فرونشست زمین در جنوب تهران کنترل ناپذیر است/ مقابله با برداشت آب

سایت «تاریخ ما»، گروه استان ها- الهه آهنگر: استان تهران به طور مداوم فرونشست دارد، که عمده فرونشست این استان مربوط به جنوب شرق و جنوب غرب و غرب این استان، در شهرستان هایی مانند پیشوا، شهریار، ورامین، اسلامشهر و ملارد است.

در پی این فرونشست ها، دشت ورامین که روزگاری به عنوان دشت سبز در استان تهران معروف بود، در حال تبدیل شدن، به کویری بی آب و علف است و کشاورزان با ترس از فرونست زمین بر آن بذر ریخته و دانه می کارند.

شکاف های ایجاد شده حاصل از فرونشست در منطقه «ابردژ» و روستای «معین آباد» از توابع پیشوا راه آهن سراسری تهران- مشهد، خانه و مزرعه روستاییان و خطوط انتقال برق فشار قوی را تهدید می کند.

یک کشاورز معین آبادی در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» اظهار داشت: یک روز در حال آبیاری زمین ها بودیم، یک ساعت بعد مشاهده کردیم، که آب به پایین رفت و زمین به صورت خود به خود تَرَک برداشت، دیگر نمی توانیم در این زمین ها کشاورزی کنیم، مجبوریم به روستاهای اطراف رفته و روی زمین های اجاره ای به کشاورزی بپردازیم.

احداث باغ های چند صد هکتاری پسته در جنوب ورامین کم آبی را تشدید می کند

رییس شورای اسلامی روستای معین آباد نیز در این خصوص به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: فرونشست باعث شده تا کشاورزان شب ها جرات نکنند، تنها سر آب بروند، چرا که هر لحظه ممکن است، زمین فرو نشسته و به پایین بروند.

مهران لاریجانی با بیان این که در گذشته رودخانه و قنات های بسیاری برای آبیاری زمین وجود داشت و دشت ورامین حق آبه از جاجرود داشت، گفت: در گذشته آب این سدهایی که امروز احداث شده به سوی ورامین آمده و این دشت را تغذیه می کرد، اما امروز دود این سدهای بدون برنامه که زده شده به چشم مردم ورامین می رود.

وی افزود: متاسفانه احداث باغ های پسته چند صد هکتاری در جنوب ورامین و در اراضی ملی سبب مصرف بی رویه آب در این منطقه خشک شده است، به همین دلیل مناطقی مانند معین آباد و دیگر روستاهای اطراف در حال خشک شدن است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار تهران نیز در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» آسیب به آبخوان ها را غیرقابل برگشت دانست و افزود: باید با ترویج آبیاری نوین در مزارع کشاورزی و مقابله جدی با چاه های غیر مجاز و برداشت بی رویه آب، با تداوم این آسیب به آبخوان ها مقابله کرد.

محمد امامی امین با بیان این که فاصله فرونشست ها در منطقه «ابردژ» تا راه آهن سراسری تهران- مشهد کم تر از ۱۰۰ متر فاصله دارد ادامه داد: با توجه به ترددهای متعدد از این خط راه آهن سراسری و مهم کشور، باید خطر فرونشست در این منطقه را جدی گرفت.

برداشت های بی رویه گذشته کنترل فرونشست را غیرممکن کرده است

مدیر بخش زلزله و رانش زمین مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی نیز منطقه جنوب تهران را کم آب و کویری دانست و در این خصوص گفت: خاک این مناطق نیز واگرا و دارای چسبندگی پایین است و لذا در پی این چسبندگی پایین و خشکی مفرط در سطح زمین شکاف های بسیار باریک ایجاد می شود و خاک هایی در پی رسوب بارندگی جمع می شوند، از شکاف های کوچک به زیر زمین می روند.

علی بیت اللهی افزود: در زیر زمین تونل هایی ایجاد می شود، این تونل رفته رفته بزرگ شده و نزدیک سطح زمین که می رسد، کالَپس اتفاق می افتد و امروز بیشترین فرونشست در دشت های شهریار و ورامین مشاهده شده است.

اما آیا می توان، جلوی فرونشست زمین را طی سال های اخیر گرفت، سوالی است، که یک استاد خاک شناسی دانشگاه در پاسخ به آن به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: به نظر من کنترل پدیده فرونشست غیرممکن است، حتی اگر جلوی برداشت آب را بگیریم، سطوح تخریب شده بالاسری آب ترمیم نمی شود و این روند برگشت پذیر نیست، نمی توان سطح خاک را بالا اورد.

فریبرز ممیزی روند برداشت بی رویه آب در نیم قرن گذشته را بسیار مخرب خواند و گفت: ما در صورتی که برداشت ها را نیز مدیریت کنیم، فرونشست ها تا ربع قرن آینده ادامه دار خواهند بود، ما تنها می توانیم کاری کنیم، که شرایط بدتر از این نشود و زمین های بیشتری آسیب ندیده و زون آسیب پذیری افزایش نیابد، که برای رسیدن به این امر نیز نباید وقت را تلف کرد.

اگر امروز برای درمان فرونشست در دشت های ورامین و شهریار و نیز مناطقی از اسلامشهر فکر جدی نشود، این امر در آینده ای نزدیک به چالشی جدی در سراسر استان تهران تبدیل می شود و ممکن است خسارات جدی ایجاد کند.