قصه‌گویی راهی برای حفظ فرهنگ ایرانی
به گزارش «تاریخ‌ما» به نقل از میراث آریا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی
و گردشگری، سید احمد محیط طباطبایی مشاور سرپرست پژوهشگاه این
مطلب را در نشست «قصه و یلدا» که به همت پژوهشکده مردم شناسی با
همکاری پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات
فرهنگی برگزار شد مطرح کرد.
او عمومی شدن فرهنگ یلدا را نشان از نیاز جامعه دانست و تصریح
کرد: «مهمترین ویژگی شب یلدا مانند سایر آیین های ایرانی نظیر
نوروز پیوند دادن انسان به گذشته است.»
محیط طباطبایی با بیان اینکه مفهوم یلدا هر اندازه گسترده تر باشد
بهره وری و پاسخگویی به نیاز های جامعه بیشتر خواهد بود گفت:
«تبعات این امر شادی مردم است.»
او قصه را دارای منشا واقعی دانست که در احساس، فکر و ذهن انسان
شکل می گیرد و افزود: «قصه مانند هر پدیده امروزی نیاز مردم است
که باید برآورده شود.»
محیط طباطبایی یکی از اقتصادی ترین پدیده های جهان را دنیای سینما
دانست که بر پایه قصه شکل گرفته و دنیا خریدار آن است.
او کاربرد دیگر رویکرد قصه را در سخن پیامبران دانست که از آن به
ابزاری برای تبیین ایده هایشان استفاده می کرده اند و گفت: «سخن
گفتن به زبان قانون به آن اندازه که حرف زدن با زبان قصه
باز خورد دارد کارایی ندارد.»
مشاور سرپرست پژوهشگاه در ادامه به اهمیت قصه به جهت شناخت
باورهای جامعه اشاره کرد و گفت: «یلدا به فرهنگ نور و روشنایی
اشاره دارد و در نهایت افرادی که طی آیینی دور سفره یلداجمع می
شوند و به قصه گویی و بیان تجربیات خود می پردازند در نهایت به
روشنایی صبح می رسند . به گفته وی در یلدا قصه قوی تر از آیین
دیگر نظیر مهرگان و نوروز نمایان می‌شود و محوریت یلدا در گرد
آمدن است و این نه به معنای دور هم بودن تنهاست بلکه قصه گویی
پایه اصلی آن است.»
محیط طباطبایی با بیان اینکه انتقال میان نسلی با گفتن قصه صورت
می گیرد وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «قصه گویی راهی برای حفظ فرهنگ ایرانی است که
یلدا بخشی از آن است و امروز متأسفانه قصه نگفتن پدر و مادر برای
کودکان و نبود قصه گو در جامعه به یک ناهنجاری تبدیل شده است.»
رونمایی یلدا و نوروز از اطلس مردم نگاری سرزمین
علیرضا حسن زاده رییس پژوهشکده مردم شناسی یکی از برنامه
های سال آینده این پژوهشکده را مطالعات مردم شناسی در مورد فرهنگ
نشاط و شادمانی اعلام کرد و گفت: «اسفند ماه امسال بخش دوم یلدا و
نوروز از اطلس مردم نگاری سرزمین رونمایی خواهد شد.»
او با اشاره به عمومی شدن فرهنگ شب یلدا و پیوند آن با فرهنگ
رسانه (شبکه های اجتماعی )، یلدا را یکی از نشانه ثبات فرهنگ
ایرانیان در چشم انداز میراث فرهنگی و آیینی دانست.
ردپای ایزد گیاهان در خوراکی های شب یلدا
دیگر سخنران این نشست آمنه جاوید، محقق با اشاره به خوردن
میوه ها و تنقلات مختلف در مراسم شب یلدا به تشریح نشانه ها و
کارآیی هر یک پرداخت و گفت: «ردپای ایزد گیاهان در خوراکی های شب
یلدا موجود است.»
او در ادامه با اشاره به اینکه جامعه روستایی بیشتر از شهر نشینان
نگاهبان آیین ها و اسطوره ها هستند، تاریکی و سرما را بزرگترین
ترس گذشتگان دانست و گفت: «آیین شب یلدا وداع با خوراکی های
خوشمزه و فصل گرما است.»
قصه گویی ؛ پرورش ذهن، مرور خاطرات و تقویت هویت
ملی
در ادامه این نشست سلیم سلیمی موید مدیر گروه اجتماعی
پژوهشکده مردم شناسی سخنانی را در مورد ریخت شناسی قصه های شب چله
مطرح کرد و با اشاره به مبحث آفرینش و کیهان به تقسیم بندی قصه ها
به زمینی و آسمانی و به تشریح هر یک پرداخت.
او در ادامه به برخی موضوعات قصه های شب یلدا نظیر «جهان پس از
مرگ»، «توجیه عدم دانش بشری »، «موجودات غیر واقعی»، «قهرمان ها
»، «جانوران» و «وصل و هجران» اشاره کرد و قصه را موجب پرورش ذهن
، مرور خاطرات و تقویت هویت ملی دانست.
بهروز وجدانی مولف و مترجم آثار موسیقایی نیز در ادامه با اشاره
به برخی از آیین های موسیقیایی استان های مختلف در شب یلدا با
اشاره به اینکه در این شب با توجه به سردی هوا معمولا مردم در جمع
های خانوادگی در منازل دور هم جمع می شوند وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «در این
شرایط نمی توان انتظار اجرای موسیقی پرحجم مانند دهل و سرنا را
داشت و نهایت افراد به حافظ خوانی و قصه گویی می پردازند.»
این نشست با اجرای موسیقی عاشیقی آذربایجان توسط هنرمندان ؛
صالح خلفی و یساب زارعی همراه بود.