فراموشی قلعه «قاجاری» روستای «آدران» در سایه اختلافات

تاریخ ما ، گروه استان‌ها- مهدی سلگی: محافظت از آثار و ابنیه تاریخی و بافت های فرهنگی همواره یکی از مطالبات مردمی و راهی برای زنده نگاه داشتن فرهنگ، تاریخ و اصالت یک منطقه است، این امر در کشور ما نیز مانند سایر کشورهای جهان اهمیت دارد و همواره تخریب و بی توجهی به بافت تاریخی و فرهنگی مطرود بوده است.

روستایی با جاذبه های غنی تاریخی زیرگوش پایتخت

اما متاسفانه هم چنان شاهد بی توجهی هایی به آثار تاریخی و بافت کهن در برخی مناطق کشور هستیم، ابنیه ای که در اثر برخی اختلافات قضایی، تنگ نظری های مالکان شخصی، بی توجهی های مسئولین در میراث فرهنگی و دیگر موارد در سیر بی توجهی قرار گرفته و در حال تخریب است.

یکی از این بی توجهی ها در روستای «آدران» به وضوح دیده می شود، آدران روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان رباط‌کریم در غرب استان تهران و نزدیکی پایتخت است، روستایی با بافت تاریخی و معماری منحصر به فرد، که در گذشته در  قلعه ای با دیوارهای بلند قرار داشته است.

طرح اولیه این روستا توسط میرزا آقاخان نوری صدراعظم دوره ناصرالدین شاه که بعد از امیرکبیر به صدارت رسیده بود، با طرح یک شهر زیبا و مدرن در آن روزها ساخته شد و طرح کهن این روستا ۱۲ کوچه روبروی هم، خانه های شمالی رو به قبله، طویله جهت نگهداری حیوانات، مسجد، بازار، میدان، قلعه، حمام، ۲ سیلوی ذخیره غله و آب انبار را در بر داشت.

منابع روستایی و تاریخ شفاهی از ۲ بار بازدید ناصرالدین شاه از این روستا حکایت دارد، در این روستا هنوز بقایای دیوار قلعه، حمام، انبار ذخیره غله، کوچه ها، میدان و عمارت کلاه فرنگی به چشم می خورد، یکی از این آثار که در کنار چند بنای تاریخی دیگر حائز اهمیت است، قلعه‌ای قاجاری است، که دیوارهای بلند و معماری بی‌نظیر داخل آن نشان از شکوه و عظمت این قلعه در زمان خود دارد، بر اساس اسناد تاریخی، این قلعه نیز در دوران ناصرالدین‌شاه، چهارمین پادشاه سلسله قاجاریه و به دست میرزا آقاخان نوری ساخته‌شده است.

متاسفانه در حال حاضر بخش‌های زیادی از این قلعه از بین رفته و قسمت‌هایی هم که هنوز پابرجا است، حال‌ و روز خوبی ندارد و به محلی برای تخلیه زباله و … تبدیل‌شده است.

یکی از کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری ورامین در خصوص لزوم حفاظت از آثار باستانی و میراث فرهنگی به خبرنگار تاریخ ما گفت: حفاظت از ارزش‌های فرهنگی رابطه مستقیمی با حفاظت از بافت‌ها و بناهای تاریخی- فرهنگی دارد، ارزش های تاریخی گنجینه ای از خاطرات مردم همین مرزوبوم و وقایع تاریخی است، که موجب ارزش های معنوی می شود.

محمدرضا تاجیک ادامه داد: باید با پاسداشت اماکن فرهنگی و تاریخی موجبات تقویت بنیان های تمدن را فراهم ساخت، بسیاری از این بناها موجب انتقال فرهنگ، آداب و نیز داشته های تاریخی معنوی گذشتگان ما است و نسل آینده کوتاهی در قبال نگهداری آن ها را نمی پذیرد.

مخالفت مالک خصوصی قلعه عامل عدم بازسازی

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان رباط‌کریم در همین خصوص به خبرنگار تاریخ ما گفت: بسیار مشتاق هستیم که قلعه «آدران» را بازسازی کنیم، ولی مشکلی که در این‌ بین وجود دارد، مخالفت مالک خصوصی این قلعه است، که تاکنون موفق به برطرف کردن آن نشده‌ایم.

حمید کریمی افزود: به مالک قلعه پیشنهاد دادیم، تا کار بازسازی قلعه را به اداره میراث فرهنگی بسپارد و ما بعد از اتمام بازسازی، قلعه را برای بهره‌برداری در قالب یک مجتمع تفریحی گردشی به خودش واگذار کنیم، که متأسفانه این پیشنهاد هم از سوی او رد شد.

وی در خصوص ادعای مالک این قلعه و دلیل مخالفتش با بازسازی این بنا گفت: ما حتی پیشنهاد خرید قلعه یا معاوضه با ملکی دیگر را نیز به‌ مالک ارائه کردیم، اما وی تنها به تخریب این قلعه رضایت می‌دهد و به نظر می‌رسد قصد دارد پس از تخریب قلعه در آنجا ساخت و ساز کند!

میراث فرهنگی تعهد بدهد مشکل مالک را حل می کنیم

دهیار روستای «آدران» اما در گفتگو با خبرنگار تاریخ ما با بیان این که نباید اجازه دهیم، تاریخ این منطقه پاک شود، اظهار داشت: دهیاری این روستا آماده است، برای حل این مشکل با مالک خصوصی این قلعه به توافق برسد.

 بهرام کلهر تاکید کرد: درصورتی  که اداره میراث فرهنگی متعهد شود، قلعه را با اعتبارت خود بازسازی کرده و مدیریت آن را در اختیار این دهیاری قرار دهد، آماده ایم برای حل این مشکل پیش قدم شویم.

به نظر می رسد، باید مسئولان بالادستی میراث فرهنگی، فرمانداری با هم دلی موانع نگاهداری از قلعه تاریخی قاجاری روستای «آدران» را از سر راه بردارند، تا جاذبه های گردشگری این منطقه حفظ و شکوفا شود.