چرا به این خیابان تهران فیشر آباد اطلاق می شد؟
دروازه دولت یکی از شش دروازه تهران به شمار می رفت که در عهد ناصرالدین شاه به مرزهای شهر تهران اضافه گردید. آباد شدن این منطقه با داستان های جالبی پیوند خورده که در گزارش زیر بخشی از آن را که حال با نام خیابان سپهبد قرنی می‌شناسیم، از نظرها می گذرانیم.
تا همین چند سال قبل نام این خیابان شبیه یک معما بود و به درستی معلوم نبود چرا به آن فیشرآباد می‌گفتند. نظریات مختلفی در مورد شخص فیشر وجود داشت که سرنخ ماجرا را به دوران پهلوی یا حکومت قاجار ربط می‌داد.
سال ۹۸ نمایشگاهی با نام” داستان موسیو فیشر و تولد یک محله” برگزار شد که در آن، بر اساس اسناد تاریخی جمع‌آوری شده داستان این محله را بازگو می‌کرد. «امید علیزاده» مدیریت این پروژه را بر اساس مسئولیت اجتماعی خود به‌عهده گرفته بود. او با همکاری گروهی که برای این منظور تشکیل داده بود، موفق شد اسناد تاریخی مربوط به این شخص را جمع آوری کند و هویت این فرد خارجی را به همگان بشناساند. طبق گفته‌های اهالی، فیشر یک فرد آلمانی نظامی نبود، بلکه آنتوان فیشر” تبعه اطریش بود که در زمان مظفرالدین شاه قاجار در سفارت اطریش-مجارستان دفتردار سفارت بود و تا پس از جنگ جهانی دوم که بساط امپراطوری اطریش- مجارستان برچیده شد و به دو کشور تجزیه شدند، همچنان در سفارت مشغول به‌کار بود.
بر اساس اسنادی که علیزاده ارائه داده است، «آنتوان فیشر دوستی نزدیکی با کامران میرزا یکی از شاهزادگان دربار داشت. گفته می‌شود او فردی باهوش و خوش‌مشرب بود. زبان فارسی را به خوبی یاد گرفته بود و با دربار مراوده داشت که همین مراودات باعث ورود فیشر به خرید و فروش وجمع‌آوری مال و ثروت شد؛ به طوری که برای همیشه سودای بازگشت به وطن را از ذهنش دور کرد. فیشر توانست باغی بین دروازه دولت و دروازه یوسف آباد خریداری کند که توسط کارگران ایرانی آن را آباد و کاشی سردر آن را با نام “باغ فیشر”نصب کند. نامی که آغاز شکل‌گیری محله‌ای آباد شد. آنتوان فیشر ۳۵ سال در ایران زندگی کرد و ۱۶ شهریور ۱۳۱۶ درگذشت. او را در گورستان کاتولیک دروازه دولاب تهران به خاک سپردند.»
در زمان پهلوی اول که پایتخت کم‌کم رنگ توسعه به خود گرفت، زمین‌های اطراف باغ “مسیو فیشر”ساخته و آباد شد. پس از شهریور ۱۳۲۰ و خارج شدن نیروهای متفقین از تهران این منطقه عمدتا نظامی‌نشین بود. علاوه بر نظامی‌ها، ارامنه و عده‌ای از زرتشتیان هم ساکن این محله شدند. ساخت “هتل مرمر” در دهه ۴۰ و یک شرکت مسافربری معروف به نام «تی بی تی» به شهرت و رونق این منطقه افزود. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اردشیر زاهدی نخست وزیر و داماد شاه شد و نام این محله تازه آباد شده به سپهبد زاهدی تغییر داده شد.
نصرالله حدادی، تهران‌شناس و پژوهشگر تاریخ تهران قدیم، اما به روایت دیگری تاکید می‌کند و می‌گوید: «نام این محله از زمان قاجار به نام باغبان ناصرالدین شاه که محل زندگی‌اش در این خیابان بود گرفته شد. این باغبان اطریشی- مجارستانی مسئول رسیدگی به امور گل و گیاه کاخ‌های شاهی و به‌طور اختصاصی امور گل‌کاری کاخ گلستان در اختیار او بود.»
او نقل می‌کند که «روزی آقای فیشر یک گل زیبا و معطر بنام پئونیا که از خارج آورده بود نزد شاه برد، شاه از دیدن زیبایی و بوی خوش آن خیلی به وجد آمد و به فیشر یک صد تومانی هدیه داد. در آن زمان صد تومان پول زیادی برای گل بود. از آن زمان به بعد این گل به “صد تومانی” شهرت یافت. پس از آن از تصویر گل صد تومانی در تزیین نقوش چینی‌ها و حتی در معماری و نقش و نگار روی پارچه استفاده شد.»
حدادی در باره تغییر نام این خیابان می‌گوید: «خیابان مرکزی فیشرآباد که در رژیم سابق به‌نام سپهبد زاهدی بود، بعد از انقلاب اسلامی به نام شهید سپهبد سید محمدولی قرنی تغییر کرد. قرنی از کسانی بود که در کودتای ۲۸ مرداد شرکت داشت ولی بعداز آن پشیمان شد و با شاه مخالفت کرد. بعد از پیروزی انقلاب اولین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی شد، ولی پس از مدت کمی در سوم اردیبهشت ۱۳۵۸جلوی منزلش توسط گروه فرقان ترور شد. از سپهبد قرنی به عنوان اولین شهید ترور نام می‌برند. »
