زنان قالی‌باف افغانستان، راویان تاریخ
به گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، اردشیر صالح پور، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر، این مطلب را در نشست «تاثیر و نمایش جنگ در نقوش فرش افغانستان» که در موزه فرش برگزار شد، اعلام کرد.
او فرش های جنگی افغانستان را هنر مدرن آسیای مرکزی دانست و گفت: «شاید بتوان این نمونه فرش را بخش کوچکی از تاریخ کشور افغانستان دانست، فرش هایی منقوش به ابزار و ادوات جنگی که بدون تحسین جنگ، آن را منعکس می‌کنند.»
او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «برای ما در جهان ایرانی و ایران فرهنگی، فرش همچنان نماد بهشت و تصاویر زیبا و ارجمند و آرمان های فلسفی و زیبا شناسی و تجلی آسمان و ملکوت است.»
صالح پور با تاکید بر این نکته که زنان در ایران و افغانستان با بافتن فرش زیبایی را به خانه خود دعوت می‌کنند، اظهار کرد: «هرچند فرش های جنگی را نمی توان زیبا نام نهاد چون ابزار خشونت آمیز و کشتار در انها وجود دارد اما این فرش ها نیز زیبایی خاصی از نظر هنری دارند و سبک و سیاق ویژه ای داشته و بخشی از خاطرات و مخاطرات کشور دوست و برادر، افغانستان را معرفی می‌کنند.»
او به بهانه این نشست برای مردم کشور افغانستان، آرزوی صلح، رفاه، آرامش، آسایش، سرافرازی و پیشرفت آرزو کرد و گفت: «امیدواریم هرچه زودتر این فرش های جنگی کاملا جنبه آرشیوی و خاطره ای و موزه ای پیدا کرده و به جای ادوات جنگی، بار دیگر گل و گیاه و نقوش زیبای سنتی بر روی فرش افغانستان جایگزین شود.»
او با تاکید بر این که این فرش ها، در حکم پوسترهای جنگی هستند، گفت: «ما همچنان به صلح و آرامش نیازمندیم.»
صالح پور افزود: «موزه ها تنها جایی برای نگهداری اشیا نیستند بلکه زایش، تداوم، بالندگی و ارتباط فرهنگی نیز در موزه ها شکل می گیرد.»
او با اشاره به دو نوع هنر شامل هنرهای زیبا و کاربردی گفت: «اگرچه فرش در گروه هنرهای کاربردی قلمداد می‌شود اما فرش ایران و افغانستان را می توان از جمله هنرهای زیبا نیز به شمار آورد.»
فرش، نماد زندگی
پریسا بیضایی، مدیر موزه فرش ایران دیگر سخنران این نشست با تاکید بر اشتراکات زبانی، عاطفی و فرهنگی ایران و افغانستان گفت: فرش همیشه نماد زندگی بوده است و بیشتر بافنده های فرش زنان و کودکان بوده اند.
او فرش را دلنوشته ای توصیف کرد که توسط تار و پود بافته می‌شود و گفت: «چقدر قشنگ خواهد بود اگر همیشه در فرش ها زیبایی ها، صلح و ارامش جاری باشد.»
او هدف از این نشست را نشان دادن تاثیر عمیق جنگ روی افکار، هنر و طرح های هنری به ویژه فرش به عنوان یکی از مردمی ترین هنرهای که در منزل همه اقشار وجود دارد، اعلام کرد.
اثر هنری، مجازی از یک حقیقت
محمد رضا کارگر، رئیس موزه های ایران دیگر سخنران این نشست نیز گفت: «یک اثر هنری به عنوان یک مجاز از یک حقیقت خود را نشان می‌دهد به عبارت دیگر قبل از این که اثری بیان شود ابتدا در ذهن هنرمند شکل می گیرد و آنچه در ذهن هنرمند شکل می گیرد به عنوان یک حقیقت است و آنچه بیان می‌شود مجازی از حقیقت ذهن هنرمند است.»
او با اشاره به تلاش هنرمند برای انتقال حقیقت ذهنی خود به جامعه توسط اثر هنری، به نقل از میشل فوکو گفت: «یک اثر هنری تا زمانی اثر هنری محسوب می‌شود که همگام با جامعه حرکت کرده و بیان خوبی برای واقعیت های اجتماعی یک جامعه باشد.»
او او به خبرنگار تاریخ ما گفت: «اگر یک هنرمند از واقعیت های اجتماعی جامعه خودش فاصله بگیرد به طور حتم اثر هنری او تبلوری از واقعیت های اجتماعی جامعه اش نخواهد بود و به عبارت دیگر هنرمند، فردی است که همگام با مردم زندگی کرده و همگام با آنها درک صحیحی از واقعیت های جامعه خود دارد اما به وسیله هنرش حقایق را بسیار بهتر به جامعه منتقل کرده و وقایع اجتماعی جامعه اش را در تاریخ ثبت می کند.»
به گفته او، اگر یک اثر هنری از میان مردم به داخل کلکسیون ها رفته و بیشتر جنبه زیباشناختی و ارزش های مادی پیدا کند، دیگر اثر هنری محسوب نمی‌شود چرا که دیگر کارکردی برای تعالی بخشیدن به جامعه اش ندارد.
او هنرمندان افغانستان را در بخش طراحی و بافندگی، عجین با جامعه خود دانست و افزود: «آنها به صورت قالبی فکر نمی‌کنند و مسحور منقوش از گذشته مانده یا از سایر جوامع و فرهنگ ها طراحی شده و به انها ابلاغ شده، نیستند.»
او هنرمندان حوزه فرش افغانستان را هنرمندانی پویا و فعال دانست که در درون جامعه افغانستان دارای زندگی هستند.
او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «هنرمند افغانستانی از درون جامعه خودش ایده هایش را انتخاب کرده و تلاش می کند به وسیله هنر فرش صدای بلندی را از این حقایق یا اعتراض ها برای اعتلای جامعه خود ابراز کند.»
سید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) نیز با تاکید بر یکپارچگی فرهنگی و تاریخی دو کشور ایران و افغانستان گفت: «در طی 40 سال جنگ در افغانستان، نقوشی به صورت ذهنی بافت توسط هنرمندان و زنان افغان بافته شده اند که یادآور یک دوره تاریخی در این سرزمین هستند و به آیندگان منتقل خواهند شد.»
محدودیت فرش های دارای تصاویر جنگی
در ادامه شفیق شرق، رایزن فرهنگی افغانستان در ایران با تاکید بر این که شهرت جهانی فرش افغانستان نه به دلیل تصاویر جنگی بلکه به خاطر ظرافت بافت این فرش ها توسط زن های افغانستان و مواد خام طبیعی است، فرش هایی با تصاویر جنگی را در افغانستان را اندک دانست و گفت: «این فرش اغلب به صورت تابلو فرش و قالیچه بافته می شوند و کمتر در خانه های مردم افغانستان فرش هایی با نقش های جنگ استفاده می‌شود.»
او با ابراز تاسف از تحمیل 4 دهه جنگ بر مردم افغانستان، جنگ را واقعیتی تلخ و انکار ناپذیر در این کشور دانست که هرگز انتخاب مردم این سرزمین نبوده است.
شرق با بیان این نکته که جنگ در هر کشوری می‌تواند بر همه چیز تاثیرگذار باشد، درباره تاثیر این جنگ بر منطقه و کشورهای همسایه توضیح داد.
او با تاکید بر نفرت آور بودن جنگ، از دستاوردهای افغانستان به رغم سال ها جنگ در این کشور خبر داد و افزود: «امیدوارم روزی در ایران نمایشگاهی از فرش‌های نفیس افغانستان با نقوش زیبا برگزار شود، فرش هایی که تعدادشان نسبت به فرش هایی با نقش جنگ بسیار بیشتر است و دنیا فرش افغانستان را به واسطه آنها می‌شناسد.»
در این نشست اردشیر صالح پور، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر به همراه سپیده وزیری، کارشناس ارشد پژوهش هنر به نمایش و معرفی و تحلیل نقوش فرش در افغانستان اعم از فرش سنتی، رو به جنگ، پرتره ای، جنگی و غیره در طی سال های مختلف پرداختند.