مبانی طبقه‌بندی شهرهای تاریخی بررسی شد
به گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی
و گردشگری، ذات الله نیک زاد، مدیر گروه بافت شهر تاریخی پژوهشکده
ابنیه و بافت های تاریخی – فرهنگی پژوهشگاه این مطلب را در نشست
تخصصی این پژوهشکده که به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد، مطرح کرد.
او گفت: «طبقه بندی با اتکا به نظم درونی، صفات و مصادیق انها به
شناسایی بهتر پدیده های متنوع کمک کرده و در گام بعدی باعث آگاهی
از نحوه مواجه با آنها می‌شود.»
نیک زاد با اشاره به این نکته که یونانی ها نخستین افرادی بودند
که به طبقه بندی علوم پرداختند، این پرسش را مطرح کرد که با در
نظر گرفتن چه معیارهایی می توان مبناهایی برای طبقه بندی شهرها
دست آورد؟
به گفته او، نخستین حضور بشر متمدن در محدوده ایران و بین النهرین
شکل گرفته و اولین تجربه های شهرنشینی هم در این مناطق بوده است،
در نتیجه در طی هزاران سال شاهد تنوع های مختلف در این نقاط بوده
ایم و شهرها براساس اقلیم و جغرافیا و در ترکیب با جوامع انسانی
شکل گرفته اند.
او افزود: «اگر چه شهرها در گذشته به شکل امروزی نبوده اند
اما برخی معیارها برای طبقه بندی شهرها وجود داشته است به طور
مثال جغرافی دان های مسلمان شهرها را براساس معیارهای مختلفی گروه
بندی کرده اند که از جمله این طبقه بندی ها می توان به طبقه بندی
براساس اندازه اشاره کرد و برهمین اساس از نام هایی مانند مدینه،
مدینه کبیره، مدینه وسط، مدینه صغیره استفاده شده است.»
او در ادامه به تفاوت ها و شباهت های تقسیم بندی ها در شرق و غرب
اشاره کرد و به بررسی تاریخ و مفهوم شهر در ایران پرداخت.
نیک زاد گفت: «شهرها نه تنها از سایر سکونتگاه ها بزرگتر هستند
بلکه تمرکز قدرت، ایدئولوژِی و سرمایه نیز در شهرها بوده است.»
او با اشاره به وجود شهرها و دولت شهرها در دوران باستان گفت:
«بعد از اسلام مفهوم شهر تا حدودی دستخوش تغییر می‌شود و تفسیر
فقهی از شهر به وجود می آید.»
او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در شهرها حکومت و مذهب در کنار یکدیگر قرار دارند و
از جمله ویژگی های شهرهای ایرانی این است که نظام اجتماعی،
فرهنگی و اقتصادی شهر به دولت وابسته است.»
نیک زاد در ادامه به توضیح تاریخ و مفهوم شهر در ایران پرداخت و
گفت: «شهر منطقه همبسته ای با حدود زیستی در ارتباط با دیگر
سکونتگاه ها است.»
او با اشاره به وجود مفاهیم و تعاریف مختلف از شهر گفت: مفهوم شهر
در غرب با ایران متفاوت است.
نیک زاد ساختار فیزیکی، امنیت و سازو کار دفاعی و طبقات اجتماعی،
تمرکز سرمایه و تجارت، اداره امور سیاسی، اداره امور مذهبی و
قضاوت را از ویژگی های شهر برشمرد و هدف از طبقه بندی شهرها
را بررسی و توجه به وضع امروز شهر با در نظر گرفتن گذشته آن اعلام
کرد.
او صفات ذاتی، صفات اکتسابی و صفات انتسابی را از جمله صفاتی
دانست که می‌تواند در طبقه بندی شهرها موثر باشد.
کاربرد ژئوتکنیک در حفاظت و مرمت بناهای تاریخی
در ادامه این نشست مهدی خرسندی، کارشناس ارشد مهندس ژئوتکنیک در
زمینه «کاربرد ژئوتکنیک در حفاظت و مرمت بناها و محوطه های
تاریخی» به ارایه سخنرانی پرداخت.
او با بیان این نکته که ژئوتکنیک شاخه ای از عمران است که به
کاربرد خاک و پی در بناها می پردازد گفت: «در مبحث بناهای تاریخی
عامل مخل می‌تواند باعث آسیب شود و گاه برای یک عارضه یک یا چند
عامل مخل وجود دارد با این حال در برخی موارد یک درمان خاص می
تواند به طور همزمان چند عامل مخل را برطرف کند.»
او با تاکید بر اهمیت انتخاب درمان مناسب گفت: «مسایل ژئوتکنیک از
جمله مشکلات سازه ای قابل رویت نیست این در حالی است که خاک هم
میزان خاصی از تنش را می‌تواند تحمل کند و اگر این مقدار بیش از
حد باشد باعث نشست خاک خواهد شد.»
خرسندی با اشاره به پی سطحی، عمیق، نیمه عمیق و ویژه به توضیح هر
کدام از این موارد پرداخت و گفت: «در ایران بیشتر از پی های شفته
آهکی و بستر سخت منطقه استفاده شده است.»
او از جمله عوامل مخل ژئوتکنیکی به دو دسته آنی (جنگ، زلزله، سیل
و غیره ) و درازمدت (تغییرات سطح آب زیرزمینی، مسدود شدن مسیر
قنوات، خاک های مساله دار و غیره ) اشاره کرد و به تشریح روش های
تهیه اطلاعات ژئوتکنیک پرداخت.
او در ادامه روش های علاج بخشی را در دو بخش سنتی و جدید توضیح
داد و گفت: «در روش های جدید علاج بخشی سه راهکار «تقویت سازه ای
شالوده موجود»، «بهبود شرایط پی» و « کاهش بار وارد بر ساختمان از
طریق سبک سازی ساختمان با افزایش عناصر مقاومتی» مورد
استفاده قرار می گیرند.»