قدمت هفت هزار ساله تهران ثابت شد/داستان مسافر چشمه علی منتفی است

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، اگر چندی پیش پیدا شدن اسکلت بانوی ری در خیابان مولوی تهران موجب شد تا باستان شناسان اعلام کنند که تهران ۷ هزار ساله است و بعد از آن دوباره عقب نشینی کنند که این اسکلت یک مسافر بوده و هنوز قدمت تهران به صورت دقیق مشخص نیست، اما حالا یک باستان شناس از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران می گوید که سفالهایی در بازار صندوق سازان تهران در سال ۹۲ کشف کرده که قدمت هفت هزار ساله تهران را به صورت دقیق تر مشخص می کند.

در این باره، قدیر افروند باستان شناس تهران در نشستی که پیرامون این موضوع برپا کرد توضیح داد: در متون تاریخی نوشته شده که طهماسب صفوی تهران را به شهر تبدیل کرد اگر این دیدگاه وجود داشته باشد ممنوعیت ایجاد زیرزمین در لایه های زیرین دو یا سه متری توجیه دارد. اما در کنار همه دانش های موجود، کاوش های باستان شناسی نیز وجود دارد که باید به آن توجه داشت. اگر این شهر نوپاست چرا باستان شناسان به آن دقت نکرده اند که یافته های آن را کنار هم بگذارند و تاریخ دقیق تری از تهران اعلام کنند؟

چرا اجازه دادیم سایت های باستانی از بین بروند؟

وی در ادامه بیان کرد: ما یک اصل باستانی را در باره تهران نادیده گرفته ایم همه می گفتند که تهران شهر مدرن و جدیدی است اما باستان شناسان باید کار خود را می کردند و تنها به این جمله اکتقا نمی کردند. کاوش هایی در قیطریه انجام شده بود که داده های مختلفی را به باستانشناسان داده است. چرا کسی نتوانست عمق ماجرا را در پی این کشفیات تبیین کند تا اکنون شاهد از بین رفتن سایت باستانی قیطریه در تهران نباشیم؟ چرا نتوانستیم مدیریت شهری را توجیه کنیم که این نوع سایت ها باید وجود داشته باشند و تحقیقات بیشتری نیز روی آنها انجام گیرد؟ و یا اینکه چطور اجازه می دهیم که اسکلت کشف شده خیابان مولوی را به موزه بیاورند و در محل اصلی خود قرار نگیرد؟

افروند ادامه داد: زمانی که این اسکلت کشف شد، گفتند که تهران هفت هزار ساله است بعد عقب نشینی کردند و گفتند که او مسافر چشمه علی ری بوده است. درحالی که آنقدر یافته داشته اند که تحلیل درست از آن داشته باشند. ما در سال ۹۲ یک مالک را در بازار صندوق سازان متقاعد کردیم که یک کاوش انجام دهیم. ما در ظاهر حدس زدیم که یک ملک تاریخی با ورودی قاجاری ممکن است وجود داشته باشد. وقتی در سال ۹۳ کاوش در بازار را انجام دادیم این یافته ها را با یافته های دیگر کنار هم گذاشتیم و دیدیم که نباید به این موضوع بسنده کرد که تهران  نهایتا به دوره صفوی و یا تیموری برمی گردد. ما در این بخش از بازار گمانه ها را تا سطح خاک بکر پیش بردیم. بر اساس میکرولوژی باستان‌شناسی، زمانی که به سطح خاک بکر می‌رسیم، دیگر نیاز به کاوش نیست،   اگر این کار را در همه سایت های باستانی دیگر انجام می دادیم شاید نتایج بهتری نیز می گرفتیم. در این بخش یک ترانشه در عمق ۱۷۰ سانتی متری زدیم و تنها خاک تیره را مشاهده کردیم در عمق ۳۸۰ سانتی متری زمین به یک قطعه سفال پیش از تاریخ رسیدیم و در عمق ۴۰۰ سانتی متری کف زمین هم به قطعه سفال دیگری برخورد کردیم و در نهایت در عمق ۵۴۰ سانتی متری به خاک بکر رسیدیم. در مدتی که از زمان کشف این سفالها می گذشت روی آن مطالعات مختلفی انجام شد و چون میخواستیم نتیجه دقیق را اعلام کنیم تا امروز صبر کردیم که تحقیقاتمان نتیجه بدهد.

بی توجهی به باستان شناسی در  مطالعات آمایش سرزمین

این باستان شناس بیان کرد: سفالهایی که پیدا کردیم برای ۴۵۰۰ تا ۳ هزار سال قبل از میلاد است. یافته های ما در آغاز دوره شهرنشینی است دوره ای که آثار معماری و شهری شکل می گیرد و ساختار اجتماع تغییر می کند و منافع اقتصادی رونق می گیرد. نخبگان شهر می توانند به این موضوع دقت کنند که اگر پیشینه شهری تهران در حال حاضر در دوره تیموری متوقف است اما ما در آستانه این دوره آثار محکمی داریم که می توان روی آنها تمرکز کرد.

افروند بیان کرد: علم باستان شناسی در مطالعات آمایش سرزمین آنطور که باید گنجانده نشده ولی در کارگروه آن عضو هستیم اگر در دهه ۵۰ نگاه آمایشی به آن شده بود و باستان‌شناسی در سند ملی باستان‌شناسی کشور دخیل بود، این بلاها به سر تاریخ شهر نمی افتاد.

افزوند با بیان این که معتقدم دیگر داستان مسافر چشمه علی و شهری ری دیگر منتفی است، ادامه داد: ما امروز مدعی طرح جدول گاه‌نگاری تاریخی هستیم، اما تا امروز فقط دوره اسلامی را با قاطعیت بررسی  کرده‌ایم، باید برای دوره تاریخی باستان نیز کمک شود.