ادامه تخریب بافت تاریخی شیراز/ قوانین قاطعی که معطل مانده است
احسان ایروانی کارشناس میراث فرهنگی و مدیرعامل سابق صندوق احیاء بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی در واکنش به تخریب‌های صورت گرفته در بافت تاریخی شیراز که به تازگی ادامه پیدا کرده است به خبرنگار تاریخ ما گفت: بافت شیراز یکی از مهمترین بافت‌های تاریخی و شهری کشور است که مساحتی حدود ۳۶۰ هکتار دارد و در پایان سال ۸۸ محدوده بافت تاریخی شیراز در کنار محدوده‌های بافت تاریخی ۱۰۳ شهر تاریخی به واسطه ماده ۱۱۵ قانون چهارم توسعه تعیین محدوده و ابلاغ شد. آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۱۵ قانون چهارم، وظیفه تعیین محدوده و تهیه و ابلاغ ضوابط حفاظتی را به سازمان میراث فرهنگی واگذار کرده است. آئین نامه اجرایی ۱۱۵ در حمایت از بافت تاریخی تهیه شده و این ماده که تنفیذی بند ج ماده ۱۶۶ قانون برنامه سوم است، یکی از کامل‌ترین قانون‌هایی است که در جهت حمایت از بافت و مالکان بناهای تاریخی تنظیم شده است.
وی گفت: همچنین در ماده ۷ آئین نامه تاکید شده، تمام دستگاه‌های اجرایی مکلف هستند زیرساخت‌هایی که بافت‌های شهر نیاز دارند را تامین کنند. در جایی دیگر عنوان شده باید به اجرای طرح‌های ویژه برای بافت‌ها بپردازند که باید در آن تمام مسائل فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی و مسائل پهنه‌های بافت در نظر گرفته شده باشد و در همکاری با وزارت مسکن و شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب و اجرا برسد. نکته جالب توجه آنست که عمده اختیارات و مسوولیت های اجرایی به عهده شهرداری ها بوده است.
بی‌‌توجهی سازمان میراث فرهنگی به قوانین معطل‌مانده
وی ادامه داد: درباره بافت تاریخی شیراز هم ناظر، تعیین کننده، مجری و تصویب کننده مشخص است و چون شیراز یکی از ۱۰۳ محدوده بافت تاریخی اعلام شده، از زمان بندی برنامه چهارم خارج می‌شود و محدودیت زمانی برای انجام برنامه‌ها را ندارد ضمن اینکه وظیفه دستگاه‌های اجرایی نیز همچنان قابل انجام است. سازمان میراث فرهنگی باید با قدرت تمام این ماده‌های قانونی را پیگیری کرده و همکاری دستگاه‌های دیگر را داشته باشد تا برای اولین و آخرین بار به وظیفه ذاتی خود که همان نظارت است، بپردازد. اما سازمان میراث فرهنگی و دستگاه های دیگر بدون داشتن پلان مدیریت و برنامه‌ریزی و چشم انداز، به قوانین گذشته و معطل مانده توجه نمی‌کنند.
ایروانی گفت: با این وجود طرحی در بافت تاریخی شیراز اجرا می شود که تحت هر عنوانی این بافت را تخریب می‌کند و مقرر می‌شود که یک طرح جدید و ناهماهنگ به اجرا برسد و انطباقی بر ضوابط ابلاغی سازمان میراث فرهنگی ندارد . اما اگر بررسی شود که سفارش کننده طرح به چه صورت عمل کرده، متوجه خواهید شد گردش کار صحیحی اتفاق نیفتاده است. سفارش کننده باید مراحل و گردش کار منظم و قانونی داشته باشد و در نهایت تحت نظر سازمان میراث فرهنگی، شورای عالی معماری و شهرسازی آن را به تصویب نهایی برساند. ضمن اینکه باید شرایط اجرایی طرح قابل تحقق یافتن باشد، اولویت بندی زمانی انجام گیرد و سازمان میراث فرهنگی نیز به عنوان متولی بافت نظارت کرده و سازمان‌های دیگر وطیفه اجرایی خود را انجام دهند اما بررسی اوضاع نشان می‌دهد که این روند در شیراز مختل شده است. با این وجود بازهم طرح توسعه حرم تا حرم اجرا می‌شود.
ایروانی تصریح کرد: من در سال ۸۸ سرپرست بافت‌های تاریخی بودم و در دوره من محدوده بافت‌های تاریخی ابلاغ شد موضوع طرح حرم تا حرم شیراز نیز دو بار در جلسه‌ای با معاونت میراث فرهنگی مطرح شد ولی به تصویب نرسید. البته طرح تفصیلی ویژه، موارد مثبت زیادی داشت، اما باز هم این طرح به طور کامل تصویب نشد بنابراین این طرح تا دو سال پیش مطئمن هستم که تاییدیه مراحل تصویبی را از سازمان میراث فرهنگی نگرفت.
آیا در و دیوار بافت‌های فرسوده مقصرند؟
وی افزود: قوانین بالادست نشان می‌دهد که محدوده‌های بافت تاریخی به ۱۳ ارگان امنیتی، قضائی و… ابلاغ شده است و هرکدام وظایف خود را در محدوده‌ها دارند اما اکنون از بافت تاریخی شیراز هر روز خبرهایی می‌شنویم مانند نداشتن شبکه فاضلاب، پارکینگ، تاسیسات شهری و زیرساخت‌های اولیه و غیره. مردم می‌گویند این بافت فرسوده است چون دستگاه‌های اجرایی وظیفه خود را به درستی انجام نمی‌دهند. اما باید گفت آیا در و دیوار قدیمی مقصر هستند که می‌خواهیم آنها را خراب کنیم یا کسانی دوست دارند که مردم در آنجا زندگی نکنند و در راستای خروج مردم از این بافت فعالیت کنند ؟ آیا چندین دستگاه دولتی نمی‌توانند وظایف خود را به درستی در این بافت عمل کنند؟ آیا نمی‌توانند جلسه‌ای تشکیل داده و بحران این پهنه شهری را حل کنند؟
وی گفت: محدوده بافت‌های تاریخی تعیین و ابلاغ شده است بنابراین تخریب آن خلاف قانون است. پس چرا دستگاه‌های متولی با این اقدام با قاطعیت مقابله نمی‌کنند؟ از دهه ۷۰ به بعد اولویت با نوسازی بوده و دولت مرتب جاذبه ایجاد می‌کند برای تخریب و نوسازی. پس ارزش های فرهنگی ،تاریخی و احیای بناها و اماکن چه می‌شود؟