احیای هنر اصیل قلمکاری، همت مسئولان را می طلبد

او در حاشیه سی و یکمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در گفت و گو با
خبرنگار «تاریخ‌ما» به نقل از میراث آریا درباره احیای این هنر اصیل صحبت کرده است که
در ادامه می آید.

مختصری از فعالیت های خودتان را بیان کنید؟

ما در شرکت دانش بنیان هنرآفرینان قلمکاری محور دو مجموعه در حال
فعالیت داریم، یکی از این مجموعه ها وظیفه تولید مواد اولیه پارچه
و رنگ است، و مجموعه دیگر وظیفه تولید محصولات و صنایع دستی که
کاربری های مختلفی مثل دکوراسیون داخلی و اکسسوار پوشاک را به
عهده دارد.این محصولات در دو سطح معمولی یا بازاری و نفیس و فاخر
تولید می‌شود.

فرآیند انجام هنر قلمکاری از ابتدا تا انتها شامل چه
مراحلی است؟

هنری که امروزه به عنوان قلمکاری شناخته می‌شود اسم صحیح‌ترش چیت
سازی ست که به معنای چاپ دستی ست، قلمکاری همانگونه که از اسمش
پیداست در تمام مراحل تولیدش از قلم استفاده می‌شود.

از اواخر دوره قاجار به خاطر شرایط اقتصادی که پیش آمد و بخاطر
نیمه صنعتی شدن جامعه به هنر چیت سازی روی می آورند و طرح های
قلمکاری رو با مهر روی پارچه چاپ می زنند، این مساله باعث بالا
رفتن سرعت و کاهش قیمت می شده، البته کیفیت نیز به همان اندازه
نیز پایینتر می آمد. در این دوره قلمکاری اصیل کم کم به فراموشی
سپرده می‌شود.

از آنجایی که شغل آبا و اجداد ما همانگونه که از فامیل ما پیداست
چیت سازی ست، تصمیم گرفتیم این شغل را دوباره در حوزه عرضه ارتقا
دهیم، وقتی وارد این حوزه شدیم احساس کردیم جای قلمکاری به عنوان
هنری اصیل بسیار خالی ست، از اینرو شرکت دانش بنیان را تاسیس
کردیم تا دوباره این هنر اصیل را احیا کنیم.

یکی از اتفاقات مهمی که ما در حوزه تولید مواد اولیه داریم نوآوری
در تولید رنگ و پارچه است، برای موال رنگهایی که استفاده می‌کنیم
رنگهای دوستدار محیط زیست هستند، آببری این رنگها صفر است، این
رنگها در فرآیند رنگررزی نیاز به شستشوی چندین باره همانند رنگهای
چیت سازی ندارند، با حرارت خشک توسط دستگاه های صنعتی تثبیت رنگ
صورت می پذیرد.

پارچه هایی هم که تولید می‌کنیم صد در صد پنبه و طبیعی هستند و به
هیچ وجه مواد نفتی در آنها به کار برده نشده‌است.

یک فرد عادی هنگام خرید محصولات قلمکاری برای تشخیص
قلمکاری مرغوب از نامرغوب، باید به چه نکاتی توجه کند؟

قلمکاری مرغوب و نفیس را با سه فاکتور می توان تشخیص داد، اولین
فاکتور مواد اولیه است، هرچه پارچه ای که قلمکاری روی آن اجرا می
شود الیاف طبیعی بیستری داشته باشد مرغوبتر و نفیس تر است،
متاسفانه در مدت اخیر پارچه های بی کیفیت برای کاهش قیمت محصول
نهایی وارد این حوزه شده است، اما ارزش نهایی اثر را زیر سوال می
برد. پارچه می بایست پنبه یا ابریشم باشد و ظرافت و تراکم پارچه
نیز معیار سنجش مرغوبیت محصول است.نوع رنگ نیز یکی دیگر از
فاکتورهای کیفیت و مرغوبیت محصول است.یکی دیگر از فاکتورهای نفیس
بودن اثر طرح است.

طرحهای رو پارچه هرچه ریزنقش تر باشند و پیوستگی طرح در آنها
بیشتر باشد و شیوه اجرا با دست و قلم انجام شده باشد، کیفیت اثرا
بالا می برد و آنرا به اثری فاخر تبدیل می کند.

وضعیت هنر قلمکاری را در گذشته و امروز چگونه ارزیابی می
کنید؟

اوج قلمکاری در دوره صفویه بود، در آن زمان این هنر به عنوان همر
درباری شناخته می شد، به عنوان هدایای درباری استفاده می شده،
لباس های پادشاهان، پرده ها و آرایش کاخها همه پارچه های قلمکاری
شده بوده است. عادتا بر روی پارچه های ابریشم  قلمکاری
زرنگار صورت می گرفته است.این اوج کم کم تبدیل به افول می‌شود، تا
جایی که کلا به فراموشی سپرده شد.

اما با افتخار امروز ما این هنر را احیا کردیم و نیازمند همیت و
حمایت متولیان فرهنگی هستیم تا بتوانیم با پشتوانه قوی تر این هنر
اصیل ایرانی را حفظ و عرضه کنیم.