بتن ریزی در مجاورت بقعه «یوسف رضا»/آثار ۸۰۰ ساله در آستانه نابودی

سایت «تاریخ ما»، گروه استان‌ها – وحید محمدی یکتا: «یوسف رضا» نام روستایی خوش آب و هوا از توابع شهرستان پیشوا و در ۳۵ کیلومتری جنوب تهران است که این نام به دلیل وجود مقبره «یوسف ابن حسین ابن زین العابدین» معروف به یوسف رضا(ع) روی روستا گذاشته شده است.

یوسف رضا(ع) از بزرگان علم و عرفان قرن سوم هجری بوده است، که به گفته خواجه عبدالله انصاری « در سال ۲۹۱ هجری ابراهیم خواص، وی (یوسف رضا(ع)) را شسته و دفن کرده است» .

در باب مقام علمی و عرفان یوسف رضا(ع) همین بس که عطار نیشابوری درباره در کتاب «تذکرة الاولیاء» درباره وی می نویسد: « آن معتکف حضرت دایم آن حجت ولایت «ولایخافون لومة‌لایم» آن آفتاب نهانی، آن در ظلمت آب زندگانی، آن شاه بازکونین، قطب وقت یوسف بن الحسین (رحمة الله علیه) از جمله مشایخ بود و از مقدمات اولیاء عالم بود و به انواع علوم ظاهر و باطن، و زبانی تبحر داشت، در بیان معاف و اسرار و پیر ری بود و بسیار مشایخ و شیوخ را دیده بود و با ابوتراب صحبت داشته و از رفیقان ابوسعید خراز بود و مرید ذوالنون مصری بود و عمری دراز یافته بود و پیوسته در کار، جدی تمام کرده است و در آیتی بوده است و او خود ادیب بود و ریاضاتی و کراماتی داشت و در ملامت قدمی محکم داشت و همتی بلند» .

در این گزارش بنا را بر بررسی مقام علمی یوسف رضا(ع) نداریم، که در این خصوص مطلب برای گفتن زیاد است، اما آن چه مورد بحث کنونی ما است، قدمت و ارزش باستانی و فرهنگی بقعه یوسف رضا(ع) است، که در سال ۸۴ به شماره ۱۴۶۶۷در فهرست آثار ملی قرار گرفته و محلی برای حضور گردشگران داخلی و خارجی شده است.

این بقعه در هفته جاری در معرض تعرض به بهانه مرمت قرار گرفته است، طبق ماده ۶ «قانون حفظ آثار ملی» هرگونه « اقدام به عملیاتی در مجاورت آثار ملی که سبب تزلزل بنیان یا تغییر صورت آن ها شود. » ممنوع بوده و مرجع تشخیص تزلزل بنیان در آثار ملی نیز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

بناهای تاریخی مذهبی مورد بی مهری قرار گرفته اند

در همین رابطه  یک منبع موثق در این خصوص به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: زمانی می شنویم که تعرض به اماکن فرهنگی و تاریخی صورت پذیرفته که دیگر کار از کار گذشته است.

وی افزود: متاسفانه قبل از تعرض و یا مرمت در آثار تاریخی در این باره اطلاع رسانی نشده و بسیاری از مواقع مجوز هم دریافت نمی شود و با بی خیالی های اداره میراث فرهنگی ورامین و خودخواهی های اداره اوقاف ، بناهای تاریخی مذهبی مورد بی مهری قرارگرفته اند.

این فعال میراث فرهنگی استان تهران اضافه کرد: بی مدیریتی گریبان گیر و بلای جان اکثر بناهای تاریخی و مذهبی دشت ورامین شده و سال ها است، که چراغ کارگاه های مرمتی میراث فرهنگی جهت مرمت بناهای تاریخی رو به خاموش است، برای معرفی جاذبه های گردشگری ورامین ادارات میراث فرهنگی ، اوقاف و امور خیریه و شهرداری چه اقداماتی انجام داده اند.

این منبع موثق گفت: ادارات متولی جهت معرفی و عرضه صنایع دستی بومی ورامین همچون فرش ، سفال ، شیشه و … به گردشگران خارجی و داخلی چه اقداماتی انجام داده اند، مصوبات سفرهای استانی و مکرر رئیس جمهور سابق به دشت ورامین ازجمله تاسیس موزه بزرگ ورامین، راه اندازی سایت موزه پژوهشی «قلعه ایرج» پیشوا و پارک موزه تپه «پردیس قرچک» چه شد، 

وی ادامه داد: چرا بر اساس قوانین میراث ، تاکنون نتایج رسمی حفاری ها و پژوهش های باستان شناسی مناطق تاریخی دشت ورامین ازجمله تپه «شاه قلی» ، «سفالین» و «قلعه ایرج» شهرستان پیشوا و «تپه پردیس» شهرستان قرچک منتشر نشده است، چرا تاکنون بانک اطلاعاتی بناهای تاریخی حوزه میراث فرهنگی و بناهای مذهبی حوزه اداره اوقاف شهرستان های دشت بزرگ ورامین ایجاد و یا منتشر نشده است.

این کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ادارات متولی جهت آشنایی بیشتر مردم با تاریخ و فرهنگ شهرشان و خصوصا فرهنگ سازی برای کودکان و آینده سازان کشور چه اقداماتی انجام داده اند، بنابر اطلاعات محلی چرا حفاری های غیر مجاز و مخفیانه در محوطه های تاریخی دشت ورامین افزایش یافته است و چرا دستبرد به ضریح های مطهر بقاع متبرکه دشت ورامین افزایش یافته و تاکنون نتایجی از پیگیری های هیات امناء و مسولین در زمینه  پرونده این دستبردها در بقاع متبرکه ازجمله امامزاده جعفر ع پیشوا ، امامزاده عبدالله عسگرآباد ابردژ و … منتشر نشده است.

وی گفت: این ها سوالاتی است، که در زمینه خسارات وارد شده به آثار باستانی و تاریخی دشت ورامین بی پاسخ مانده و اخیرا نیز شاهد تعرض به بقعه امام زاده یوسف رضا(ع) در پیشوا هستیم و در پی کج سلیقگی های صورت گرفته در بنای تاریخی ۸۰۰ ساله شاهد سردرگمی گردشگران در این بقعه به جهت رها شدن سنگ قبرهای تاریخی در محوطه این اثر ثبت ملی شده هستیم.

جلوی عملیات ساخت و ساز در مجاورت بقعه یوسف رضا(ع) گرفته شد

اما اداره میراث فرهنگی شهرستان پیشوا چه اقداماتی در خصوص جلوگیری از ساخت ساختمانی بتنی در مجاورت این بقعه ۸۰۰ ساله انجام داده است، سوالی است، که رییس این اداره میراث در پاسخ به آن به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: ۳ ماه پیش به محض اطلاع از این تعرض ها، اقدامات قضایی برای جلوگیری از آن انجام و موفق به دریافت دستور توقف عملیات شدیم.

مجید ژاله‌نیا با بیان این که نقشه و طرح فنی ساخت شبستان در مجاورت امام زاده یوسف رضا(ع) به اداره میراث فرهنگی پیشوا ارائه نشده بود، ادامه داد: پس از ارائه طرح نیز آن را تایید نکردیم، اما پیمانکار بی توجه به عدم تایید طرح اقدام به آغاز عملیات ساخت کرد.

وی از شروع مجدد عملیات ساخت و ساز در روزهای اخیر و بدون توجه به حکم مرجع قضایی خبر داد و گفت: باز هم با اقدامات قانونی جلوی ساخت شبستان و اجرای فنداسیون را گرفتیم و از مسئولان امر انتظار داریم، با درک دقیق از ارزش تاریخی بقعه، نسبت به هرگونه اقدامی در حریم آن بدون هماهنگی با اداره میراث فرهنگی به عنوان متولی آثار تاریخی و ثبت ملی شده خودداری کنند.

مجوزی از اداره میراث فرهنگی و گردشگری دریافت نشده است

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان پیشوا نیز در این خصوص به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: پس از اطلاع از عملیات مذکور و بررسی پرونده ساخت و ساز، متوجه شدم، که هیچ مجوزی از اداره میراث فرهنگی و گردشگری دریافت نشده است.

حجت الاسلام سیدحسین مطهری که حدود یک ماه است، به سمت رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان پیشوا منصوب شده است، از پیگیری علت اقدام به این ساخت و ساز بدون تایید میراث فرهنگی خبر داد و گفت: از متولیان این امر در خصوص این اقدام سوال خواهم کرد، اما آغاز این اقدام قبل از انتصاب بنده بوده است.

تولیت امام زاده یوسف رضا(ع) نیز در این خصوص به خبرنگار «تاریخ ما» گفت: طرح ساخت شبستان بقعه امام زاده در دستور کار مسئولان تولیت آرامگاه این عارف بزرگ شیعه قرار گرفته است.

حجت اله بختیاری افزود: در این طرح قرار است، یک شبستان برای امام زاده ساخته شود و جوانب فنی این امر نیز سنجیده شده است.

به هر حال، برای انجام هرگونه ساخت و ساز و مرمت در حریم آثاری که ثبت ملی شده اند، نیاز به تایید اداره میراث فرهنگی و گردشگری است و انتظار می رود، مسئولان امر در این خصوص با هماهنگی های لازم از تخریب آثار باستانی جلوگیری کنند.