اعتراض به منع پژوهشکده باستان­ شناسی از تهیه نقشه باستانی

به گزارش خبرنگار «تاریخ ما»، جامعه باستان شناسان ایران نامه ای سرگشاده به منصور غلامی، وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری نوشته و آورده اند که:

در سال ۱۳۸۳ «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» با هدف «پاسخ­گویی به بخشی از نیازهای پژوهشی کشور در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری» به استناد مجوز (شمارۀ ۶۵۰۳/۲۲) شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، طبق قانون اهداف و وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (مصوّب ۱۸/۵/۱۳۸۳) تأسیس شد. تا پیش از تشکیل و تأسیس پژوهشگاه مذکور بخش قابل توجهی از فعالیت­های آن در چارچوب معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی انجام می­ پذیرفت.

در اوایل دهۀ ۱۳۸۰ با ادغام دو سازمان میراث فرهنگی و ایرانگردی و جهانگردی که بعداً صنایع دستی نیز به آن­ها افزوده شد سازمان کنونی «میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» پدید آمد. در خلال پانزده سال گذشته «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» مأموریتی درخصوص انجام برخی از مهمترین و بنیادی­ترین جنب ه­های علمی و تحقیقاتیِ مرتبط با فرهنگ و تمدن ایران را برعهده داشته که برخی از آنها نظیر باستان­شناسی جنبۀ حاکمیتی داشته­اند و علی­ الظاهر با تفویض اختیارات از سوی مقام ریاست سازمان میراث فرهنگی انجام می ­گیرد (از پیچیدگی این موضوع و جزئیات عدیده ­ای که در این زمینه وجود دارد و در این نامه قابل طرح نیست ناگزیر صرف نظر می­کنیم تا به دغدغه این نامه بپردازیم).

استحضار دارید که در سال ۱۳۸۹ بنا به تصمیم غیرکارشناسی و شتاب ­زدۀ مقامات دولت­های نهم و دهم، به­ویژه رییسِ وقتِ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آقای حمید بقایی، بخش­های مهمی از این سازمان و از جمله «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» به بهانۀ کاستن از تراکم جمعیت تهران و مقابله با خطرات احتمالی زلزلۀ تهران به شهرهای اصفهان، شیراز و مرودشت انتقال یافت و این امر آسیب­های فراوانی به اسناد و مدارک، تجهیزات آزمایشگاهی و نیز نیروی انسانی متخصص وارد کرد. صرف نظر از آسیب­های ویرانگر و گسستی که پدید آمد، مروری کلی بر فعالیتهای پژوهشگاه میراث فرهنگی نشان می­دهد که مأموریت­های محوله به هر دلیلی (که دلایل آن قابل بحث و ارزیابی است) چنانکه باید به اجرا درنیامده است؛ به گونه ­ای که امروزه پژوهشگاه میراث فرهنگی به هیچ وجه هم­پای نام و آوازه­ای که دارد رشد علمی نیافته و اهداف، وظایف و کارکردهای آن نیازمند بازنگری و بازتعریف است.

در همین زمینه باید اشاره کنیم «پژوهشکدۀ باستان­شناسی» که متولی انجام مطالعات باستان­شناسی کشور است و یکی از زیرمجموعه ­های پژوهشگاه میراث فرهنگی محسوب می­ شود، وضعیتی مهجور، مبهم و منزوی دارد. این پژوهشکده نسبت به گسترۀ فعالیتهایی که در سراسر ایران می­بایست بر عهده داشته باشد به شدت با فقر زیرساختها مواجه است. فقدان یا نبودِ آزمایشگاههای مربوط به علوم باستان­ شناختی، کتابخانۀ تخصصی، مکان مستقل، نیروی انسانی متخصص کافی، و نظایر اینها در کنار سوء مدیریت و تغییرات پیاپی مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی و به تبع آن پژوهشکده باستان­شناسی در پانزده سال گذشته، باستان­شناسی کشور را با وضعیت وخیمی مواجه کرده است.

یکی از این سوء تدبیرها موضوع تهیۀ «نقشۀ باستان­شناسی کشور» (سامانۀ اطلاعات باستان­شناسی) است که اخیراً سرنوشت غم ­انگیزی پیدا کرده است. این برنامه که سرآغاز آن به دهۀ ۱۳۴۰ می­رسد، در اواخر دهۀ ۱۳۸۰ و آغاز دهۀ ۱۳۹۰، به رغم همه کاستیها، پیشرفت نسبتاً قابل توجهی یافته بود. اما به تازگی مشخص شده که مدیریت پژوهشگاه میراث فرهنگی بدون هیچ توضیحی پژوهشکدۀ باستان­شناسی را از انجام این برنامه منع کرده و با برکناری گروه متخصصانِ مسئول و همکار این برنامه، آن را به افرادی غیرمتخصص در معاونت «اداری_مالی و توسعۀ مدیریت» پژوهشگاه سپرده است.

«سامانۀ اطلاعات باستان­شناسی ایران» منبعی بنیادین برای آگاهی های پایه ­ای باستان­شناسی ایران و امور مرتبط با آن (مشتمل بر اطلاعات تاریخی، نقشه ­ها، مختصات جغرافیایی، سوابق کاوش­ها و مطالعات، توصیف داده­ ها و یافته ­ها، کلیه اطلاعات محوطه­ ها و اماکن باستان­ شناختی کشور و وضعیت موجود آن­ها، و غیره) است که ضمن اهمیت در زمینۀ مدیریت منابع فرهنگی و باستان­شناختی کشور همچون حافظه ­ای برای یک و نیم قرن باستان­شناسی میهن ما به شمار می­ آید.

لذا با توجه به موارد پیش­گفته از جنابعالی درخواست می­شود دستور فرمایید با استفاده از ابزارهای قانونی و نظارتیِ تحت اختیار آن وزارت، اقدام لازم و عاجل جهت برآوردن مصالح و منافع عمومی کشور در خصوص دغدغۀ مذکور به عمل آید و مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به پاسخگویی دربارۀ موارد مطروحه فرا خوانده شوند.