تقدس در موزه از نگاه موزه‌شناسان
به گزارش «تاریخ‌ما»، با توافق ایکوم جهانی و براساس توافق‌نامه ۲۰۱۶ در میلان قرارِ برگزاری مجمع ادواری ایکوفوم ۲۰۱۸ در تهران تصویب می‌شود و دوشنبه ۲۳ مهر جاری آئین گشایش چهل و یکمین سمپوزیوم جهانی ایکوفوم در موزه ملی ایران برگزار و کار این اجلاس برای پنج روز با عنوان “موزه‌شناسی و مکان های مقدس” در تهران در حال برگزاری است.
سید احمد محیط طباطبایی، رییس ایکوم ایران در این زمینه به «تاریخ‌ما» می‌گوید: براساس توافق ایکوم ۲۰۱۶ در میلان ایتالیا، قرار شد مجمع ادواری ایکوفوم که بخش موزه‌شناسی ایکوم است در تهران برگزار شد، این اتفاق در سال ۲۰۱۷ در پاریس قطعی شد و اقدامات آن به مرور انجام شد ، اما مسائل پیش‌امده در گذشته شرایط سخت‌تری را برای برگزاری این مساله ایجاد کرد، اما به هر حال ایکوم از برگزاری این اجلاس در تهران پشتیبانی کرد و در نهایت این اجلاس یک بخش مجمع ادواری ایکوفوم و بخش عمده‌ای شامل کارگاه و سخنرانی برگزار می‌شود.
او با بیان این‌که سخنرانی‌ها با رویکرد موزه و تقدس در طول کارگاه برگزاری می‌شود، افزود: این عنوان نه فقط برای مسلمانان و شیعیان که برای سایر ادیان توحیدی و سایر ساکنان نیز باعث شده تا ایران انتخاب شود، چون ایران سرزمینی است که بیش از ۳۰۰ کلسیای تاریخی دارد و پیامبران توحید را در خود جای داده است.
وی با اشاره به ویژگی سایت خیابان سی تیر نیز بیان کرد: ویژگی‌های این سایت کمک زیادی کردتا اجازه برگزاری کارگاه درتهران باشد، چون این خیابان انواع کلیساها، و موزه‌های مذهبی مثل ارامنه تا کلاسیک مثل آبگینه و غیر شی محور و براساس بازسازی تاریخ مثل موزه علم و فناوری، موزه‌های وقفی و خصوص مثل ملک و موزه مفهومی مثل موزه صلح و موزه باستان شناسی مثل موزه ملی ایران، همگی باعث شد تا این خیابان به عنوان یک مکان مقدس انتخاب و تعیین شود و موزه‌های این منطقه مورد بازدید قرار گیرند.
او با بیان این که ۶۷ نفر از ایران و ۳۷ نفر خارج از کشور برای حضور در این مجمع ادواری شرکت کرده‌اند، ادامه داد: امیدواریم نتیجه این اجلاس در تغییر بهتر رویکرد تعریف موزه که سال اینده در مجممع جهانی ایکوم در آن برگزار می‌شود، موثر باشد، چون قرار است تعریف جدیدی برای موزه در ان اجلاس ارائه شود.
وی ادامه داد: امیدواریم این اجلاس به اندازه‌ای تاثیرگذار باشد که آن تعریف، با خصلت‌ها و ویژگی‌های ایران، هماهنگ تر باشد، چون ایران نماد تنوع فرهنگی و تنوع اقلیمی و همزیستی ادیان است.
فرانسوا مرس رئیس ایکوفوم نیز در این مراسم گزارشی از روند کار این مراسم ارائه داد و از سختی گرفتن روادید کار سخن گفت که ایران توانست آن را برطرف کند.
خاک ایران در فرهنگ حاصلخیز است
حجت‌الله ایوبی، دبیر کمیسیون ملی یونسکو نیز در این مراسم اظهار کرد: موزه‌ها سنگر مقاومت در برابر جهانی شدن هستند، با هویت‌بخشی به فرهنگ محلی و ملی، از یکسان‌سازی جهانی جلوگیری کرده و به تنوع فرهنگی کمک می‌کنند.
او افزود: برخی معتقدند رفتن به موزه ها درجا زدن در گذشته و به تعبیر ایرانی‌ها زیارت اهل قبور است، اما من معتقدم که موزه یعنی تلاقی بین دیروز و فردا و پلِ بین گذشته و آینده که حاوی خلاقیت نوآوری و ابتکار است .
وی با بیان این‌که خاک ایران در فرهنگ و هنر حاصلخیز است و به همین دلیل امروز ایرانی‌ها در نقاشی مدرن، گرافیک ، کاریکاتور و به ویژه سینما شناخته شده‌اند و افزود: ایران کشور سینماست و به تعبیر دبیر سابق جشنواره کن، سینما در خون ایرانی‌هاست .
او اضافه کرد: هنر و فرهنگ در خون ایرانی هاست کشوری که هزاران سال هنر کتابت، خوش‌نویسی، نگارگری و چند هزار سال تمدن و تاریخ دارد .
ایوبی، «موزه و تقدس» را عنوان جذابی دانست و افزود: می‌توان تقدس را به دوگونه معنا کرد یک معنا، همان تقدس‌های معنوی است که بخشی از موزه‌های جهان نتیجه خلق مذاهب هستند و نگاه دیگر به تقدس، معنایی است که جامعه‌شناس فرانسوی مطرح کرد «هر چیزی که به آسانی در دسترس نیست و برای دیدن و ارتباط با او باید مراسم و آیینی داشت،مقدس است نه فقط مذهبی.»
وی با بیان این‌که نگاه موزه‌داران قداست را خلق می‌کند، افزود: اشیای ایرانی دفن شده زیر خاک‌ها و در نقاط دور و نزدیک کشور را کشف می‌کنند، آنها را به یک مکان خاص و زیبا به نام «موزه» می‌آورند، به آن نور می‌تابانند، روح می‌بخشند و قداست می‌آفرینند، چون برای دیدن آنها باید بلیت خرید و با آگاهی کامل به دیدن ان پرداخت.
او فعالیت‌های یونسکو را براساس تنوع فرهنگی به فعالیت موزه‌ها تشبیه کرد و افزود: موزه‌ها حافظ تنوع فرهنگی هستند، به همین دلیل بسیار ارزشمند و قداست‌آفرین‌اند.
وی خطاب به موزه‌داران نیز اظهار کرد: ایران کار آسان‌تری نسبت به شما دارد، شما اشیا را در موزه قرار می‌دهید اما ما به اندازه‌ای تاریخ داریم که اعلام می‌کنیم شهری به بزرگی «یزد» میراث‌فرهنگی است، یا «محور بیشابور» برای همین رفت‌وآمد و زندگی در این شهر باید با آداب و ادبی همراه باشد .
ایوبی تاکید کرد: موزه‌داران سرمایه آفرین‌اند، زیرا وقتی به معرفی یک شی یا مفهوم می‌پردازند آن به یک سرمایه ملی و جهانی تبدیل می‌شود، به همین دلیل شما حافظان تاریخ جهان و سنگربانان تنوع فرهنگی هستید .
او با بیان این‌که ایران سرزمینی که تنوع فرهنگی دارد و یونسکو مسئولیت حفاظت از تنوع فرهنگی را به عهده دارد، بیان می‌کند: موزه‌ها بهترین عامل در جهت جهانی شدن هستند وتنوع را حفظ می‌کنند، ایکوم و موزه‌ها نیز در همین راستا فعالیت می‌کنند.
خود موزه‌ها به “فراموشی” تبدیل شده‌اند
سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی نیز در سخنانی، موزه به شکل امروزی را یک پدیده مدرن دانست و گفت: از زمان آغاز انتخاب این عنوان که به اسطوره‌ای به یونان باستان برمی گردد تلاش شد که این موضوع را به ریشه‌های دور پیوند زنند.
او افزود: در همه فرهنگ ها هر چیزی زمین و آسمانی دارد و آسمان هر چیز وجه قدسی آن است و زمین آن بخش مستهلک و مستعمل است که عمر کوتاهی دارد.
وی با بیان این که در اروپای قدیم هیچ چیز غیر مقدسی وجود نداشت در ایران ما نیز برای نمونه ما آیین فتوت داریم که برای همه پیشه ها وجه قدسی تعریف شده و گفت: ایرانی ها از دیرباز به وجه آسمانی هر چیز بیشتر توجه داشته اند تا وجه کاربردی آن برای نمونه خانه بروجردی ها و حمام گنجعلی خان هر کدام از نظر کاربرد امروزی نقصی ندارند اما از نظر قدسی و آسمانی فیل ما را به یاد هندوستان می اندازند .
وی با این تشبیه که مردم ما قبل از دوره مدرن از هر شی و فعلی به دنبال فتح آسمان بوده‌اند، اضافه کرد : به نظر می رسد موزه‌ها که وظیفه آنها یادآوری آسمان هر چیزی بود خود به نیسان تبدیل شده‌اند، یعنی موزه ای که باید یادخانه باشد و هستی کیستی ما را به یاد آورد وظیفه اش یاد آوری زمین اشیا شده است .
وی افزود: به همین دلیل عموم موزه‌های فعلی، زمین اشیا را به ما توضیح می دهد نه آسمان آن را. ما در مواجهه با مسجد شیخ لطف الله، خانه عامری ها و حمام گنجعلی خان بیشتر به تعریف حقیقت موزه نزدیک می شویم تا موزه های مرسوم جهان زیرا آنها به ما اطلاعات در مورد اشیا نمی دهند بلکه به مفهوم دقیق موزه ما را به یاد آسمان ، کیستی ، چیستی و ماموریت انسان می اندازند .
جبرییل نوکنده مدیر موزه ملی ایران نیز در سخنانی افزود: نتیجه این سپموزیوم می تواند به شناخت بیشتر موزه ها و تعریف جدیدی از موزه منجر شود. موزه ها و موزه داران و علاقه مندان به موزه موجبات ایجاد صلح در جهان را با گفت و گوی فرهنگی فراهم می کنند.
چهل و یکمین سمپوزیوم سالانه ایکوفوم با موضوع “موزه شناسی و تقدس” از ۲۳ الی ۲۷ مهرماه در سالن همایش های ملی برگزار می شود.
ایکوفوم یکی از کمیته‌های ایکوم جهانی است که بخش موزه‌شناسی ایکوم بین الملل در دستور کار این نهاد است.
همچنین ایکوم ایران تلاش کرد تا یکسری اتفاقات خاص برای این اجلاس داشته باشد به همین دلیل دو شاگرد اول رشته موزه‌داری را به عنوان تشویق در این اجلاس رایگان حضور دارند.
براین اساس، در این اجلاس پنج روزه پنل‌های تخصصی با موضوعات مختلف برگزار می‌شود. پنل‌های تخصصی از سه‌شنبه ۲۴ مهر با عنوان “رهیافت‌هایی به معنویت” آغاز می‌شود که در آن
موضوعاتی چون “از موزه‌ای به موزه دیگر: بیرون ریختن نامرئی در قرون وسطی به عنوان موزه»، «موزه ارتدادی ( نامقدس شده)»، « رستگاری شناسی میراث: یونسکو، فرهنگ، رستگاری»، خلق موزه‌ها برای معنوی سازی امور دنیوی نمونه موزه ایپرسا در ایتالیا»، « دین در موزه‌ها: معنویت قربانی شده در چشمان بیننده یا ابزار چند وجهی برای تغییر نیازها؟ سه مدل پیشنهادی برای بحث در مورد نحوه تاثیر موزه‌ها در معنویت»، « تقدس یافته: یک موزه یا یک معبد» ارایه می‌شود.
همچنین در پنل با عنوان “مکان‌های مقدس و معنویت بخشیدن به موزه‌ها” موضوعات « هر موزه‌ای خدایی دارد، یا خدا در هر موزه‌ای هست؟»، « مقدس در مقابل لامذهب، پیرسن: نشانه شناسی و موزه شناسی آنلاین»، « موزه‌داری و تقدس: باز مقدس سازی موزه‌ها» « Moai Hoa Hakananai, a از اورنگو تا موزه بریتانیا: تاملاتی براساس نمایشگاه‌های هنرهای مذهبی در موزه‌ها»، « اتاق‌های مقدس در کلیسای آپاراسیدا» و « موزه‌داری، موزه، تقدس و کفر: تجلی تقدس» مطرح می‌شود.
همچنین در پنل “موزه‌داری و معرفی مقدس” موضوعات « تقدس همیشگی است؟ میراث اسلامی در معرض نمایش در اوایل قرن بیستم»، « تقدس نمایش شده: مکان‌ها، طرح‌ها، سخنان (الفاظ)»، « از بی جلوگی تا جلوه دوباره: مورد Saint – Jerome de David »، « موزه به عنوان مکانی برای تسلی و درمان – روش‌های موزه شناختی برای گزینش مکان‌های روحانی»، « محراب‌های آرشیوی: ردگیری دوران محراب‌ها در موزه گل در یو.سی.ای.ای» ارائه می‌شود.
انتهای پیام