سفر به شهر خاطره‌ها/جلوه‌گری شکوه پادشاهان ایران زمین در قصرشیرین
سایت «تاریخ ما»، گروه استانها- طیبه قدمی: مهمترین دروازه غربی ایران است؛ سرزمین نخل‌های سربلند می‌خوانندش همین قصرشیرینی که طبیعت زیبا و رودخانه همیشه خروشانش همواره مامن مسافران و گردشگران بسیاری بوده است.
شهری همذات عشق و دلدادگی که زمانی کاخ شیرین در آن بنا شده بود و امروز تنها نامی از آن بر شهر مانده؛ شهری با چشم‌اندازهای بهاری بی‌نظیر و آب‌وهوایی دل‌انگیز که سفر به آن آدمی را به اعماق تاریخ پرافتخار این کهن دیار می‌برد.
قصرشیرین همچنین به واسطه اینکه در دوران دفاع مقدس خط مقدم جنگ بوده به قدمگاه شهدا هم معروف است؛ جبهه‌های غربی در غربتی خاص مانده‌اند و آنچنان که باید به مردم و نسل جدید شناسانده نشده‌اند، اما با این وجود همواره میزبان زائران سرزمین نور بوده است.
وجود ۱۶۸ اثر تاریخی در شهرستان قصرشیرین
قصرشیرین با ارتفاع حدود ۴۰۰ متر سطح دریا یک منطقه گرمسیری محسوب می شود که تابستان ها گاهی دمای آن به ۵۰ درجه سانتی گراد نیز می‌رسد و با توجه به شرایط آب و هوایی خاص محصولات کشاورزی خوبی اعم از مرکبات، خرما و دانه های روغنی در آن به عمل می آید و زبان اصلی ساکنان این شهرستان نیز «کردی کلهری» است.
این شهرستان دارای ۱۶۸ اثر تاریخی بوده که تاکنون ۶۶ اثر آن به ثبت رسیده است. البته با توجه به بررسی و شناسایی صورت گرفته در بخش نفت شهر و سومار آمار این آثار تاریخی از مرز موجود فراتر خواهد رفت و از شاخص ترین این آثار می توان به عمارت خسرو، چهارقاپی، کانال آبرسانی ساسانی، عمارت بان قلعه و کاروانسرای شاه عباسی اشاره کرد.
در بین آثار تاریخی یک مجموعه منحصر به فرد با عنوان «مجموعه ساسانی» وجود دارد که شامل عمارت خسرو، آتشکده چهار قاپی و سامانه آبرسانی ساسانی است.
«عمارت خسرو» و «آتشکده چهارقاپی» از آثار تارخی و منحصر به فرد قصرشیرین
«عمارت خسرو» یکی از آثار تاریخی این شهرستان و کاخ برون شهری از دوره عباسی بوده و در دو طبقه با مصالحی چون لاشه سنگ و گچ ساخته شده است. این بنا در نزدیکی آتشکده چهارقاپی قصرشیرین و ضلع شمالی شهر به وسعت تقریبی ۳ هکتار واقع شده است. عده ای نیز عقیده دارند این کاخ مربوط به دوره ساسانی و زمان پادشاهی خسرو دوم (خسرو پرویز) است.
«آتشکده چهار قاپی» نیز با توجه به فرم معماری که دارد دارای ۴ ورودی در اطراف خود است و پلان بنای این معماری مربع شکل بوده که با ملات گچ و لاشه سنگ ساخته شده است.
این بنا در گذشته دارای گنبدی آجری بوده که تخریب شده و باستان‌شناسان بر این عقیده اند که این بنا آتشکده مربوط به دوران ساسانیان است.
از دیگر آثار تاریخی شهرستان می‌توان به «گنبد صوفی» اشاره کرد این بنا آرامگاهی بوده که احتمال می رود در دوره صفویه با مصالح بناهای عمارت خسرو و چهارقاپی ساخته شده است.
«نهر شاهگدار» سیستم آبرسانی در دوران ساسانی
«نهر شاهگدار» از دیگر آثار تاریخی شهرستان و یک سیستم آبرسانی به طول تقریبی ۱۰ کیلومتر از اواخر دوره ساسانی است که با بلوک های سنگی و ملات گچ ساخته شده است.
«کاروانسرای صفوی» از دیگر آثار تاریخی شهرستان قصرشیرین و از جمله کاروانسراهای مسیر عتبات عالیات بوده که با ملات آجر و سنگ لاشه و در دوران صفوی بنا شده است.
این کاروانسرا به صورت چهار ایوانی بوده که در سال ۱۳۸۶ توسط میراث فرهنگی مورد مرمت قرار گرفت و یک بخشی از آن به «موزه مردم شناسی قصرشیرین» تبدیل شده است.
نمایش آداب و رسوم مردم غرب کشور در «موزه مردم شناسی قصرشیرین»
«موزه مردم شناسی قصرشیرین» در مهرماه سال ۱۳۸۷ و در محل کاروانسرای قصرشیرین برپا شده است و آداب و سنن ابزار و ادوات و شیوه زندگی سنتی مردم این شهرستان را به نمایش می گذارد.
بنای تاریخی «بان قلعه» هم قلعه ایست از دوره اُمَوی که با لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. «چهارقاپی» نیز کاخ برون شهری از دوره عباسی بوده که با لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است.
از ارتفاعات مهم این شهرستان می‌توان به «بازی دراز» با ارتفاع ۲۳۲۰ متر که ادامه رشته کوه شمالی گیلانغرب بوده و «کوه آق داغ» با ارتفاع ۲۳۰۵ متر در غرب و «کوه سه سر» با ارتفاع ۵۹۳ متر در شمال شرق اشاره کرد.
رودخانه «اَلوَند» یا «حُلوان» مهمترین و بزرگترین منبع تامین آب منطقه
مهمترین و بزرگترین منبع تامین آب منطقه رودخانه پرآب «اَلوَند» است که از ارتفاعات دالاهو واقع در شمال شرقی سرپل ذهاب سرچشمه می گیرد و به علت عبور از داخل شهر سرپل ذهاب به نام «حُلوان» نیز معروف است.
از جمله صنایع دستی شهرستان قصرشیرین می توان به «موج بافی»، «قالی بافی» و «حصیر بافی(جارو بافی)» اشاره کرد.
از مهمترین سوغات این شهرستان می توان به انواع خرما که فرآورده نخلستان های زیبای آن است و مرکباتی چون پرتقال، لیمو و نارنج اشاره کرد.
انجام ۵ فصل کاوش و مرمت استحفاظی در عمارت خسرو
بهرنگ بابایی، مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما»، در خصوص جاذبه های گردشگری این شهرستان گفت: عمارت خسرو که یکی از آثار تاریخی فرهنگی شهرستان قصرشیرین بوده بسیار مورد توجه کاوشگران است و تاکنون پنج فصل کاوش و مرمت استحفاظی در آن صورت گرفته است.
وی افزود: سامانه آبرسانی ساسانی از دیگر آثار تاریخی فرهنگی این شهرستان بوده که شامل نهر شاهگدار و کانال آبرسانی است و تاکنون مرمت استحفاظی و نجات بخشی در طول بنای تاریخی صورت گرفته است.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین ادامه داد: این اثر تاریخی دوره های تاریخی بعدی نیز مورد استفاده قرار گرفته و در بخش هایی از آن شاهد مرمت مجدد و افزودن زیرشاخه هایی هستیم.
انتقال آب از سطح پایین به بالاتر با سامانه آبرسانی ساسانی
وی تصریح کرد: با توجه به ساختار و کاربرد این اثر انتقال آب رودخانه الون بدون استفاده از هرگونه عامل دیگری از سطح پایین تر به سطح بالاتری و فقط با استفاده از فشار آب رودخانه صورت می گیرد، در صورت مرمت و آماده سازی زیرساخت های آن، می تواند یکی از آثار کاندیدای سطح جهانی نیز باشد.
بابایی اشاره ای نیز به روستاهای هدف گردشگری این شهرستان داشت گفت: با توجه به موقعیت، مناظر، امکانات، وجود زیرساخت ها و …تعدادی از روستاهای شهرستان قصرشیرین به عنوان روستای هدف گردشگری شناسایی و معرفی شده‌اند که از آن جمله می‌توان به روستاهای کلانتر، سید احمد و شیرین آب اشاره کرد.
وی به وجود مراکز اقامتی مختلف نیز در این شهرستان اشاره کرد و افزود: این شهرستان با توجه به قرارگیری در مسیر تردد زائران عتبات عالیات و همچنین قرار گیری در نقطه انتهایی خروجی کشور بستر مناسبی را برای ساخت واحدها و مراکز اقامتی مناسب و باکیفیت فراهم کرده است که از آن جمله می‌توان به وجود ۱۰ هتل، ۳ مهمانپذیر، یک سفره خانه سنتی با ۳۰۰ اتاق و ۱۰۰۳۳ تخت با ظرفیت اسکان حدود ۱۰ هزار و ۳۳ نفر اشاره کرد.
وجود زنجیره کاروانسراهای قدیمی در شهرستان قصرشیرین و مسیر زائران عتبات
این مسئول در خصوص ویژگی ها و اماکن مذهبی مورد هدف گردشگری این شهرستان نیز گفت: این شهرستان با توجه به این که نزدیکترین مسیر به عتبات عالیات بوده و زیر ساخت‌های لازم از جمله زنجیره کاروانسراهای قدیمی در آن به وجود آمده از قدیم‌الایام مسیر اصلی تردد کاروان های زائران عتبات عالیات بوده است.
وی افزود: «امامزاده سید علی» در شهر سومار و محوطه روادگاه (قدمگاه) امام حسن (ع) که در جاده قصرشیرین- گیلانغرب واقع شده است، می تواند یکی از مقاصد گردشگری مذهبی شهرستان قصرشیرین باشد.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین تصریح کرد: «روادگاه امام حسن(ع)» با نام محلی «چم امام حسن(ع)» نیز معروف است و در نزدیکی روستای امام حسن(ع) واقع شده و روایت هایی وجود دارد که امام حسن(ع) از این مکان عبور کرده اند.
وی همچنین وجود مرز خسروی را یکی از زیرساخت های گردشگری مذهبی این شهرستان برشمرد و در خصوص بازگشایی این مرز نیز گفت: نویدهایی داده شده که این مرز پیش از تعطیلات نوروز بازگشایی شود و فعلا افراد به صورت شخصی تردد کنند و چنانچه مشکلی پیش نیامد پس از آن تردد به صورت کاروانی نیز صورت گیرد.
وجود ظرفیت های گردشگری دفاع مقدس در شهرستان قصرشیرین
بابایی شهرستان قصرشیرین را یکی از مقاصد گردشگری دفاع مقدس یا جنگ دانست و گفت: با توجه به اینکه دومین روز از دوران جنگ تحمیلی از مرزهای این شهرستان آغاز شد می‌توان در جای جای آن رد پا و آثار مشهودی از هشت سال دفاع مقدس را مشاهده کرد.
وی افزود: این شهرستان از جمله مناطقی بود که در هشت سال جنگ تحمیلی به طور مستقیم درگیر جنگ بود، بنابراین می توان شهرستان قصرشیرین را به عنوان منطقه گردشگری دفاع مقدس یا جنگ معرفی کرد و همواره مقصد مناسبی برای گردشگران دفاع مقدس یا جنگ کاروان های (راهیان نور و …) باشد.
این مسئول تصریح کرد: از جمله آثار به جا مانده از دوران دفاع مقدس در شهرستان قصرشیرین می‌توان به وجود یادمان شهید بهشتی در ۳ کیلومتری ورودی شهرستان و آثار به جای مانده از ویرانه‌های ساختمان بیمارستان قدیم اشاره کرد.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین جاده خسروی، منطقه سومار و منطقه نفت شهر را از پتانسیل هایی برشمرد که می تواند ۸ سال دوران دفاع مقدس را به تصویر کشیده و مقصد گردشگران این حوزه باشد.
وجود چشمه آب گوگردی در چم امام حسن(ع) ظرفیتی برای گردشگری سلامت
وی شهرستان قصرشیرین را مقصد خوبی برای گردشگران سلامت نیز برشمرد و گفت: با وجود چشمه آب گوگردی که در منطقه نمونه گردشگری چم امام حسن (ع) دارد و خواص درمانی آب این چشمه، می توان با ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات مناسب این منطقه را به پایگاهی جهت جذب گردشگران سلامت (توریسم درمانی) تبدیل کرد.
بابایی افزود: اگر در این حوزه سرمایه گذار پای کار آید و زیرساخت های لازم را به وجود آورد می توانیک مجموعه گردشگری بزرگی شامل گردشگری مذهبی و سلامت در آنجا راه اندازی کرد.
قصرشیرین ۸ ماه از سال را می تواند مقصد گردشگران سیاحتی باشد
وی خاطرنشان کرد: همان طور که گفته شد شهرستان قصرشیرین حدود ۸ ماه از سال را در فصول سرد اعم از پاییز، زمستان و بهار آب و هوای مطلوب و متعادلی دارد لذا می‌توان بسترهای لازم را برای حضور گردشگران طی این فصول در شهرستان قصرشیرین فراهم کرد و این شهرستان می‌توانند مقصد گردشگری سیاحتی در این فصل ها باشد.
این مسئول وجود چندین سد آبگیری بزرگ از جمله سد شرکت بیستون پارس، تنگ حمام و زاگرس را از دیگر جاذبه ها برشمرد و گفت: با فراهم سازی زیرساخت ها و ایجاد فضای خدمات تفریحی در حاشیه این سدها می توانند مقصد خوبی گردشگری سیاحتی در شهرستان قصرشیرین باشند.
لزوم سرمایه‌گذاری و ایجادمراکز تفریحی در حاشیه سدها با هدف جذب بیشتر گردشگران
وی گفت: این سدها و زیرساخت های لازم آماده است اما تاکنون سرمایه گذاری برای ایجاد تبدیل آن به یک منطقه تفریحی پیدا نشده و چنانچه این اتفاق بیفتد ظرفیت بسیار خوبی برای جذب گردشگر است.
بابایی وجود مراتع طبیعی، نخلستان‌ها، کشتزارها، باغات مرکبات، استخرهای پرورش ماهی و رودخانه الوند را از دیگر جاذبه های طبیعی شهرستان قصرشیرین دانست که می‌تواند زمینه جذب گردشگران سیاحتی را در این شهرستان فراهم کند.
به گفته وی در منطقه غرب تنها شهرستان قصرشیرین است که از این نخل ها برخوردار بوده و با توجه به اینکه روی رودخانه الوند قرار گرفته می تواند منظره خوبی برای جذب گردشگران به تصویر بکشد.
قصرشیرین به دلیل مرزطولانی با عراق مقصد خوبی برای گردشگران تجاری است
این مسئول قصرشیرین را مقصد مناسبی نیز برای گردشگری تجاری دانست و اظهارداشت: این شهرستان با دارا بودن طولانی ترین مرز مشترک با کشور عراق و ارتباط با اقلیم مرکزی و کردستان عراق و همچنین دارا بودن دو مرز رسمی خسروی و پرویزخان می تواند مناسب ترین بستر برای تجارت داخلی و خارجی باشد.
وی افزود: وجود بازارچه های مرزی و تجارت کولبری به منظور ورود کالاهای خارجی از جمله مزایایی است که می تواند مسافران و گردشگران زیادی را جذب کند و شرایط خوبی را در این زمینه به وجود آورده است.
اقدامات میراث فرهنگی برای جذب بیشتر گردشگران طی ایام نوروز
بابایی اشاره‌ای به اقدامات میراث فرهنگی شهرستان نیز برای جذب گردشگر در ایام نوروز داشت و گفت: هم اکنون با توجه به اینکه کل شهرستان در حال آماده شدن برای استقبال از مسافران نوروزی هستند، چندین جلسه ستاد هماهنگی خدمات سفر را در شهرستان برگزار کرده ایم.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین افزود: در راستای خدمات دهی مناسب به مسافران در ایام نوروز همچنین کمیته های مختلف در شهرستان تشکیل شده است.
بابایی ادامه داد: بر اساس کمیته‌ای تشکیل شده که حدود ۱۰ کمیته می‌شود هر نهاد و اداره‌ی وظایف مشخصی را بر عهده گرفته است.
وی انجام مرمت و استحفاظی عمارت خسرو را از جمله اقدامات میراث فرهنگی در راستای آماده سازی بناهای تاریخی این شهرستان برای حضور گردشگران در ایام نوروز برشمرد.
مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قصرشیرین گفت: خدمات انجام شده عمارت خسرو امسال یکی از آثار منحصر به فرد و شاخص شهرستان است.
کانال ساسانی می تواند یکی از کاندیداهای ثبت جهانی میراث تاریخی باشد
وی افزود: در صورت اتمام مرمت و آماده سازی زیرساخت های کانال ساسانی، که اکنون فصل پنجم آن به پایان رسیده و چندین بخش از آن باقی مانده است، می تواند یکی از کاندیداهای ثبت جهانی باشد.
بابایی تصریح کرد: گفته می شود ساسانی ها این کانال را برای آبرسانی به عمارت خسرو یا همان قصرشیرین ایجاد کرده اند و با توجه به اینکه سطح آن از سطح رودخانه است آمدند یک انحرافی در چندین کیلومتری مانده به شهر ایجاد کرده اند که بتوانند آب را بدون هیچ پمپی و تنها با فشار آب رودخانه به سطح بالاتری بیاورند.
وی ارائه آموزش در رشته های مختلف صنایع دستی چون گلیم بافی، قالی بافی، چیه بافی و سراجی دوزی را از دیگر اقدامات میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری این شهرستان برای جذب گردشگران با محوریت صنایع دستی برشمرد.
برگزاری همایش «طرح گردشگری» برای معرفی بیشتر شهرستان قصرشیرین
این مسئول برگزاری همایش «طرح گردشگری» را از دیگر اقدامات در این زمینه برشمرد و تصریح کرد: در این همایش که با مدیریت و هماهنگی میراث فرهنگی استان برگزار شد از لیدرها و سر کاروان های تورهای های گردشگری کشور دعوت به عمل آمد تا مناطق گردشگری و تاریخی شهرستان قصرشیرین به آنها معرفی و شناسانده شود در نتیجه آن شاهد جذب گردشگر به این شهرستان باشیم.
وی از نظارت بر اماکن اقامتی و گردشگری نیز به عنوان دیگر اقدامات خبر داد و گفت: اکیپی از چندین دستگاه نظارتی شامل میراث فرهنگی اماکن مرکز بهداشت و دامپزشکی از مراکز اقامتی و رستوران ها بازدید می کنند. این بازرسی و نظارت ها به جهت مطلوب سازی و رعایت استانداردهای لازم به صورت دوره ای انجام می شود.
بابایی در پایان از برگزاری مسابقه «قوی ترین مرد استان کرمانشاه» نیز توسط شهرداری قصرشیرین و طی ۲۳ و ۲۴ اسفند ماه امسال خبر داد و گفت: این مسابقه نیز می تواند فرصت خوبی برای جذب گردشگران به این شهرستان باشد.
با توجه به مطالب فوق می توان شهرستان قصرشیرین را یک مجموعه کامل از نظر اشکال مختلف گردشگری برشمرد که می تواند مقصد بسیار خوب و متنوعی برای گردشگران داخلی و خارجی در هر حوزه ای باشد.