوری در آمریکای جنوبی بود. تمدن اینکا در مناطقی که اکنون اکوادور، پرو و شیلی هستند، شکوفا شد و شهر مرکزی آن کوسکو در پرو به عنوان مرکز اداری، نظامی و سیاسی رونق گرفت.
اینکا خدای خورشید، اینتی را پرستش می‌کردند و عنوان “ساپا اینکا” که به معنای “فرزند خورشید” است، به حاکم آنها داده شد.
پیش از این، پایتخت یک شهر کوچک بود که نخستین حاکم اینکا، پاچاکوتی، آن را به یک شهر بزرگ با طرحی به شکل یک پلنگ تبدیل کرد. او به ترویج پرستش اجداد پافشاری می‌کرد.
ثروت پادشاه بین اقوام و خویشاوند او تقسیم می‌شد و آنها در مقابل از مومیایی پادشاه نگهداری و در ادامه به اعمال نفوذ سیاسی خود ادامه می دادند. داشتن پس از مرگ پادشاه، پسرش تمام قدرت و اختیارات پدر خود را به ارث می‌برد.
اینکاها به عنوان سازندگان برجسته شناخته می‌شدند و قلعه‌ها و مکان‌هایی مانند ماچو پیچو و شهر کوسکو را ساختند که منجر به افزایش چشمگیر قدرت آنها شد.
۱۰)تمدن آزتک
آزتک‌ها در همان زمانی که اینکاها به عنوان رقبای جدی در آمریکای جنوبی ظاهر می‌شدند، پدیدار شدند.
تنوچیتیلان، تکسکوکو و تلاکوپان سه شهر بزرگ رقیب بودند که بیشتر جمعیت مکزیک امروزی در اوایل دهه ۱۳۰۰ در آنها زندگی می‌کردند.
این رقبا در سال ۱۳۲۵ یک ائتلاف شکل دادند و به عنوان نتیجه، این دولت جدید به حکومت دره مکزیک رسید. مکزیک در میان مردم، محبوب‌تر از آزتک‌ها بود.
حاکم آزتک شخصاً هر شهر یا استان را مدیریت نمی‌کرد، اما تنوچتیتلان به عنوان مرکز قدرت نظامی و نقطه آغاز برای فتح زمین‌های جدید عمل می‌کرد.
دولت‌های محلی همچنان وجود داشتند و مجبور بودند مبالغی را به عنوان خراج به ائتلاف سه‌گانه پرداخت کنند.
بدون شک، تمدن آزتک در اوایل دهه ۱۵۰۰ در اوج قدرت خود بود، اما پس از آن، اسپانیایی‌ها ظاهر شدند.
این منجر به یک تقابل مهم در سال ۱۵۲۱ بین اینکاها، فاتحان اسپانیایی و متحدان بومی که زیر فرماندهی هرنان کورتس مشهور (یا به عبارت بهتر بدنام) جمع شده بودند، شد.
نتیجه:
تمدن های باستانی درک علوم، ریاضیات، معماری، دولت و فرهنگ را بهبود بخشیده اند. میراث ماندگار آنها همچنان بر فرهنگ معاصر تأثیر می گذارد.
جهان با مطالعه تمدن های گذشته می تواند در مورد دستاوردهای تاریخی بشر و ریشه های فرهنگ خودش بیاموزد.
این جوامع ماقبل تاریخ، به ما یادآوری می کنند که روح بشر همواره به کشف، اختراع و خلق آینده ای بهتر سوق داده شده است و همچنین میراثی ماندگار برای نسل های آینده به جا گذاشته است.
سوالات متداول
- چند تمدن باستانی وجود داشته است؟
جهان باستان شاهد ظهور هشت تمدن جداگانه بود که شامل بین النهرین، مصر، مایا، هند، چین، روم، یونان و ایران بود.
- کدام تمدن اول ظهور کرد؟
به گفته کنت هارل، نویسنده، مشاور و استاد بازنشسته تاریخ در دانشگاه تولین، بین النهرین اولین جامعه باسواد شهری روی زمین است که در حدود ۴۰۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از میلاد ظهور کرد.
- چه کسی اولین تمدن را پایه گذاری کرد؟
سارگون اکد (نامعلوم-۲۲۷۹ قبل از میلاد)، که نامش به معنای “شاه واقعی” است، از این حقانیت استفاده کرد تا اولین امپراتوری جهان را در بین النهرین، منطقه ای حاصلخیز میان رودهای دجله و فرات، در حدود ۲۳۳۰ قبل از میلاد بنا کند..
- اولین تمدن کجا تأسیس شد؟
اقوام باستانی بین النهرین که بین ۱۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، اولین نگارش، کشاورزی و شهرهای جهان را پدید آوردند، در عراق زندگی می کردند که گاهی از آن به عنوان ” مهد تمدن” یاد می شود.
- کهن‌ترین تمدن اروپا کدام است؟
تمدن مینویی که از سال ۳۲۰۰ تا ۱۴۵۰ قبل از میلاد در جزیره کرت در یونان رونق یافت، اولین تمدن اروپا است.
