موزه فلک الافلاک خرم آباد

موزه فلک الافلاک خرم آباد

اگر قصد بازدید از موزه های شهر زیبای خرم آباد را دارید، موزه فلک الاافلاک یکی از بهترین انتخاب هاست تا سفری به یادماندنی برای خود رقم بزنید. این موزه دارای قدمت تاریخی زیادی است که شما را با قسمتی از فرهنگ این مرز و بوم آشنا می‌سازد. ما قصد معرفی این موزه را داریم، پس در ادامه مطلب همراه ما باشید.

معرفی موزه فلک الافلاک خرم آباد

نام دیگر این موزه دژ شاپور خواست که قلعه ای در مرکز شهر خرم آباد است. فلک الافلاک با نام دروازه برجی نیز شناخته می‌شود. این بنا بر روی تپه و در نزدیک رودخانه ای در خرم آباد بنا شده است. این موزه را می‌توان زیباترین جاذبه شهر خرم آباد نام برد، که قدمت آن به دوره حکومت ساسانیان باز می‌گردد. این بنا یکی از آثار ثبت شده در آثار ملی ایران در سال ۱۳۴۸ است. معنی فلک الافلاک سپهر سپهران است، این موزه در دوره های مختلف چندین نام از جمله دزواره برجی، کاخ اکباتان، سابر خواست و… را به خود اختصاص داده است.

آثار باستانی خرم آباد

تاریخچه موزه

ساسانیان در زمان حکومت خود شهری به نام شاپور خواست در شهر خرم آباد ساختند که پس از گذشت چندین سال ویران شد. به گفته بعضی باستان شناسان قلعه فلک الافلاک همان دژ شاپور خواست است. این مکان در زمان حکومت ساسانی کاربرد هایی از جمله نظامی و حکومتی داشته است. به گمان بعضی افراد نام فلک الافلاک در زمان حکومت قاجار به آن اطلاق شده است. معماری این مکان نشان دهنده این است که در دوران مختلف چیز هایی به آن اضافه شده است. مساحت این بنا حدود ۵۳۰۰ متر مربع بوده که ۸ برج و دو حیاط و ۳۰۰ جان پناه را در خود جای داده است. در ساخت این بنا از مصالحی همچون آهک، خشت، آجر، سنگ و ملات استفاده شده است.

معماری

معماری کنونی بنا، بیانگر الحاقات فراوانی است که در دوران‌های گوناگون بدان افزوده شده، بیشترین این تحولات مربوط به دوره صفویه تا قاجار می‌باشد. بر اساس مدارک تصویری تا حدود یکصد سال پیش بارویی دوازده برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته، که اکنون آثار این برج از آن در محوطه شمال غربی قلعه، قابل مشاهده است.

وسعت تقریبی بنا ۵۳۰۰ متر مربع، شامل ۸ برج دو صحن و ۳۰۰ جان پناه می‌باشد. ارتفاع بلندترین دیوار تا سطح تپه ۲۳ متر و مصالح آن از سنگ آجر، خشت و ملات گچ و آهک است. ورودی بنا به سمت شمال و در بدنه برج جنوب غربی تعبیه شده که پس از گذر از راهرو ورودی به حیاط اول وصل می‌گردد.

ورودی قلعه فلک‌الافلاک در جبهه شمالی و در برج جنوب غربی به عرض ۱۰ متر و ۲۰ سانتیمتر و ارتفاع سه متر ساخته شده و در ساخت این بنا از مصالحی چون خشت، آجر (قرمز و بزرگ)، سنگ و ملات استفاده شده‌است.  پلان بنای این قلعه تاریخی به صورت هشت ضلعی نامنظم است.

حیاط اول

ابعاد این حیاط که جهت شمالی، جنوبی طراحی شده ۲۲/۵×۳۱ متر است. پیرامون آن از چهار برج تشکیل شده که دو برج آن در شمال و شمال غربی و دو برج دیگر در جنوب و جنوب غربی قرار دارد.

حمام قدیمی

حمام قلعه در ضلع شمالی حیاط اول و در نزدیکی چاه قلعه قرار داشته‌است. این حمام تا اواخر دوره قاجار قابل استفاده بوده و اکنون آثاری از آن مانند تنبوشه‌های سفالی، نقش‌های آهک بری و کانال‌های زیر زمینی قابل مشاهده است.

چاه قلعه

در شمال شرقی حیاط اول و در پشت یک طاق نمای بلند، چاه آب قلعه قرار دارد. عمق این چاه که بیشتر آن با برش صخره به سرچشمه آب گلستان راه یافته نزدیک به ۴۰ متر است. در گذشته آب مورد نیاز ساکنین دژ از همین چاه تأمین می‌شده‌است و اکنون نیز قابل بهره‌برداری است.

حیاط دوم

ابعاد این حیاط در جهت شرقی، غربی طراحی شده ۲۱×۲۹ متر است و همانند حیاط اول از چهار برج تشکیل می‌گردد. در چهار جهت این حیاط تالارهای بزرگی قرار دارد که به یکدیگر راه دارند و اکنون به موزه تغییر کاربری یافته‌اند. از نکات قابل تأمل در معماری بنا، وجود گریزگاه مخفی در ضلع جنوبی و فضاهای زیر زمینی در ضلع شمال و شرق آن می‌باشد.