بافت تاریخی گرگان در مسیر احیاء/ حرکت لاک‌پشتی است
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- زهرا بهرامی: بیش از یک سال از احیا بافت تاریخی گرگان در محلات مصلی، سرچشمه، نعلبندان و پاسرو می‌گذرد و اجرای کند احیا برای ساکنان این محلات باعث مزاحمت شده و برای شهروندان علامت سوال ایجاد کرده است.
۳۱ فروردین سال ۱۳۹۴ همزمان با روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی تفاهم نامه چند جانبه‌ای بین شهرداری گرگان، اداره کل میراث فرهنگی، راه و شهرسازی، استانداری گلستان و دفتر بهسازی و احیا بافت تاریخی گرگان برای احیا سومین بافت باارزش ایران و وسیع‌ترین بافت تاریخی شمال کشور به امضا رسید.
در این تفاهم نامه احیا پنج گذر تاریخی – فرهنگی بافت قدیم گرگان در یک بازه زمانی پنج ساله در دستور کار قرار گرفت و احیا گذر پاسرو تا سبزه مشهد به عنوان اولویت اول تعیین شد.
پس از یک تأخیر چند ساله در نهایت احیا بافت تاریخی گرگان از محله‌های مصلی، سرچشمه، نعلبندان و پاسرو آغاز شد و هم‌اکنون با کندی پیش می‌رود و برنامه احیا محلات دربنو، هتل خیام، میخچه‌گران، سبزه مشهد و سرپیر هنوز از سوی مسئولان اعلام نشده است.
معاون میراث فرهنگی گلستان در پاسخ به خبرنگار مهر در خصوص دلایل اجرای کند احیا بافت تاریخی گرگان گفت: میراث فرهنگی مجری احیا بافت نیست و فقط در بحث جداره‌ها تفاهم‌نامه داریم.
کار متوقف است دلیل آن را نمی‌دانیم
سارا اخوت افزود: سال گذشته با توجه به اعتبار، جداره‌های محور مصلی تا نعلبندان را اجرا کردیم و در مرکز محله سرچشمه تفاهم و برنامه داریم.
وی ادامه داد: این تفاهم‌نامه چند جانبه است؛ با توجه به اینکه قانون شهرداری‌ها اجازه نمی‌دهد شهرداری در بناها ورود کند، قرار بر این بود جداره‌ها و کفسازی را شهرداری انجام دهد و ماهم در بناهای تاریخی، جداره‌ها و خود بناها ورود کنیم.
جابه‌جایی تأسیسات خیلی زمان گرفت؛ دستگاه‌های حفار همکاری نکردند و هزینه‌ها از سوی سایر دستگاه‌ها پرداخت نشد و هزینه آن روی دوش شهرداری افتاد معاون میراث فرهنگی گلستان تصریح کرد: کار احیا در جداره سازی و کفسازی متوقف است دلیل آن را نمی‌دانیم؛ میراث فرهنگی هم‌اکنون در محور مصلی تا نعلبندان اعتبار دارد و کارگاه‌های مرمت تک بناها در این محور (خانه تقوی و شیرنگی) فعال است و نمی‌توانیم اعتبار مرکز محله‌ای را به مرکز محله دیگر منتقل کنیم.
در حالی که اخوت از توقف عملیات اجرایی احیا خبر می‌دهد اما معاون شهرسازی و معماری شهرداری گرگان از وقت گیر بودن جابه‌جایی تأسیسات می‌گوید و از همکاری نکردن دستگاه‌های حفار که باعث کندی اجرای احیا بافت شده است، گلایه دارد.
مجید طاهری به خبرنگار مهر اظهار کرد: سال گذشته کار احیا گذر اول بافت آغاز شد و کفسازی مرکز محله سرچشمه و جداره سازی تکایای کنار امامزاده نور از وظایف شهرداری گرگان بود که انجام شد.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری گرگان با این توضیح که مرمت خانه دارویی با اعتباری ۲.۵ میلیارد تومانی به پایان رسیده و عملیات اجرایی بخشی از خیابان خمینی در حال انجام است، گفت: مقداری از برنامه عقب هستیم؛ جابه‌جایی تأسیسات خیلی از ما زمان گرفت؛ دستگاه‌های حفار همکاری نکردند و هزینه‌ها از سوی سایر دستگاه‌ها پرداخت نشد و هزینه آن روی دوش شهرداری افتاد.
ناهماهنگی بین دستگاه‌ها عامل کندی احیا بافت
وی افزود: در خیابان غذا پیشرفت خوبی داشته‌ایم و کفسازی ۱۵ متری پاسرو هم در حال انجام است؛ اجرای کند احیا بافت گرگان را باید در ناهماهنگی بین دستگاه‌ها جستجو کرد اما تجربه کافی نداشتن شهرداری در کار احیا و سخت بودن کار هم مزید علت بوده است.
طاهری یادآور شد: شهرداری برای نخستین بار سال گذشته به موضوع مرمت بافت تاریخی گرگان ورود کرده بود، ما تجربه کاری کافی در این حوزه نداشتیم و کار برای ما سخت بود؛ جابه‌جایی تأسیسات و تیرهای برق خارج از هزینه‌هایی بود که ما در شهرداری پیش‌بینی کرده بودیم اما حین کار مجبور به انجام آن شدیم.
وی با اشاره به اینکه تأیید شدن نقشه‌ها از سوی میراث فرهنگی هم پروسه خاص خودش را دارد، ادامه داد: مرمت و احیا بافت کاری سخت و زمان‌بَر است مانند اجرای سایر پروژه‌های همچون روگذر و … سریع انجام نمی‌شود اما امید داریم با تجربیاتی که سال گذشته کسب کرده‌ایم امسال با سرعت بیشتری در مسیر احیا بافت تاریخی گرگان گام برداریم.
چندی پیش هم عبدالرضا دادبود، شهردار گرگان در آئین گرامیداشت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی گلستان خواستار تحقق قول‌های داده شده دستگاه‌ها در ستاد بازآفرینی شده و گفته بود که در حالی که شهرداری یکی از دستگاه‌های قدرتمند اجرایی است اما کار در بافت تاریخی سخت است و اگر حمایت سایر دستگاه‌ها نباشد کار برای شهرداری سخت‌تر می‌شود.
احیا بافت تاریخی گرگان در یک محیط کاملاً شهری و در دل بافت زنده در حال انجام است و ترافیک و رفت و آمدها و … روند کار را کُند می‌کند در حالی که اجرای کند احیا بافت تاریخی گرگان برای ساکنان محلات باعث مزاحمت شده و برای شهروندان علامت سوال ایجاد کرده اما مدیر دفتر بهسازی و احیا بافت تاریخی گرگان اقدامات انجام شده در سال گذشته را مثبت ارزیابی می‌کند و معتقد است برنامه‌های مرمت و احیا تقویم پذیر نیست و هم‌اکنون بافت تاریخی گرگان در مسیر احیا قرار دارد.
حسین کتولی به خبرنگار مهر اظهار کرد: آن اتفاق مهمی که به عنوان برنامه اقدام مشترک بازآفرینی بافت تاریخی گرگان به دنبال آن بودیم در سال گذشته محقق شده است.
وی افزود: راه و شهرسازی و شهرداری گرگان دو دستگاهی بودند که تا قبل از سال گذشته ورود جدی به بافت تاریخی گرگان نداشتند اما سال گذشته اتفاقات خوبی رقم خورد و از مردادماه شهرداری به طور رسمی به موضوع احیا بافت ورود کرد و طراحی چندین پروژه و عملیات اجرایی سه پروژه را به پایان رساند.
وی ادامه داد: قرار بود راه و شهرسازی در ارتقا کیفیت فضاهای عمومی گام بردارد و تاکنون مرمت سه تکیه تمام شده و مرمت سه تکیه در حال انجام است.
کار مرمت تقویم پذیر نیست
مدیر دفتر بهسازی و احیا بافت تاریخی گرگان اضافه کرد: دو موضوع در این راستا باید مدنظر قرار گیرد؛ حوزه مرمت در ادبیات برنامه، تقویم پذیر نیست و نمی‌شود برای پایان آن زمان مشخص کرد، بعلاوه اینکه جنس کار مرمتی مثل جنس کار معماری نیست؛ شما در معماری با زمین خالی مواجه هستید پی، اسکلت و دیوارچینی را در آن اجرا می‌کنید اما در مرمت با بنایی مواجه هستید که نمی‌دانید چقدر استحکام دارد و تا وقتی شروع نکرده‌اید نمی‌دانید چه میزان مصالح با چه متریال و کیفیتی نیاز دارید و چه چیز مشخصاً باید جابه‌جا شود.
وی تصریح کرد: همچنین به این موضوع دقت داشته باشید احیا بافت تاریخی گرگان در یک محیط کاملاً شهری و در دل بافت زنده در حال انجام است و ترافیک و رفت و آمد ها و … روند کار را کُند می‌کند.
کتولی بیان کرد: در عین حال که معتقدم به دلایل مطرح شده احیا بافت تاریخی گرگان از نظر کالبدی کُند و درگیر بروکراسی‌های اداری است اما در نظر داشته باشید بخش خصوصی و مردمی در احیا بافت با قدرت در سال گذشته گام برداشته‌اند.
وی یادآور شد: در سال گذشته ۶ بنای تاریخی در دل بافت توسط بخش خصوصی خریداری شده و در حال مرمت و احیا است.
وی متذکر شد: احیا چیزی نیست که یک روزه انجام شود، بنا و بافت تاریخی که ۴۰۰ سال طول کشیده تا به تدریج درست شود و در طول ۷۰ تا ۸۰ سال خراب شده را نمی‌توان در بازه زمانی پنج تا ۱۰ ساله به حالت اولیه باز گرداند؛ مهم مسیر است اینکه احساس کنید در مسیر تخریب بافت قرار داریم یا احیا.
کتولی با اشاره به اینکه هم‌اکنون بافت تاریخی گرگان در مسیر احیا قرار دارد، تأکید کرد: احیا به زور اتفاق نمی‌افتد؛ اگر احیا را به عنوان زندگی معنا کنیم بافت تاریخی گرگان زنده است اما اگر منظور از احیاءدیدن اتفاق و جاذبه فوق العاده و کم شدن فرسودگی و همچنین گردشگری پررونق است؛ که هم‌اکنون بافت تاریخی گرگان در مسیر احیا است.
وی خاطرنشان کرد: اگر بیشتر فشار بیاوریم و دستگاه‌ها را به کندکاری متهم کنیم چون بافت پیچیدگی و کندی مسیر دارد ممکن است آن هم کار را رها کنند و به مسیر دیگری بروند؛ هم‌اکنون مطالبه اجتماعی برای احیا بافت تاریخی گرگان ایجاد شده و این بافت در مسیر احیا است و امید داریم این شرایط هر سال رشد کند.
در حالی که مسئولان معتقدند بافت تاریخی گرگان در مسیر احیا قرار گرفته و پس از سال‌ها بی‌تفاوتی تبدیل شدن احیا بافت به مطالبه عمومی گام مثبتی است اما شهروندان نسبت به حرکت کند و لاک‌پشتی احیا گلایه دارند و می‌طلبد با ایجاد هماهنگی بین دستگاهی این مهم سرعت یابد.