المان‌های بی‌معنا بر پیکره شهر زار می‌زند/ جای خالی نمادهای بومی

سایت «تاریخ ما»، گروه استانها- طیبه قدمی: نمادها یا سمبل‌ها قرادادهای مشترکی بین جوامع هستند که ممکن است تنها یک جامعه کوچک چون خانواده را در برگیرند یا گستره آن فراتر رفته و در جامعه جهانی قابل فهم باشند.

نمادها و نشانه‌ها در تاریخ بشریت کارکردهای مختلفی داشته‌اند و امروزه نیز از آنها استفاده‌های متعدد و مختلفی می‌شود و جغرافیا، فرهنگ مردم شهر، پوشش، آداب و سنن، اعتقادات و باورها از جمله فاکتورهایی است که امروزه المان های(نمادهای) شهری براساس آنها طراحی و نصب می شوند.

با تعاریفی که از المان‌ها و کاربرد آنها گفته شده باید گفت که شهر کرمانشاه به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور از نظر وجود المان های شهری قدری فقیر است و برخی از المان‌های موجود نیز نه تنها یک هدف خاص فرهنگی‌ را دنبال نمی‌کنند، بلکه در مواردی نیز به عنوان یک المان زیبا مورد قبول نیستند.

المان‌های شهری در کرمانشاه با این پیشینه فرهنگی و تاریخی چندان معرف خوبی از داشته‌های فرهنگی آن نبوده و گردشگران داخلی و خارجی در سفر به کرمانشاه نه تنها نمی‌توانند از المان‌های موجود در شهر نسبت به فرهنگ این دیار شناخت پیدا کنند، بلکه حتی گاهی اوقات با دیدن برخی المان‌ها که متناسب با محل نصب آن نبوده دچار ابهام و سردرگمی می شوند.

انتقاد استاندار کرمانشاه به المان‌های موجود در شهر

اهمیت وجود نماد و نشانه‌های فرهنگی در شهر تا حدی است که استاندار کرمانشاه طی نشست ساماندهی ورودی های کرمانشاه که ۶ آبان ۹۷ برگزار شد به آن پرداخت و انتقاداتی نیز پیرامون این موضوع داشت.

هوشنگ بازوند در این نشست بر طراحی مبلمان و نمادهای مناسب در سطح شهر و ورودی های کرمانشاه با بهره‌گیری از پیشینه فرهنگی و تاریخی منطقه تاکید کرد.

المان خاص فرهنگی در کرمانشاه نداریم

مهنوش خزایی، دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» در خصوص المان‌های موجود در شهر کرمانشاه اظهار داشت: به‌طور کلی دو دسته المان داریم که یک دسته مربوط به المان‌هایی است که بر اساس زیبایی‌شناسی طراحی می‌شوند و دسته دیگر نیز المان هایی است که بر مبناهای فرهنگی ایجاد شده‌اند که گاهی از المان‌های زیبایی و گاهی از المان‌های فرهنگی در شهرها استفاده می شود، اما در استان کرمانشاه المان فرهنگی خاصی نداریم.

خزایی گفت: یکی از معیارهای شهرداری برای انتخاب این المان‌ها هزینه آن بوده است و در انتخاب المان‌ها ارزانتر بودن آنها را مد نظر قرار داده است.

یکی از معیارهای شهرداری برای انتخاب این المان‌ها هزینه آن بوده است و در انتخاب المان‌ها ارزانتر بودن آنها را مد نظر قرار داده است

وی با بیان اینکه بحث المان ها تنها مربوط به سازمان فرهنگی شهرداری نیست، افزود: مدیریت زیباسازی شهر و سازمان فرهنگی شهرداری باید در این زمینه با یکدیگر هماهنگ باشند.

این استاد دانشگاه بیان داشت: به دو دلیل از المانهای مناسب در شهر استفاده نمی شود، یکی از دلایل آن کمبود بودجه در شهرداری است و دلیل دیگر به عدم تخصص کافی از سوی مدیران فرهنگی در زمینه فهم معانی فرهنگی المانهاست.

خزایی گفت: تا زمانی که یک اراده ای برای ساماندهی المان ها، ساماندهی زیبایی بصری شهر و ساماندهی بنرها و تابلوهای تبلیغاتی در سطح شهر وجود نداشته باشد نمی توان به اهداف مورد نظر در این زمینه رسید؛ برای حل مسائل فرهنگی و دستیابی به نتایج قابل توجه در این حوزه راهی جز اینکه افراد متخصص پای کار بیایند وجود ندارد.

بر طراحی و اجرای المانها نظارت می‌شود

مژگان کرمی فرد، مدیرزیباسازی معاونت خدمات شهری شهرداری کرمانشاه نیز در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» در این خصوص اظهار داشت: با توجه به اینکه شهر کرمانشاه از جمله شهرهای پر تردد و با سابقه تاریخی نسبتا واضح و مشخصی در بین شهرهای ایران است، هر نوع فعالیتی که در این شهر انجام می شود قاعدتا باید از یک سمت و سو و نگرش علمی و تاریخی بهره‌مند باشد.

وی افزود: در اغلب موارد در مورد المان هایی که در شهر کرمانشاه که حتی به صورت محدود و تعداد انگشت شمار طراحی شده، سعی کرده‌ایم که موارد فوق مد نظر قرار گیرد و طراحی و اجرای المان‌ها با نظارت و مدیریت دست اندرکاران و مسئولان این حوزه باشد.

این مسئول تصریح کرد: از جمله المان هایی که ما در شهر کرمانشاه داریم و قطعا فکر خوبی نیز پشت آن بوده و اکنون نیز ادامه دارد، المان های نصب شده در برخی از میدان شهر است.

وی در پاسخ به اینکه مسئول طراحی، انتخاب المان ها  و اجرای المان ها چه کسی یا چه نهادی است نیز گفت: از سالیان گذشته تاکنون شهرداری کرمانشاه با همکاری معاونت‌ها و مناطقی که فعالیت می‌کنند، وظیفه انتخاب و نصب المان ها را به عهده دارد.

کرمی فرد از تشکیل یک کمیته زیباسازی به این منظور خبر داد و تصریح کرد: در حال حاضر برخی از زیباسازی و کارهای المانی که در سطح شهر انجام می شود زیر نظر این کمیته است، اما طی حدود ۱۰ سال گذشته ما یک مرکز مطالعات داشتیم که برخی از طراحی ها در آن مرکز انجام می شد.

مدیرزیباسازی معاونت خدمات شهری شهرداری کرمانشاه یک تقسیم بندی از المان های موجود در شهر داشت و گفت: یک دسته از المان ها، المان های موقتی و با مفاهیم مقطعی هستند که به صورت مناسبتی و برای ایامی چون نوروز و دهه فجر مورد استفاده قرار می گیرند و دسته دیگر المان های ماندگار بوده و متریال آنها به گونه ای است که سالهای سال مورد استفاده قرار می گیرند و مجسمه ها و سردیس های موجود در شهر کرمانشاه در قالب همین المان ها قرار می گیرند.

وی ادامه داد: برخی از المان هایی که در شهر کار شده است، به مفهوم و اهمیت خانواده می پردازند که از آن جمله می توان به المان هایی اشاره کرد که به صورت فلزی و برش cnc کار شده است و جمع خانواده ای را نشان می دهد که از دل یک خانه بیرون می آیند و شامل پدر، مادر، فرزند یا فرزندان هستند.

مدیرزیباسازی معاونت خدمات شهری شهرداری کرمانشاه گفت: یک سری از المان ها کاملا مفهومی بوده و با هدف خاصی ایجاد شده اند و اخیرا نیز المانی را در میدان رازی شهر نصب کردیم که عبارت «یا مَنْ اِسْمُهُ دَوآءٌ وَ ذِکْرُهُ شِفآءٌ» روی آن درج شده و به هدف زکریای رازی در زمان حیاتش و کمک ایشان به علم پزشکی و بشریت در پی کشفی که کرده است، اشاره می کند.

وی تصریح کرد: از جمله این المان ها می توان به تمام المان هایی که در طول سالیان فعالیت شهرداری کرمانشاه نصب شده اند، اشاره کرد که برخی از آنها یک تا دو سال هم دوام داشته اند و یا جمع آوری شده و یا در بخش های دیگر شهر به کار گرفته شده اند.

این مسئول در خصوص انتقادات استاندار کرمانشاه به المان ها و نمادهای موجود در شهر گفت: علی رغم تمام فعالیت های صورت گرفته، تمام اقدامات ما شاید یک صدم فعالیت شهرهای دیگر نباشد، لذا ما باید شهر کرمانشاه را با خودش مقایسه کنیم و بسنجیم که چه نوع فعالیتی باید در آن انجام شود که به لحاظ المان به یک غنای مناسب برسد.

از نظر استفاده از مشاهیر در المان‌های کرمانشاه ضعیف هستیم

وی افزود: اقدامات انجام شده در بحث المان های شهری کرمانشاه خوب است اما کافی نیست و فرمایشات استاندار کرمانشاه نیز در این زمینه کاملا درست است.

اقدامات انجام شده در بحث المان های شهری کرمانشاه خوب است اما کافی نیست و گفته های استاندار کرمانشاه نیز در این زمینه کاملا درست است

کرمی فرد تصریح کرد: ما تاریخ و ادبیات بسیار غنی ای داریم و کرمانشاه بزرگان و مشاهیر بسیار برجسته ای دارد که در سطوح جهانی مطرح هستند و باید باعث افتخار ما باشند اما یک خط کوچک هم از این ها ما در شهر نمی بینیم.

وی افزود: شاید ما از اسامی این بزرگان در نامگذاری ها استفاده کرده باشیم اما اینکه بخواهیم از المان آنها استفاده کنیم و نسل امروز و فرزندان ما آنها را بشناسند، واقعا نداریم و از این نظر ضعیف هستیم.

این مسئول تاکید کرد: انتقاد استاندار در این زمینه کاملا به جا بوده است و ما باید تمام تلاشمان را داشته باشیم که برنامه ریزی هایمان در شهرداری با هماهنگی استانداری و کسانی که در دفاتر فنی و کارگروه های اجتماعی استانداری فعالیت دارند، اداراتی چون ارشاد اسلامی، حوزه هنری و… باشد و می طلبد که اینها به کمک شهرداری بیایند تا به این برجستگی کار و ضرورت اجرای کامل آن اهمیت داده شود که قطعا با کمک همه نهادهایی که مرتبط با این قضیه هستند، شکل خواهد گرفت.

وی صحبت های استاندار کرمانشاه در خصوص المان های شهری را منطقی دانست و گفت: آنچه که من از المان های شهر کرمانشاه گفتم بخش کوچکی است که در حد عظمت شهر کرمانشاه نیست.

تشکیل کارگروه «زیباسازی» در شهرداری کرمانشاه

کرمی فرد در پاسخ به اینکه آیا اقدامی برای بکارگیری نیروهای متخصص در این زمینه صورت گرفته است؟ گفت: یک هماهنگی داخلی با همکاران حوزه شهرداری و به ویژه حوزه معاونت خدمات شهری و سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری صورت گرفته است و قرار است ما کارگروهی را تحت عنوان «زیباسازی» شکل دهیم و انتخاب اعضا نیز با حوزه فرهنگی- به دلیل اینکه با افراد فعال در حوزه‌های فرهنگی و هنری ارتباط مستقیم دارند- خواهد بود.

به هرحال آنچه که تا به امروز در حوزه معرفی کرمانشاه، پیشینه و فرهنگ آن با استفاده از المانهای شهری صورت گرفته کافی نبوده و می‌طلبد مسئولان مربوطه علاوه بر نگاهی ویژه‌تر به این موضوع از افراد متخصص و متعهد برای مباحث فرهنگی این چنینی استفاده کنند تا المان ها و نمادهایی با غنا و پشتوانه فرهنگی، دینی و هویتی در کرمانشاه ایجاد شود.