موزه دانشگاه فرهنگیان مشهد مکمل آموزشی دانش‌آموزان/برنامه موزه جهت ایجاددوره کارورزی دانشجویان
نرگس شالچیان در گفت.گو با خبرنگار «تاریخ‌ما» با بیان اینکه اولین قدم‌ها برای تأسیس موزه علوم و تاریخ طبیعی دانشگاه فرهنگیان در سال 1375 به همت دکتر مهدی اقبال، رئیس دانشگاه فرهنگیان (تربیت معلم وقت) برداشته شده است، زمان افتتاح این موزه را بهمن ماه 1378 اعلام کرد و توضیح داد: این موزه دارای 4 سالن اصلی علوم طبیعی، فیزیک، نجوم و زمین‌شناسی بوده و به موازات بازدیدهایی که از آن صورت می‌گیرد، بخش‌های دیگری نیز به موزه اضافه شده است.
وی این بخش‌ها را ادبیات در موزه، جغرافیا، تکنولوژی، دفاع مقدس، کارآفرینی و … برشمرد و اضافه کرد: این بخش‌ها بر اساس سرفصل‌های درسی و منطبق با دروس مختلف مقاطع مختلف تحصیلی، از پیش‌دبستانی تا دانشگاه، تنظیم شده‌اند.
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی با بیان اینکه ایده ساخت موزه در این دانشگاه با هوشمندی زیادی همراه بوده است، پیشینه و ظرفیت شهر مشهد و نیز محور توسعه گردشگری- زیارتی که در سند توسعه راهبردی این شهر پیش‌بینی شده را یادآور شد و اظهار کرد: بخش دیگری از این هوشمندی از جهت آن است که معلمان در سطح جامعه مورد اعتماد مردم هستند.
شالچیان همچنین به بخش “اطلاعات عمومی” در این موزه اشاره و تشریح کرد: به منظور آن که افراد در سطوح مختلف به درک و ادبیات یکسانی از مفاهیم موزه‌های تعاملی برسند، آموزش‌های لازم در این بخش به بازدیدکنندگان ارائه می‌شود. در این بخش سعی داریم شِمای کلی دانش را برای مخاطب عامه ترسیم کرده و جذابیت‌های دانش‌های گوناگون را به آن‌ها ارائه دهیم. به عنوان مثال در این بخش کارشناس مربوطه به بیان ویژگی‌های نادر زندگی هر حیوان یا قوانین فیزیک که برای افراد جذابیت دارد، می‌پردازد.
وی وجود کارشناسان متخصص در بخش‌های مختلف این موزه را مصداقی بر تعاملی بودن آن دانست و با اشاره به اینکه این موزه نخستین موزه علوم و تاریخ طبیعی استان خراسان رضوی است، خاطرنشان کرد: در سال 1392 موزه دانشگاه فرهنگیان به عضویت کمیته ملی موزه‌های دانشگاهی یونسکو (UMAC) درآمد که در آن زمان تنها 3 موزه ملی تاریخ علوم پزشکی دانشگاه تهران، موزه دانشگاه شیراز و موزه علوم و تاریخ طبیعی دانشگاه فرهنگیان عضو این کمیته بودند.
وی سپس برگزاری دوره‌های فراغتی در فصل تابستان را یادآور شد و توضیح داد: این دوره‌ها با عناوینی همچون “دانشمند کوچولو”، “معمار کوچولو”، “مهندس کوچولو” و …، با مشارکت بخش خصوصی و به منظور آشنا کردن دانش‌آموزان با مهارت‌های مربوط به هر شغل برگزار می‌شود.
نقش پررنگ کارشناسان در آموزش/ بازدید از موزه، بسته تکمیلی برای دانش‌آموزان
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی با اشاره به وجود بیش از 70 گونه از پرندگان، حیوانات اهلی و وحشی در این موزه به صورت تاکسیدرمی، خاطرنشان کرد: برخی افراد از روی کنجکاوی به موزه مراجعه و از آن بازدید می‌کنند. این در حالی‌ست که کارشناسان زبده حاضر در موزه در طول 90 دقیقه بازدید آن‌ها، طوری به معرفی نمونه‌ها می‌پردازند که در پایان لازم است از آن‌ها خواهش کنیم ادامه بازدید از موزه را به زمان دیگری موکول کنند تا امکان بازدید برای افرادی که پیشتر نوبت گرفته‌اند، فراهم شود.
شالچیان با بیان اینکه کارشناسان حاضر در این موزه معلمان زبده آموزش و پرورش هستند، توضیح داد: زمانی که دانش‌آموزان یک مدرسه از موزه بازدید می‌کنند، این موضوع را که تا کجای کتاب به آن‌ها درس داده شده، جویا می‌شویم و کارشناس سعی می‌کند بر اساس سرفصل‌های کتاب، آموزش‌های لازم را بدهد به طوری که آموزش در موزه، یک بسته تکمیلی برای دانش‌آموزان به حساب آید.
وی شعار کمیته ملی موزه‌ها را “تعاملی بودن موزه‌ها” عنوان کرد و گفت: منظور از تعاملی بودن این است که آموزش به صورت خطی و یک طرفه نباشد؛ به عنوان مثال مفهوم “خلاء” در بخش فیزیک موزه با کمک جاروبرقی و یک توپ آموزش داده می‌شود. این در حالی‌ست که اگر این مفهوم در داخل جعبه آموزش داده شود، از فیزیک یک هیولا می‌سازد که ارتباط برقرار کردن با آن برای دانش‌آموزان دشوار خواهد بود.
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی با بیان اینکه جذابیت این موزه صرفاً جنبه بصری آن نیست، بر شکل گرفتن ” گفت‌وگو” در موزه تأکید و اظهار کرد: این گفت‌وگو بین کارشناس موزه و بازدیدکننده شکل گرفته و مصداق درستی از موزه‌های تعاملی به شمار می‌آید.
شالچیان خاطرنشان کرد: آنچه طی سال‌ها در موزه انجام داده و به آن مفتخر هستیم، سعی در ایجاد ارتباط مستقیم بین مفاهیم علمی با مفاهیم انسان، خودشناسی و خداشناسی است.
تصویرسازی دروس و استفاده از تمثال حیوانات
وی در ادامه به توصیف سایر بخش‌های موزه پرداخت و تشریح کرد: در ادبیات ایرانی گاهاً از تمثال حیوانات برای قابل فهم کردن موضوعات استفاده شده است. به عنوان مثال داستان‌های روباه و زاغ، مرغابی و لاک‌پشت، ضامن آهو و … داستان‌هایی دارای پند و اندرز هستند که در موزه تصویرسازی شده‌اند.
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی افزود: در بخش نجوم یک پلانتاریوم (آسمان‌نما) وجود داشته و کارشناسان به معرفی صور فلکی و کهکشان‌ها می‌پردازند که با توجه به جذابیت این بخش برای عامه مردم، آموزش‌های آن جزو اطلاعات عمومی به حساب می‌آید.
شالچیان ادامه داد: در بخش مردم‌شناسی موزه، لباس اقوام گوناگون و آداب و رسوم آن‌ها را به نمایش گذاشته‌ایم که برخی از آن‌ها اهدایی مردم هستند. همچنین در بخش تکنولوژی، وسایل قدیمی از جمله نخستین نقشه اقتصادی ایران را به نمایش گذاشته‌ایم.
زمزمه‌ها برای فراهم شدن امکان گذران دوره کارورزی دانشجویان در موزه
وی در خصوص امکان همکاری دانشجویان با موزه توضیح داد: تلاش معاونت پژوهش‌وفناوری دانشگاه این است که دانشجویان دوره کارورزی خود را به عنوان سرفصل آموزشی در موزه بگذرانند.
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی اضافه شدن قسمت‌های مختلف به موزه را برآیند فعالیت‌های پژوهشی، تحقیقات میدانی و در نظر گرفتن نیاز مخاطبان دانست و گفت: اساتید این دانشگاه در تدوین شناسنامه اشیای موزه‌ای ایفای نقش داشته‌اند.
شالچیان در ادامه بازدیدهای دانشجویی از این موزه به ویژه دانشجویان رشته گردشگری را یادآور شد و افزود: بسیاری از مقامات دولتی از جمله وزیر آموزش و پرورش کشور عراق از این موزه بازدید داشته‌اند.
برون‌سپاری خدمات به بخش خصوصی در موزه/ نیازمند بودجه دولتی هستیم
وی تعیین ردیف بودجه دولتی برای به‌روزرسانی موزه‌های دانشگاهی را ضروری دانست و گفت: چند سال پیش تلاش کردیم که برای موزه چارت مصوب تدوین شود و لازم است تعداد کارشناسان موزه در این چارت افزایش پیدا کند.
مسؤول موزه دانشگاه فرهنگیان خراسان رضوی بازدید هفتگی از موزه را 2 هزار و 500 نفر اعلام کرد و افزود: سعی داریم از طریق برون‌سپاری خدمات به بخش خصوصی، ظرفیت‌های موزه را بیش از پیش محقق کنیم.
شالچیان در پایان مهم‌ترین نیازهای این موزه را افزایش بدنه کارشناسی و تعلق بودجه دولتی به آن عنوان و تأکید کرد: اگر در شهر مشهد بودجه‌ای به گردشگری و زیارت اختصاص یافته، باید توجه داشت که موزه نیز یکی از ظرفیت‌های این بخش به شمار می‌آید و لازم است که به آن بودجه دولتی تعلق گیرد.
انتهای پیام