مرمت مسجد بی‌همتای غرب کشور؛شبستان زمستان‌نشین درکمبوداعتباریخ زد
تاریخ ما – گروه استان‌ها: شهرستان بروجرد به‌عنوان دیار خانه‌های تاریخی و آثار ارزنده معماری ایرانی- اسلامی دارای شهرتی ملی است تا دو مسجد تاریخی امام و جامع این شهرستان همواره به‌عنوان مقصد سفر گردشگران و علاقه‌مندان به معماری ایرانی انتخاب شود.
مسجد جامع بروجرد به‌عنوان مسجدی بی‌همتا در غرب کشور از نخستین مساجدی است که در ایران ساخته‌شده و مسجد امام بروجرد نیز ارزنده‌ترین بنای معماری اسلامی در بروجرد و لرستان محسوب می‌شود.
در این راستا به دنبال تاکید مسئولان مختلف استانی و شهرستانی مرمت این دو بنای تاریخی در دستور کار قرار گرفته است.
آغاز مرمت بنای تاریخی بی‌همتای غرب کشور
حجت اله یارمحمدی رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد در گفتگو با خبرنگار تاریخ ما در سخنانی از مراحل پایانی فصل جدید مرمت مسجد جامع بروجرد خبر داد و اظهار داشت: اقدامات مرمتی باوجود سختی کار، هزینه زیاد و زمان‌بر بودن معمولاً از دید عموم مردم پنهان است.
وی تشریح کرد: در اقدامات مرمتی ما در بهترین حالت باید بنا را به‌مانند گذشته خود مرمت کنیم به‌عنوان‌مثال وقتی طاقی شکسته می‌شود ابتدا باید آن طاق با تکنیک خاصی جمع شود، مصالح آن تفکیک و دسته‌بندی شود و درنهایت همان طاق همچون گذشته‌اش اجرا شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد گفت: با توجه به اینکه در مرمت چیز جدیدی خلق نمی‌شود و تنها بنا یا شیء تاریخی به حالت اول خود بازگردانده می‌شود مشخصاً بسیاری از افراد حجم عملیات مرمتی را نمی‌بینند و اغلب ظواهر کار را می‌سنجند.
کاشی‌کاری گنبد مسجد جامع
مهمترین اقدامات انجام‌شده در این فصل از مرمت، کاشی‌کاری روی پوسته بیرونی گنبد و مرمت و باز زنده سازی دو در مشبک چوبی در ایوان مسجد جامع استیارمحمدی با اشاره به مرمت مسجد جامع بروجرد تصریح کرد: این فصل از مرمت مسجد جامع بروجرد استمرار اقدامات مرمتی سال گذشته بوده که به دلیل اینکه سال مالی به طول انجامید و اعتبارات دیر آمد این فصل از مرمت مسجد جامع در سال ۹۵ در حال اتمام است.
وی گفت: مهمترین اقدامات انجام‌شده در این فصل از مرمت، کاشی‌کاری روی پوسته بیرونی گنبد و مرمت و باز زنده سازی دو در مشبک چوبی در ایوان مسجد جامع است.
رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد اظهار داشت: پوسته بیرونی گنبد مسجد جامع در سال ۱۳۵۰ به این مسجد الحاق شده است و چون حجم و وزن زیادی دارد به عقیده بسیاری از کارشناسان امکان برگشت به حالت اولیه، کار بسیار دشواری است و به صلاح مسجد جامع نیست بنابراین حفظ پوسته موجود از الزامات میراث فرهنگی برای این اثر تاریخی است.
یارمحمدی افزود: در دهه ۸۰ پوسته روی گنبد به حدی کاشی‌کاری آن آسیب‌دیده بود که در فصول بارندگی آب به‌شدت وارد گنبد خانه می‌شد که طی آن دوران در اقدامی فوری یک کاشی‌کاری ساده و بدون در نظر گرفتن طرح اولیه با دستور قائم‌مقام وقت سازمان میراث فرهنگی روی پوسته بیرونی گنبد اجرا شد.
خسارت به بام مسجد جامع در بارندگی‌های اخیر
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه کاشی‌کاری اجراشده در دهه ۸۰ یک اقدام فوری و بدون در نظر گرفتن طرح اولیه بود بنابراین ما به دنبال آن بودیم طرحی را تهیه و کاشی‌کاری گنبد مسجد جامع را با الهام گرفتن از الگوی اصیل خود احیا کنیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی بروجرد گفت: خوشبختانه طرح پس از بررسی‌های تخصصی توسط کارشناسان نهایی شد و هم‌اکنون گنبد این مسجد مراحل پایانی کاشی‌کاری خود را طی می‌کند.
یارمحمدی تصریح کرد: در کنارکاشی کاری، رطوبت‌زدایی و نظافت بدنه شرقی و غربی گنبد خانه مسجد جامع و اصلاح شیب بندی بام مسجد نیز انجام شد.
وی عنوان کرد: در بارندگی‌های فروردین ماه سال جاری مشاهده شد که بخشی از آب‌های روی بام از بدنه بنا ریزش می‌کند و موجب آب شستگی و آسیب به بدنه بنا می‌شود بنا براین در این فصل از مرمت اصلاحاتی روی شیب بندی بام مسجد جامع بروجرد انجام‌شده است.
فرسودگی بدنه شبستان زمستان نشین مسجد جامع
بدنه شبستان زمستان نشین مسجد جامع بسیار فرسوده شده و بسیاری از آجرهای آن ریخته است رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد اظهار داشت: در زلزله سال ۸۵ دو در مشبک چوبی بنا آسیب جدی دید و علاوه بر اینکه از فرم اصلی خارج شد از جای خود بیرون زده بودند که در این فصل باز زنده سازی این دو در مشبک تاریخی به شیوه کاملاً سنتی در حال انجام است.
یار محمدی بابیان اینکه مسجد جامع کارهای مرمتی بسیار زیادی دارد گفت: بدنه شبستان زمستان نشین مسجد جامع بسیار فرسوده شده و بسیاری از آجرهای آن ریخته است که در صورت تأمین اعتبار مرمت آن انجام می‌شود.
وی از دیگر نیازهای فوری مرمتی در این اثر تاریخی را اصلاح شیب بندی کف حیاط مسجد، مرمت گاو رو، تعویض و یا حتی‌الامکان مرمت درهای فرسوده، مرمت کاشی‌کاری ایوان مسجد و نظافت و بدنه سازی شبستان زمستانی عنوان کرد و گفت: اگر اعتبارات به‌صورت منظم تأمین شود می‌توانیم به شکل منظم کمبودهای این مسجد را رفع کنیم.
مسجدی با شبستان‌های فصلی
بنابراین گزارش مسجد جامع بروجرد با شبستان‌های فصلی در قلب بافت تاریخی و در مرکز قدیمی‌ترین محله و هسته اولیه شکل‌گیری شهر در کنار بازار تاریخی بروجرد واقع‌شده است.
این مسجد که به مسجد جمعه نیز شناخته می‌شود، مسجدی تاریخی و از بناهای معماری سرشناس در شهر بروجرد است.
مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته‌شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنانهاده شده است.
بنای موجود مسجد ازنظر فرم از نوع مساجد تک ایوانی است که دارای دو درب ورودی در جهات شرق و غرب بوده و شامل یک حیاط مرکزی مستطیل، ایوان، فضای گنبد خانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است.
مسجد جامع بروجرد نیز به شماره ۲۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.