کشف و خواناسازی بقایای دو اتاق سربازخانه در قلعه بمپور

به‌گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی
و گردشگری،نوذر حیدری سرپرست هیأت باستان شناسی امروز
دوشنبه  19 آذر 97 با اعلام این خبر گفت: «قلعه بمپور در سال
1342 به شماره 559، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در
تاریخ 1396/4/10 به‌همراه باغ تاریخی خالصه و تپه پیش از تاریخی
بمپور، به‌عنوان پایگاه ملی میراث‌فرهنگی بمپور، در شمار
پایگاه های ملی میراث فرهنگی کشور درآمده است.»

به گفته این باستان شناس، قلعه بمپور که برای مدتی طولانی به
ویژه در دوره قاجار، ضابط نشین و مرکز حکمرانی بلوچستان بوده، به
شکل مستطیل و در محور شمالی-جنوبی ساخته شده است.

او به خبرنگار تاریخ ما گفت: : «قلعه از سه بخش اصلی صحن جنوبی، صحن میانی و بخش حاکم
نشین تشکیل شده است.»

او صحن جنوبی(سربازخانه) را وسیع ترین بخش قلعه دانست و گفت :
«دورازه ورودی قلعه به این بخش باز شده و بقایای اتاق های متعددی
(25 تا 30 اتاق) در مرکز و پیرامون آن وجود دارند و بر اساس مدارک
مکتوب تاریخی، محل استقرار سربازان بوده است.»

این کارشناس ارشد باستانشناسی افزود: «برخی از این اتاق ها امروزه
از بین رفته و فقط پی آنها باقی مانده است و تعدادی از آنها نیز
در سالیان گذشته مرمت و بازسازی شده اند.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «صحن میانی، فضایی است مستطیل شکل که با دیواری خشت و
گلی از سایر بخش ها جدا شده و به وسیله دو دروازه به بخش های
سرباز خانه و حاکم نشین متصل می‌شود و به نظر می رسد فضایی برای
اجتماع نیروها (سان دیدن) بوده و بخشی از سربازخانه محسوب می‌شود
که میانه غربی قلعه را تشکیل داده است.»

به گفته این باستان شناس،  صحن حاکم نشین که مرتفع ترین بخش
قلعه بوده و نیمه شمالی آن را تشکیل داده، از فضاهای متعددی تشکیل
شده که شاخص ترین آنها یک برج مدور به ارتفاع تقریبی 5 متر و قطری
در حدود 12 متر است که محل دیده بانی و انبار سلاح، بخش حاکم نشین
بوده است.

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در منابع تاریخی و از جمله دوره قاجاری عنوان کرده اند
که قلعه بر روی تپه ای دست ساز ساخته شده که این موضوع تا حدود
زیادی درست است.»

حیدری اظهار کرد: «با این وجود در کاوش های باستان شناسی که پیشتر
توسط  سید منصور سیدسجادی(1382) در حصار بیرونی (ضلع شمالی
تپه بخش حاکم نشین قلعه) صورت گرفته، مشخص شده که قلعه بر روی
آثار کهن تری قرار گرفته که تا دوره تاریخی(ساسانی) را شامل می
 شود و در کاوش های فصل نخست تیم حاضر نیز که در سال 1396
صورت گرفت مشخص شد که دامنه استقراری آن تا دوره مفرغ نیز ادامه
دارد و ممکن است این تاریخ در کاوش های بعدی به دوره های کهن تر
هم بازگردد.»

این پژوهشگر مستقل افزود: «با توجه به ساختار خشت و گلی قلعه و
نامرغوب بودن خاک آن که در منابع تاریخی نیز به آن اشاره شده،
بخش های مختلف قلعه آسیب های جدی در اثر نزولات جوی دیده است.»

به گفته این باستان شناس، عدم حفاظت اصولی از این قلعه در سالیان
گذشته باعث شده که عوامل انسانی نیز در کنار عوامل طبیعی آسیب
هایی را بر پیکره این اثر وارد سازند.

او اظهار کرد: «برنامه کاوش های هدفمند در قلعه بمپور به منظور
آگاهی از جزئیات باستان شناختی و شناخت دوره های استقراری در آن و
همچنین خوانا سازی عناصر معماری در بخش های مختلف قلعه از سال
1396(فصل نخست) آغاز شده است.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «فصل دوم کاوش در قلعه بمپور در قالب چهار کارگاه و به
دستیاری چهار کارشناس ارشد باستان شناسی، به خوانا سازی تعدادی از
اتاق های بخش سربازخانه که 80 تا 90درصد دچار تخریب و فرسایش شده
اند، خوانا سازی و آواربرداری دروازه ورودی صحن دوم سربازخانه(صحن
میانی) و همچنین پی گردی برای آگاهی از کارکرد برخی عناصر معماری
که  به واسطه شکاف های ایجاد شده از جریان آب باران داخل صحن
سربازخانه آشکار شده اند، اختصاص دارد.»

سرپرست هیأت کاوش وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «تا کنون بقایای دو اتاق سربازخانه،
بخش شرقی دروازه ورودی صحن میانی و بخشی از شکاف جنوبی صحن سرباز
خانه کاوش و خوانا سازی شده و بقایای پی و دیوارهای باقیمانه این
فضاها آشکار شده است.»

او گفت: «مواد ارگانیک و آلی مانند بقایای حصیرهای بافته شده از
برگ خرما، موی حیوانات، ذغال، دانه های سوخته گیاهی مانند خرما و
گندم، قطعات پوسیده چوب، انواع قطعات سفال لعابدار و بدون لعاب،
بقایای دستبند های ساخته شده از خمیر شیشه و بدل چینی، اشیاء
اکسیده شده مفرغی و آهنی، مهره های مختلف و … از جمله یافته های
این فصل از کاوش هستند.»

او اظهار کرد: «در این فصل زهره شیرازی، گیاه باستان شناس، فارغ
التحصیل دانشگاه سوربن و مسئول آزمایشگاه زیست باستان شناسی
“پایگاه میراث جهانی شهر سوخته”، گروه کاوش را همراهی  و
مطالعات تخصصی از یافته های ارگانیک و گیاهی به دست آمده از کاوش
را انجام داده است.»

او گفت: «قلعه بمپور در حوزه جغرافیایی- فرهنگی جازموریان، در 18
کیلومتری غرب شهر ایرانشهر و در ضلع شمال غربی شهر بمپور در جنوب
استان سیستان و بلوچستان، واقع شده است.»

دومین فصل کاوش و گمانه زنی قلعه بمپور با مجوز ریاست پژوهشگاه
میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.