کاوش زوایای پنهان تمدن ایران در دشت پریم ساری

سایت «تاریخ ما» – گروه استان‌ها: پریم یک واژه پهلوی ساسانی است که به منطقه‌ای در جنوب غرب شهرستان ساری اطلاق می‌شود، این منطقه تاریخی و تمدنی بخشی از دودانگه ساری که دارای ظرفیت‌های بی‌شمار طبیعی، تاریخی، کشاورزی، دامپروری، صنایع‌دستی و مردم‌شناسی است.

این بخش در دوران پیش‌از تاریخ و تاریخی ایران دارای آثار مادی و غیرمادی تمدنی بوده و نقش مهمی در مناسبات سیاسی، فرهنگی و تاریخی اواخر دوران ساسانی و اوایل دوران اسلامی دارد، وقتی بستر جغرافیایی طبیعی دشت پریم را با جغرافیای تاریخی آن در می‌آمیزیم ظرفیتی بس سترگ برای مقصد سفر بین‌المللی و تاریخی در بهشت ایران فراهم می‌شود.

علی ماهفروزی معاون سابق صنایع‌دستی مازندران و کارشناس ارشد حوزه میراث فرهنگی به خبرنگار «تاریخ ما» می‌گوید: قدیمی ترین نشانه‌های زندگی در این بخش به دوران پارینه‌سنگی ایران می‌رسد و در دوران نوسنگی بقایای ابزارهای کشاورزی حکایت از یک روستانشینی دائم در دشت پریم دارد که این بقایا در بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی مشخص شد، دوران ساسانی اوج حیات تمدنی پریم است که بسیاری از مورخان و جغرافی‌دانان داخلی و خارجی از آن به‌عنوان شهر بزرگ و باعظمت با معماری و شهرسازی کن نظیر یاد می‌کنند.

وی افزود: اگرچه تنها بقایایی از یک ساختمان منتسب به این دوران در عملیات باستان‌شناسی به دست آمده ولی با توجه به وضعیت توپوگرافی و بقایای معماری سطحی به نظر می‌رسد با کاوش و مطالعه بقایای این شهر می‌توان زوایای پنهان تمدن ایرانی را در قبل و اوایل دوران  اسلامی در این بخش از ایران هویدا کرد.

به گفته وی، برج‌های تاریخی رسکت در مجاورت این شهر کهن و برج لاجیم در فاصله نزدیک از آن و وجود بقایای خطوط کوفی و پهلوی ساسانی در این برج‌ها می‌تواند هدایتگر باستان شناسان برای کشف یک تمدن کهن تاریخی در مازندران در دوران منتسب به آل قارن و اسپهبدان باوندی در امتداد تمدن ساسانی و اوایل اسلام باشد.

ماهفروزی ادامه می‌دهد: اگرچه بسیاری از موضوعات دوران انتقالی ساسانی به اسلامی در مناطق مختلف ایران با ابهاماتی روبروست ولی کاوش‌های باستان‌شناسی، نجات‌بخش نقاط مبهم دوران انتقالی (از دوره ساسانی به اسلامی) در بخش دودانگه در شهر پریم باستانی است.

این کارشناس ارشد حوزه میراث فرهنگی یادآور شد: امروزه سفر به خاور نزدیک برای گردشگران جنوب شرق آسیا، اروپا و آمریکا با دو هدف استفاده از ظرفیت‌های میراث مادی و معنوی تمدن‌های کهن از یک‌سو و سفرها به کویرها و بیابان‌ها از دیگر سو است.

وی افزود: بر این اساس به نظر می‌رسد اهمیت تاریخی دوره ابهام‌آمیز تمدن ایران و ظرفیت شگرف معماری و شهرسازی دشت پریم به همراه نزدیکی به تهران و کویر سمنان با دارایی‌های کم‌نظیر آب و هوایی، چشمه‌ها و آبشارها، جنگل و مناطق حفاظت‌شده در دودانگه، می‌تواند در قامت یک مقصد سفر بین‌المللی و داخلی مسئولانه موردتوجه قرار گیرد.

ماهفروزی یادآور شد: ظرفیت گردشگری مزرعه، اقامتگاه بوم گردی، اکو توریسم، گردشگری ورزشی، گردشگری سلامت، گردشگری فرهنگی -تاریخی در دودانگه با فعالیت و همکاری دیگر دستگاه‌ها باید در اولویت سیاست‌گذاری مسئولان شهرستانی، استانی و ملی باشد.

علی احمدی کارشناس حوزه میراث فرهنگی و استاد دانشگاه نیز می‌گوید: در برنامه ششم کشور، بررسی، کاوش و احیای شهر باستانی پریم به‌عنوان پروژه ملی و آموزش جامعه محلی به‌منظور حافظ منافع فرهنگی و محیط‌زیستی منطقه باهدف پذیرش گردشگران ملی و بین‌المللی موردتوجه قرار گیرد.

وی افزود: تعیین پلان وظایف بین دستگاهی برای توسعه مناطق با اولویت توسعه کشاورزی ارگانیک، دفاع مسئولانه از محیط‌زیست و فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های بومی، احیای راه‌های روستایی، توسعه مسئولانه مرتبط با قانون مراکز اقامتی بر اساس ظرفیت برد منطقه و به‌منظور جلوگیری از تقسیم‌بندی اراضی به واحدهای کوچک از دیگر نیازها است.

به گفته احمدی، اجرای قوانین مرتبط با ساخت‌وساز خانه‌های روستایی و شهری بر اساس شرایط اقلیمی منطقه مخصوصاً استفاده مناسب از مصالح و ظاهر بناها و احیای روستاها با بافت‌های باارزش و همکاری برنامه محور سازمان محیط‌زیست برای حضور تورهای گردشگری در مناطق حفاظت‌شده به‌منظور ارتقاء شناخت جامعه داخلی و خارجی از گونه‌های موجود و آموزش جهت حفاظت این ارزش‌ها لازم است.

این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: حضور فعال و برنامه محور سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به‌منظور کاوش و احیای شهر باستانی پریم، توسعه کمپینگ ها و اقامتگاه‌های کوهستانی با حضور سرمایه‌گذاران، توسعه زیرساخت‌ها در مناطق نمونه باید موردتوجه قرار گیرد.

وی افزود: به نظر می‌رسد با یک برنامه کلی پنج‌ساله توسعه می‌توان بر اساس ظرفیت‌های موجود، دودانگه را به‌عنوان پایلوت مهم اقتصادی و فرهنگی استان موردتوجه قرارداد.