ماجرای یک دوتابعیتی در تیم مذاکره کننده هسته‌ای
دوتابعیتی‌ها هنوز هم ارتباطات وسیعی در داخل ایران داشته و از برنامه‌های مسئولین اطلاع دارند که این مساله می‌تواند زنگ خطری برای کشور باشد.
– گروه سیاست، طیبه بیات؛ مذاکرات هسته‌ای که از سال ۹۲ آغاز شد علیرغم آنچه در متن این مذاکرات اتفاق می‌افتاد و رسانه‌ها آن را بازتاب می‌دادند، حاشیه‌هایی را با خود به همراه داشت، حاشیه‌هایی از جنس نفوذ دستگاه‌های اطلاعاتی کشورهای غربی که از نگاه‌ها به دور بود اما در عین حال بر متن اصلی مذاکرات تأثیر می‌گذاشت.
یکی از اعضای تیم هسته‌ای که چند سال پس از انعقاد برجام به اتهام جاسوسی برای بیگانگان بازداشت شد، «عبدالرسول دری‌اصفهانی» بود. او نماینده بانک مرکزی و مسئول امور بانکی تیم مذاکره کننده هسته‌ای بود و به گفته محسنی‌اژه‌ای سخنگوی وقت قوه قضائیه، «از جمله کسانی بود که متهم به جاسوسی و ارائه اطلاعات به بیگانگان بود و با دو سرویس جاسوسی ارتباط داشت»
اما دری‌اصفهانی تنها فردی نبود که از تیم مذاکره کننده هسته‌ای، برای دستگاه‌های اطلاعاتی غرب جاسوسی می‌کرد و به آنها اطلاعات می‌داد. سریال «گاند و» که در ایام نوروز از سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود و به موضوع نفوذ غربی‌ها در تیم مذاکره کننده هسته‌ای می‌پردازد، ماجرای حضور فردی با نام «محمدعلی شعبانی» را به تصویر کشیده است.
در مجلس دهم، کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته تحقیق و تفحص از افراد دارای تابعیت مضاعف، گرین کارت و اقامت» تشکیل شد و لیست ۱۰۰ نفره‌ای از مقامات و مسئولان کشور تهیه و در آن تاکید شد که این فهرست افرادی است که خود یا خانواده‌شان براساس مدارک موجود قریب به یقین دارای تابعیت، اقامت و یا گرین کارت سایر کشورها هستند.
نام عبدالرسول دری‌اصفهانی، پس از نام محمد نهاوندیان، در صدر این لیست قرار دارد و سمت آن علاوه بر مسئول کمیته مالی-بانکی هیئت مذاکره کننده هسته‌ای، مشاور رئیس بانک مرکزی هم درج شده است.
اما پس از نام دری‌اصفهانی در فهرست ۱۰۰ نفره مسئولین دوتابعیتی، نام «محمدعلی شعبانی» به چشم می‌خورد، فردی که در گزارش کمیته تحقیق و تفحص، مشاور وزیر امور خارجه معرفی و تابعیت دوم آن نیز سوئد عنوان شده است.
در این گزارش آمده است: «نامبرده تحصیلات خود را در لندن به اتمام رساند و سابقه فعالیت در شبکه پرس‌تی‌وی و مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام دارد. تا خبرگزاری تاریخ ما ۹۳ به عنوان مسئول رسانه‌ای هیئت مذاکره کننده هسته‌ای حضور داشته و پس از آن از کشور خارج شده است.»
محمدعلی شعبانی ایرانی تباری است که در سوئد متولد شده و بعد از گذراندن تحصیلات مقدماتی به دانشگاه بیرمنگام انگلستان رفته و در رشته روابط بین الملل تحصیل کرده است.
شعبانی در توئیتر، خود را سردبیر فعلی سایت amwaj.media و سردبیر سابق Almonitor معرفی کرده است. سایت امواج مدیا، بیوگرافی شعبانی را اینگونه آورده است: «محمد علی شعبانی، سردبیر امواج مدیا، پژوهشگر دوره‌ی دکترا در دانشگاه سواز لندن است. تحقیقات وی در آنجا بر روابط ایران و عراق ِ پسا صدام متمرکز است»
شعبانی در سال ۱۳۸۶ به عنوان کارآموز در شورای ملی ایرانیان آمریکا یا نایاک فعالیت می‌کرد و همان سال نیز سفری به اسرائیل داشت و با نهادها و افراد بسیاری از جمله «مئیر جاودانفر» دیدار کرد. او با وجود اینکه به اسرائیل سفر کرد و عضو نایاک هم بود، اما به استخدام پرس‌تی‌وی درآمد.
سال ۱۳۹۰، محمدعلی شعبانی سردبیر نشریه انگلیسی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام که فصلنامه شورای روابط خارجی (Iranian Review of Foreign Affairs) نام داشت، شد. فصلنامه‌ای که پیش از شعبانی، سیدحسین موسویان سردبیری آن را برعهده داشت. پس از انتخاب حسن روحانی در سال ۹۲ به‌عنوان رئیس‌جمهور، شعبانی به حلقه اطرافیان رئیس‌جمهور از جمله اسماعیل سماوی خواهر زاده روحانی نزدیک شد و توانست جایی در تیم هسته‌ای برای خود باز کند.
شعبانی به دلیل همکاری‌های گسترده‌ای که با رسانه‌های مطرح جهان از جمله «نیویورک تایمز، گاردین، بلومبرگ، کریستین ساینس مانیتور، اکونومیست، الجزیره، خبرگزاری فران سه، سی‌ان‌ان، لوب‌لاگ، نشنال این ترست، بی بی سی» داشته است، در تیم هسته‌ای مسئولیت اطلاع‌رسانی و روابط عمومی را برعهده گرفت و اعتماد اعضای اصلی تیم مذاکره، بخصوص محمدجواد ظریف را جلب کرد.
۱۱ شهریور ماه ۱۳۹۷ که محمدجواد ظریف برای پاسخ به سوال جواد کریمی قدوسی درخصوص چرایی حضور ۴ فرد دوتابعیتی شامل «عبدالرضا دری‌اصفهانی، سیروس ناصری، مشکان مشکور و محمدعلی شعبانی» در تیم مذاکره کننده هسته‌ای به مجلس رفت، در دفاع از محمدعلی شعبانی و ۳ فرد دیگری که مورد اشاره کریمی‌قدوسی بود، گفت: «در وطن‌پرستی و توجه به منافع ملی این افراد تردید نداریم»، وزیر امور خارجه همچنین درخصوص شعبانی گفت: «آقای شعبانی نیز هیچ‌گاه در مذاکرات حضور نداشتند و از وی به عنوان کمک در روابط عمومی استفاده می‌شد؛ کمک بسیار خوبی هم کردند»
ظریف همچنین افرادی نظیر شعبانی را سرمایه‌های ملی عنوان کرد و گفت: «اگر شما نگاه کنید دولت عربستان سعودی میلیون‌ها دلار برای روابط عمومی خرج می‌کند و از شرکت‌های مختلف صهیونیستی استفاده می‌کند، ما از هیچکدام از اینها استفاده نمی‌کنیم، فقط از ایرانیان استفاده می‌کنیم. معتقدم ایرانی‌ها بزرگترین سرمایه ما در خارج از کشور هستند و باید از آنها استفاده کنیم، امیدوارم همه دوستان ما در مجلس شورای اسلامی و در قوای مختلف کمک کنند تا از این سرمایه ملی استفاده شود»
شاید بتوان گفت یکی از دلایل اعتماد محمدجواد ظریف به شعبانی این بود که وی با استفاده از ارتباطات گسترده شعبانی با آمریکایی‌ها و سازمان نایاک، ملاقات‌هایی با گری سیک، علی واعظ، روزبه پارسی و برخی دیگر از سیاسیون آمریکا انجام داد.
محمدعلی شعبانی این روزها در لندن زندگی می‌کند اما هنوز هم ارتباطات زیادی با منابع داخلی ایران دارد. در آخرین نمونه، شعبانی در توئیتی به سفر وزیر خارجه چین به تهران اشاره می‌کند و به نقل از یک منبع ایرانی از دیدار «وانگ‌یی» با علی لاریجانی در این سفر خبر می‌دهد و می‌گوید: «وزیر خارجه چین در مدت اقامت خود در تهران، علاوه بر رئیس‌جمهور روحانی و ظریف وزیر امور خارجه، با لاریجانی رئیس سابق مجلس دیدار خواهد کرد. منابع ایرانی به من گفته‌اند لاریجانی از ساختمان وزارت امور خارجه در شمال تهران، مسئولیت هماهنگی سند همکاری ایران و چین را بر عهده دارد»
این در حالی است که تا قبل از توئیت شعبانی، وزارت امور خارجه و حتی هیچکدام از رسانه‌های داخلی و خارجی خبری مبنی بر اینکه قرار است لاریجانی و «وانگ‌یی» با یکدیگر ملاقات کنند، منتشر نکردند.
این مساله حکایت از این دارد که دوتابعیتی‌ها و افرادی که بعضاً متهم به جاسوسی هستند و این روزها به دامان کشورهای غربی پناه بردند، هنوز هم ارتباطات وسیعی در داخل ایران دارند که این می‌تواند زنگ خطری برای کشور باشد.