احیای سازه‌های وابسته به معماری قنات زارچ در شهر یزد
به گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ابراهیم کاظم‌نژند مدیر پایگاه میراث جهانی قنات زارچ امروز دوشنبه 25 تیر 97 گفت: «بیش از 30 پایاب زارچ در سطح شهر یزد وجود دارد که در فاز نخست احیای 8 پایاب از مسجد جامع تا آسیاب وزیر و یک آب انبار و یک آسیاب در دستور کار قرار گرفت.»
او وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «اقدامات مرمتی برای حفظ و احیای قنات زارچ که به عنوان طولانی ترین قنات در فهرست آثار جهانی قنات های ایرانی قرار گرفته از سال 95 آغاز شده است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات زارچ با اشاره به اقدامات صورت گرفته از سال 95 تاکنون در قنات زارچ گفت: «با توجه به اهمیت آب برای بقای قنات درحالی تثبیت روان آبی قنات در دستور کار قرار گرفته که لایروبی و ساماندهی مسیر قنات از مادر چاه تا مظهر و اصلاح بخش هایی از قنات که بدلیل واریز و تخریب بدنه باعث انسداد مسیر شده بود کمک شایانی به جریان آب قنات کرده است.»
او گفت: «حفر مادر چاه پس از چند دهه از جمله اقداماتی بود که روی این قنات صورت گرفت به طوری که به گفته استاد حاج حسین دشتی، هم اکنون ورودی آب از مادر چاه به مسیر در حدود 40 لیتر در ثانیه است. اقدامی که هم اکنون نیز در حال انجام است و سبب روان شدن آب در طول از مادر چاه تا مظهر شده است.»
کاظم نژند همچنین به انجام روزانه آب گردی در طول قنات در مناطق مختلف به منظور رفع موانع روان آبی اشاره کرد و افزود: «از دیگر اقدامات انجام شده در قنات زارچ احیای سازه های وابسته به معماری قنات در شهر یزد بود که با توجه به اسناد موجود بیش از 30 پایاب زارچ در سطح شهر وجود دارد که در فاز نخست، از مسجد جامع تا آسیاب وزیر 8 پایاب (پایاب مسجد جامع کبیر یزد، پایاب خانه مسجد جامع، آب انبار جنٌـک، پایاب مدرسه شاه کمال، پایاب بزرگ شاه ابوالقاسم قنات زارچ، پایاب کوچک شاه ابوالقاسم، پایاب میر عسگرشاهی، پایاب حاج عباس قنات زارچ، پایاب کوشکنو قنات زارچ و آسیاب آبی وزیر قنات زارچ) و یک آب انبار و یک آسیاب در دستور کار قرار گرفته است.»
مدیر پایگاه میراث جهانی قنات زارچ همچنین تخلیه نخاله و ساماندهی دسترسی به سازه ها، نورپردازی مناسب با برق 12 ولت به منظور امنیت بیشتر، استحکام بخشی و مرمت بخش های تخریب شده، شناسایی مکان نورگیرها برای تخلیه آوار و نخاله، تخلیه و آوار برداری از طریق نورگیرها از عمق 27 متری، ساماندهی و ساخت بدنه تخریب شده نورگیرهای دوگانه با آجر و استحکام بخشی و شفته ریزی آن، مرمت پله های آجری، ساماندهی مسیر گالری قنات و بدنه سازی اتاق های موجود در پایاب را از جمله فعالیت های صورت گرفته در قنات زارچ دانست.
او همچنین تاکید فروان کرد: «مهمترین بخش از فعالیت فراهم سازی بستر گردشگری قنات با شناسایی فاضلاب های ورودی در سال اول و انجام اقدامات قانونی برای حذف آنها بود که بصورت مستمر و با پیگیری های انجام شده از جمله طرح در شورای بهداشت شهرستان و همراهی دستگاه‌های اجرایی بخش عمده‌ی آنها مسدود شده و اکنون امکان بازدید در مسیر قنات فراهم شده است.»
کاظم نژند از جمله اقدامات صورت گرفته در این زمینه را مه پاشی منظم و دوره ای مسیر قنات با همکاری مرکز بهداشت شهرستان یزد به منظور از بین بردن حشرات دانست که در این خصوص به دلیل از بین رفتن آلودگی پشه سالک در محدوده محلات مسیر قنات لوح سپاس و تندیس اولین مجمع سلامت شهرستان یزد به مدیریت قنات زارچ تعلق گرفت.