کشف یک حمام متعلق دوره اسلامی

به گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی
و گردشگری، روح الله محمدی، سرپرست هیات کاوش نجات بخشی قلعه
آلاجوق در گرمی اردبیل امروز شنبه  با اعلام خبر گفت: 
«قسمت هایی از این بنا که همه از آجر با ملات گچ ساخته شده و در
ضلع شرقی قلعه و در بستر رودخانه سامبور چای قرار دارد، بر اثر
فعالیت های سد سازی تخریب شده است.»

به گفته این باستان شناس، این بنای آجری در یک زیر بنای حدود 100
متر مربعی ساخته شده و از نمونه های شاخص و جالب توجه حمام های
اولیه دوره اسلامی است.

او با استناد به آثار سفال های به دست آمده در کف این بنا، تاریخ
آن را دوره سلجوقی دانست و گفت: «در این حمام سسیتم جالبی برای
آبرسانی به داخل بنا و همچنین تخلیه آن به کار بسته شده است.»

به گفته محمدی، به نظر می رسد که آب از طریق تنپوشه های سفالی یا
از طریق حفر کانال از بستر رودخانه به این محل انتقال داده
 شده و سپس از طریق دو مجرا یا کانال باریک قرار گرفته روی
دیوارهای بنا به داخل حوض های کوچکی که در مرکز بنا تعبیه شده
هدایت و در آنجا جمع می شده است.

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «کف این مجراها و کانال ها و همچنین کف و دیواره های
حوض ها با استفاده از چند لایه آهک کاملاً اندود شده است.»

او با اشاره به تعبیه اتاق های کوچکی برای محل شستشو در کنار هر
کدام این حوض ها گفت: «به نظر می رسد افراد از این حوض ها آب را
به طرق مختلف برداشته و در این اتاقک  ها که حکم حمام را
داشته، به استحمام می پرداختند.»

محمدی اظهار کرد: «کف و دیوار تمام این حمام ها که چند نمونه
از آنها در داخل بنا قابل مشاهده است به واسطه اندودی از گچ و آهک
محافظت شده است.»

او گفت: «لایه های روی هم قرار گرفته از اندود آهک در کف و
دیوارها نشان می‌دهد که این بنا در طی چندین مرحله مرمت شده و
برای سالیان درازی مورد استفاده قرار گرفته است.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در قسمت کف اتاقک های حمامی شکل، مجرایی برای دفع
فاضلاب دیده می‌شود که از هر کدام از آنها یک مجرا به سمت مرکز
بنا ساخته شده و در نهایت تمامی آنها در قسمت جنوبی بنا به سمت یک
مجرا هدایت و از آنجا آب فاضلاب به صورت زیر زمینی به بیرون از
بنا هدایت شده است.»

محمدی با بیان این نکته که همه این مجراها با لایه ای از آهک
اندود شده است، گفت: «سیستم کلی که در این بنای آجری به کار بسته
شده به این شکل است که آب از یک بخش مرتفع به بالای دیوارهای بنا
آورده شده و بعد از جریان دادن آب در داخل بنا و سپس استحمام، آب
به صورت زیر زمینی و از زیر بخش ورودی بنا و از زیر پلکان سنگی آن
به بیرون هدایت شده است.»

او در ادامه از تخریب بخشی از بنا به دلیل بی توجهی در کانال کشی
برای آبرسانی آب شرب روستاهای اطراف این منطقه، خبر داد  و
گفت: «با این حال شکل کلی حمام و سیستم های ورود و خروج آب در این
بنای مهم دوره اسلامی قابل بازسازی است.»

او گفت: «به طور کلی این حمام تاریخی دارای فضاهایی چون پلکان
ورودی، رختکن، فضای میانی حمام یا بخش عمومی حمام، اتاقک های
استحمام، حوض های کوچک برای انبار آب است.»

محمدی افزود:« در کنار این حوض ها، فضاهای کوچک و باریک وان
مانندی نیز وجود دارد که احتمالا فضای شخصی و خصوصی برای استحمام
بوده است.»

او در پایان با اشاره به صدور مجوز کاوش نجات بخشی قلعه آلاجوق
توسط سرپرست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: «کاوش ها در
حال حاضر در بیرون از این بنا برای شناسایی چگونگی آبرسانی به این
بنا و یا محل آبرسانی ادامه دارد.»

کاوش در گورستان های یل سویی

 سرپرست هیات کاوش نجات بخشی قلعه آلاجوق با ابراز تاسف گفت:
«بیشتر آسیب های انسانی به محوطه های حوضه  سد تازه کند در
بخش گورستان ها دیده می‌شود.»

محمدی افزود:« بخشی از این تخریب ها توسط مردم بومی و بسیاری دیگر
از آنها به صورت عمدی یا سهوی بوسیله عملیات سد سازی صورت گرفته
است.»

او اظهار کرد: «محوطه قلعه یل سویی در اطراف خود دارای سه گورستان
جدا از هم است که تقریباً همزمان بوده و به عصر آهن تعلق دارند.»

به گفته این باستان شناس، در گورستان های 1 و 2 که در داخل زمین
های کشاورزی و در سمت شمالی و غربی قلعه قرار گرفته اند هیچ گور
سالمی از دست حفاران غیر مجاز سالم نمانده است.

محمدی گفت: «آثاری که از گورهای حفاری شده بر جای مانده، نشانگر
ساختار چهار چینه سنگی گورها است و براساس آثار سفال هایی که از
آنها در آمده و در سطح مشخص است، متعلق به دوره آهن هستند.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در گورستان شماره 3 یک گور بزرگ مرکزی مورد غارت قرار
گرفته که در اطراف این گور چند ترانشه بزرگ برای کشف گورهای
احتمالی در اطراف این گور بزرگ مرکزی ایجاد شده که منجر به کشف دو
گور چهار چینه سنگی کوچک شد.»

او گفت: «متاسفانه یکی از آنها مورد غارت قرار گرفته بوده ولی
نمونه دیگر سالم مانده بود.»

محمدی اظهار کرد: «این گور چهار چینه سنگی متعلق به عصر آهن 2
بوده و در آن و در شرقی ترین بخش آن، یک کودک 5 تا 7 ساله تدفین
یافته بود.»

این باستان شناس افزود: «جهت کلی تدفین به صورت شمالی – جنوبی است
و به دلیل آشفته بودن تمامی اجزای اسکلت، به نظر می رسد که به
صورت ثانویه در این گور تدفین یافته است.»

او گفت: «تمام بخش های اسکلت از جمله جمجمه، فک تحتانی و
فوقانی و سایر اعضای آن از محل اصلی خود جابجا شده و به صورت
آشفته در این بخش از گور انباشت شده بودند.»

محمدی گفت: «با توجه به از بین رفتن بخش جمجمه و لگن، هیچ نظری
راجع به جنسیت آن نمی توان ارائه داد.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «از این گور دو نمونه ظرف سفالی خاکستری دهانه باز و
گردن دار بدست آمد.»