گَرد فراموشی روی حمام‌های تاریخی بروجرد/اعتبار مرمت شایدوقتی دیگر
تاریخ ما – گروه استان‌ها: یکی از بناهای تاریخی ارزشمند در هر شهر و دیار، حمام هایی است که امروزه به دلایلی، استفاده از آنها جزء الزامات زندگی شهروندی نبوده و وجود آنها صرفا به نام میراث فرهنگی در کوچه پس کوچه های شهر به دست فراموشی سپرده شده اند.
گَرد فراموشی بر روی حمام‌های تاریخی بروجرد
حمام های تاریخی بروجرد پتانسیل بزرگی به لحاظ ارزش تاریخی دارند که شاید عوامل درونی و بیرونی مانند ازدیاد تراکم جمعیتی، زندگی هسته ای، تغییر سبک زندگی و مدرنیته شدن زندگی و … باعث شده بر روی این ظرفیت ارزشی و تاریخی گرد غفلت بنشیند.
در شهرستان بروجرد تعداد زیادی حمام تاریخی چه در شهر و چه در روستاها وجود دارد که توجه به این مولفه تاریخی از سوی متولیان امر خالی از لطف نخواهد بود.
حجت اله یارمحمدی رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد در رابطه با حمام های تاریخی این شهر، گفت: در حال حاضر ۴۳ حمام تاریخی ارزشمند در سطح شهرستان شناسایی شده است.
وی، افزود: البته در نقطه ای یا مکانی از شهر شاید حمامی باشد که هنوز به شناسایی اداره میراث فرهنگی بروجرد نرسیده باشد که ما از آن بی خبر هستیم.
شناسایی ۴۳ حمام تاریخی در بروجرد
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، تصریح کرد: از این ۴۳ حمام تاریخی، تعداد ۵ حمام در داخل شهر بروجرد مستقر هستند که در روزگاران گذشته درب آنها به روی مردم شهر باز بوده و آتشدان آنها روشن و به عنوان گرمابه عمومی استفاده می شده اند.
۴ حمام تاریخی بروجرد به ثبت ملی رسیده اند. یارمحمدی، ادامه داد: مابقی حمام های تاریخی در سطح روستاهای شهرستان وجود دارد که البته اثری ارزش تاریخی دارند و از لحاظ ساختاری و معماری به دوره های قبل تعلق دارد و ارزشمند هستند و گرنه حمام هایی هم هستند که قدیمی بوده ولی ارزش تاریخی ندارند.
وی، گفت: در حال حاضر قدیمی ترین حمام در بروجرد حمام «امام جمعه» در محل بازار بروجرد است که متعلق به دوران صفوی بوده و در کنار آن، حمام های «سید بحرالعلوم»، «آخوند»، «سیدهای قدقون» قرار دارند و این ۴ حمام به ثبت ملی رسیده اند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، افزود: بقیه حمام های تاریخی بروجرد با توجه به اینکه لازم است پرونده ثبتی آنها آماده شود سعی می کنیم سایر بناها را نیز به تواتر به ثبت ملی برسانیم.
حمام تاریخی «سید بحرالعلوم» در تصرف مالکین
یارمحمدی با بیان اینکه در راستای مرمت حمام «سید» و «سیدهای قدقون» شهر اقداماتی انجام داده ایم، اظهار داشت: یک اقدام مرمتی استحفاظی برای حمام های «قدقون» در دو فصل جداگانه در ساله های گذشته و همچنین بام سازی حمام «سید بحرالعلوم» به عنوان اقدامی استحفاظی انجام شده است.
وی، افزود: به جهت فضای معماری حمام تاریخی «سید بحرالعلوم» بروجرد و به دلیل اینکه به مجموعه تاریخی «طباطبایی ها» نزدیک است از ارزش تاریخی فوق العاده برخوردار است.
حمام «سید بحرالعلوم» بروجرد از فضاهای رخت کن، سردینه، گرمینه، آتشدان(تیون) برخوردار است رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، تصریح کرد: این حمام در ید مالکینی بوده که تلاش کردیم تا به امروز بخشی از طلب مالکین را پرداخت کنیم و به دلیل تعدد مالکین بخشی از طلب هم در زمان مناسب پرداخت خواهد شد تا در آینده ای نزدیک این اثر ارزشمند با همراهی و همکاری مالکین به طور کامل در ید سازمان قرار بگیرد.
یارمحمدی، ادامه داد: پس از آن که در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت اقدامات مرمتی تکمیلی روی آن انجام می شود و به دلیل دارا بودن ویژگی های خاص تغییرکاربری در این اثر تاریخی را خواهیم داشت.
وی، بیان داشت: حمام «سید بحرالعلوم» بروجرد از فضاهای رخت کن، سردینه، گرمینه، آتشدان(تیون) برخوردار بوده که وسعت آن بیش از ۸۰۰ متر مربع است.
اعتباری برای مرمت اختصاص پیدا نکرد
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، گفت: این بنای تاریخی از بناهای دوران قبل از قاجار است که به یادگار مانده، اما پس از برداشتن پلاسترهایی که به آن افزوده شده به طور دقیق مشخص می شود این اثر به چه دوره ای از تاریخ تعلق دارد.
یارمحمدی با اشاره به حمام قدیمی روستای «گیجالی پایین» از توابع بخش مرکزی بروجرد نیز، ادامه داد: این حمام همانند دیگر حمام های قدیمی موجود در روستاها از یک الگو تبعیت می کنند و دارای ارزش تاریخی به آن صورت که مد نظر مردم هست، نیست.
امسال هم اعتبارات ویژه ای برای مرمت حمام های تاریخی بروجرد در نظر گرفته نشده است وی، گفت: حمام قدیمی روستای «گیجالی پایین» بروجرد چندین سال است که غیر قابل استفاده بوده و البته برای مرمت و بازسازی آن با رایزنی های که با مرکز استان داشتیم مبلغی اعتبار اختصاص یافته که رقم آن اندک است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، تاکید کرد: برای مرمت حمام های تاریخی بروجرد اعتبارات خاصی در سازمان تعریف نشده است و تنها پروژه ای که شامل اعتبار شد حمام تاریخی «سید بحرالعلوم» است که سال گذشته از محل اعتبارات سال ۹۵ مبلغی برای مرمت آن اختصاص پیدا کرد.
یارمحمدی افزود: امسال هم اعتبارات ویژه ای برای مرمت حمام های تاریخی بروجرد در نظر گرفته نشده است اما تلاش می کنیم در سال های آینده اعتبارات ویژه ای برای مرمت این حمام ها در سازمان تخصیص پیدا کند.
تغییر کاربری راهکاری برای احیا
وی، تاکید کرد: با تخصیص این اعتبار فصل اول مرمت حمام قدیمی روستای «گیجالی» بروجرد آغاز شده و لازم است ابتدا اقدامات استحفاظی و مرمتی روی این بنا انجام شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد، افزود: مهمترین بخش مرمت این بنا، نجات گنبدهای این حمام قدیمی است که علی رغم داشتن اعتبار کم، آن را آغاز خواهیم کرد.
چون اعتبار لازم برای مرمت این بنا کم است بنابراین پیش بینی می شود کار مرمت زمان بر باشد. یارمحمدی، گفت: در مراحل بعدی مرمت حمام قدیمی روستای «گیجالی» بروجرد حذف الحاقات اضافی، بام سازی، کف سازی، بدنه سازی و سایر نیازهای این اثر تاریخی انجام خواهد شد.
وی با بیان اینکه برای اولین بار است که در سطح حمام های تاریخی روستایی کار مرمت انجام می شود، ادامه داد: چون اعتبار لازم برای مرمت این بنا کم است بنابراین پیش بینی می شود کار مرمت زمان بر باشد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد تصریح کرد: امید است با توجه نگاه مسئولان محلی برای مرمت آثار تاریخی توجه ویژه ای جلب شود و با تغییر کاربری برخی از این آثار در بروجرد بتوانیم استفاده بهینه را متناسب با کاربری آنها داشته باشیم.
تغییر سبک زندگی نباید موجب بی‌توجهی مسئولان به این بناها شود
رضا آریایی فرماندار بروجرد نیز در رابطه با وضعیت حمام های تاریخی شهرستان، اظهار داشت: حمام های قدیمی جزء ابنیه های تاریخی ارزشمند بروجرد است که برخی از این حمام ها در زمره آثار تاریخی یا به ثبت ملی رسیده یا پرونده ثبت برخی از آنها هم مانند دیگر آثار تاریخی بروجرد در حال انجام است.
توجه به حمام های تاریخی هم مانند دیگر آثار تاریخی بروجرد در سال های اخیر به دلایل مختلف مورد غفلت قرار گرفته اند وی، تصریح کرد: با توجه به تغییر سبک زندگی امروزه مردم همانند گذشته از حمام های عمومی استفاده نمی کنند و این موضوع نباید مسئولان متولی را از اهمیت وجودی حمام های تاریخی غافل کند بلکه می توان با برنامه ریزی درست از تخریب این اماکن ارزشمند تاریخی جلوگیری کرد.
فرماندار بروجرد، ادامه داد: توجه به حمام های تاریخی هم مانند دیگر آثار تاریخی بروجرد در سال های اخیر به دلایل مختلف مورد غفلت قرار گرفته اند که مهمترین دلیل آن کمبود اعتبارات کافی برای مرمت و بازسازی این اماکن ارزشمند بوده است.
آریایی، بیان داشت: آنچه که اهمیت دارد حفظ این ابنیه تاریخی و ارزشمند با همان بافت قدیمی است و این امر با تغییرکاربری برای استفاده بهینه امکان پذیر بوده و راهکاری مناسب برای نگهداری میراث فرهنگی بروجرد است.