سایه سنگین ساخت‌وسازها بر سر گردشگری «کندوان»
به گزارش «تاریخ‌ما»، روستای کندوان یکی از روستاهای آذربایجان‌شرقی در 62 کیلومتری تبریز واقع شده که پس از عبور از شهر اسکو می‌توان خانه‌های سنتی و باستانی آن را از چندکیلومتری مشاهده کرد. این روستا جزو سه روستای شگفت انگیز دنیاست که همه ساله گردشگران زیادی از جهان برای دیدن بافت تاریخی و سنتی صخره‌ها، به آن سفر می‌کنند. به عقیده‌ی برخی، در سالیان دور، قبل از ساخت روستای کندوان، مردم روستای دستکند حیله ور به دلایل مختلفی از جمله امان ماندن از حمله قوم مغول یا برخورداری از شرایط اقلیمی مطلوب برای زندگی به این مکان کوچ کرده‌اند ولی باستان شناسان هنوز این موارد را تایید نکرده‌اند.
اکثر گردشگران با نگاه‌های متعجب خود، صحنه‌های زیبای این روستا را در قاب دوربین ثبت می‌کند، وجود دره‌های سرسبز، آب و هوای مطبوع و گذررودخانه ای از وسط روستا، زیبایی آن را چند برابر کرده است .
اینجا اکثر مردم به دامداری، کشاورزی و فروش صنایع‌دستی، خشکبار و عرقیجات محلی مشغول هستند. مردم خونگرم این منطقه کوهستانی، با نگاه متعجب غریبه‌ها خو گرفته اند و همواره با روی خوش پاسخگوی سوالات آن ها در خصوص محل زندگی و محصولاتشان هستند.
ولی آنچه موجب تأسف گردشگران و دغدغه مندان میراث فرهنگی می‌شود، این است که کنار خانه‌های کندویی شکل کندوان، ساخت و سازهای نامتوازن شهری ایجاد شده که با بافت تاریخی کندوان همخوانی ندارد و چشم هر بیننده ای را آزار می دهد، طی سال‌های اخیر برخی اقدام به ساخت و ساز با آجر و مصالح معمول روز کردند که این ساخت و سازها نمای سنتی روستا را تخریب کرده است.
برای بررسی این موضوع با فرماندار شهرستان اسکو گفت‌وگویی انجام می‌دهیم.
فرماندار شهرستان اسکو در گفت‌وگو با «تاریخ‌ما»، با تأکید بر این‌که مردم نمی‌توانند در حریم بافت‌های تاریخی ساخت و ساز کنند، چون مغایر با بافت تاریخی است، افزود: متأسفانه در دهه هفتاد ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم بافت تاریخی کندوان ایجاد شده که در آن دهه کندوان جزو آثار فهرست ملی نبود و ضابطه‌ای نیز برای جلوگیری از آن وجود نداشت.
«مرتضی محمدزاده» با بیان این‌که 90 درصد ساخت و سازها نامتوازن با بافت تاریخی روستای کندوان در دهه 70 ایجاد شدند، خاطرنشان کرد: 10 درصد این ساخت و سازها نیز به صورت قاچاقی در آن محوطه ایجاد شده است.
وی با بیان این‌که طی پنج سال گذشته هیچ گونه ساخت و ساز غیر مجازی در حریم بافت تاریخی روستا ایجاد نشده است، افزود: ثبت جهانی روستای کندوان یکی از اهداف اصلی بوده، اما برای ثبت جهانی الزامات زیادی از جمله رفع موانعی مانند ساخت و سازهای غیرمجاز ضرورت دارد.
وی ادامه داد: باید تکلیف ساخت و سازهای غیر مجاز قبلی و جدید مشخص شود در همین راستا طرحی اولیه برای حذف طبقه ی اول ساختمان ها در دست مطالعه است تا با حذف طبقات فوق ساختمان ها، طبقه ی همکف با بافت تاریخی روستا همگون شود.
وی افزود: کارگروهی متشکل از تمامی دستگاه‌های دخیل داریم که این موضوع نیز دراین کارگروه توسط مشاوران مورد بررسی قرارگرفته و در روزهای آتی تعیین و تکلیف می‌شود.
محمدزاده با بیان این‌که اکنون ورود گردشگر به روستای کندوان چند برابر ظرفیت روستا شده است، اظهار کرد: البته این موضوع معایبی نیز به همراه دارد، متناسب نبودن حجم ورودی گردشگر با ظرفیت آثار تاریخی، آسیب زیادی به محل وارد می‌کند، در روستای کندوان میزان ورودی خودروی گردشگران در روزهای تعطیل سه برابر ظرفیت کندوان است که از نظر باستان‌شناسان ورود این حجم از خودروها، به بافت تاریخی منطقه آسیب می‌زند، بر همین اساس ما به دنبال مدیریت گردشگران ورودی به روستای کندوان هستیم.
وی با اشاره به برنامه‌های اجرا شده در روستای کندوان، تشریح کرد: طی سه سال گذشته برگزاری جشنواره‌هایی از جمله جشنواره «باتیک» برای اولین بار، جشنواره گل محمدی، اجرای برنامه‌های متنوع یک روزه، احداث و بازسازی مراکز خدمات بهداشتی، مجموعه نماز خانه و رفع نقاط حادثه خیز جزو اقدامات مطلوبی بوده که امسال باعث سه برابر شدن جذب گردشگران نسبت به ظرفیت روستای کندوان شده است.
اقامت 700 نفر از گردشگران نوروزی در اقامتگاه های بومی کندوان در تعطیلات نوروز 97
وی با بیان این‌که اکنون هتل کندوان برای اقامت 45 نفر دارای ظرفیت است، گفت: در سفرهای نوروزی امسال، اقامتگاه‌های بومی کندوان با چینش مبلمان سنتی برای گردشگران فعال شدند همچنین به غیر از کندوان، سایر خانه‌های روستایی نیز به سبک سنتی با عنوان اقامت بومی برای پذیرش گردشگران آماده شده است. شهرستان اسکو نیز دارای هتلی در حد هتل پنج ستاره با ظرفیت 70 نفری است که تنها 30 درصد آن از گردشگر پر می‌شود.
محمدزاده از اقامت 700 نفر از گردشگران نوروزی سال 97، در اقامتگاه‌های بومی خبر داد و گفت: از این تعداد 25 اقامتگاه بومی در روستای کندوان و چندتای دیگر در روستای اسفنجان استقرار دارند و مابقی اقامتگاه‌ها نیز در روستاهای عنصرود، گنبرف و شهر ایلخچی نیز در دست اقدام هستند.
جای خالی خدمات تفریحی در روستای کندوان
وی با بیان این‌که جای خدمات تفریحی در روستای کندوان خالی است، افزود: خدمات تفریحی در روستای کندوان بسیار محدود است به طوری که گردشگر بعد از بازدید از بافت تاریخی و مناظر طبیعی کندوان انتظار دارد از خدمات تفریحی و رفاهی آن نیز برخوردار شود. معتقدم بخش خصوصی می تواند در این بخش ورود کرده و سرمایه‌گذاری کند.
فرماندار شهرستان اسکو طرح تبدیل روستای کندوان به روستای بالن از طرح‌های خدمات تفریحی برشمرد و گفت: خدمات تفریحی مانند بالن سواری یکی از طرح های تفریحی این روستا بوده، که هنوز اجرایی نشده است، روستای کندوان نیز باید از خدمات تفریحی بالن سواری مانند روستای مشابه در ترکیه که به روستای بالن معروف است، برخوردار شود.
وی ادامه داد: کوهستان گردی، سورتمه و تله کابین می‌تواند از جمله تفریحاتی باشد که نیازمند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در روستای کندوان است.
محمدزاده در بخش دیگر سخنان خود با بیان این‌که هم‌اکنون فرهنگ مهمان نوازی، استقبال و برخورد مردم با گردشگران در روستای کندوان به خوبی نهادینه شده است، بیان کرد: به اذعان خود گردشگران طی 10 سال گذشته سبک مهمان نوازی و پذیرش گردشگر از سوی مردم تغییر یافته است، زمانی گردشگرانی که برای بازدید به این روستا مراجعه می‌کردند مورد استقبال خوب روستاییان قرار نمی‌گرفتند ولی اکنون وضعیت به طور کلی تغییر یافته است.
وی به برگزاری دوره‌های آموزشی زبان انگلیسی درسطح اول برای شهروندان و مغازه داران روستا اشاره کرد و گفت: با آموزش زبان انگلیسی شهروندان می توانند با گردشگران خارجی در حد احوال پرسی به زبان انگلیسی صحبت کنند و آداب و رسوم مهمان نوازی را به زبان گردشگران انجام دهند.
وی یادآور شد: در بخش ارتقای بهداشت و محیط روستا، آموزش های لازم به شهروندان ارائه شده و اکنون نیز از وضعیت مطلوبی برخوردار است.
مالکان خانه‌های روستای کندوان، مانعی برای خرید و فروش املاک خود ندارند
محمدزاده با بیان این‌که امسال در شهرستان اسکو سند جامع مهمان‌نوازی گردشگری تنظیم شده اما هنوز اجرایی نشده است، گفت: این سند در مراحل نهایی است، با اجرای آن به لایه‌های مختلف مردم متناسب با نیاز جامعه هدف، آموزش های لازم ارائه می‌شود، به‌عنوان مثال آموزش های لازم از جمله آداب مهمان‌نوازی متناسب با هر قشری به مغازه داران و عموم شهروندان ارائه می‌شود.
وی با بیان این‌که مالکان خانه‌های روستای کندوان با سند رسمی، مانعی برای خرید و فروش املاک خود ندارند، افزود: اکثر مالکان در صورت تمایل خانه‌های خود را به افراد بومی می‌فروشند و چنین خبری که مالکان خانه‌های خود را به افراد غریبه از جمله توریست‌ها بفروشند، صحت ندارد و تاکنون باچنین موردی مواجه نشدیم.
هیچ عقل سلیمی با مشاهده ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم بافت سنتی و تاریخی کندوان، آن را ثبت جهانی نمی‌کند.
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که کشورها برای ارسال پرونده آثار خود جهت ثبت جهانی دارای سهمیه‌ای خاص هستند، اظهار کرد: ایران نیز در ثبت جهانی دارای سهمیه طبیعی و فرهنگی است که امسال جنگل‌های ارسباران به عنوان سهمیه طبیعی و برخی آثار میراث فرهنگی نیز به عنوان سهمیه فرهنگی محسوب می‌شود.
«محمد فتحی» با بیان این‌که هم‌اکنون روستای تاریخی کندوان در فهرست موقت میراث جهانی ثبت شده است، گفت: براساس اولویت‌بندی و رده‌بندی کشورها وآمادگی سایت‌ها، آثار ثبت جهانی می‌شود، اما متأسفانه در روستای کندوان وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، مغازه‌ها و بی‌سامانی، بارگذاری و تغییر معیشت روستاییان و از میان رفتن چرخه سکونت، موانعی برای ثبت جهانی آن شده است.
وی ادامه داد: در گذشته روستائیان در خانه‌های خود زندگی می‌کردند، اما اکنون خانه را برای عکاسی خالی کرده و باعث از بین رفتن چرخه سکونت شدند.
وی با انتقاد از ایجاد واحدهای مسکونی جدید در حریم بافت تاریخی کندوان، اظهار کرد: هیچ عقل سلیمی با مشاهده واحدهای توسعه در حریم بافت سنتی و تاریخی کندوان، آن را ثبت جهانی نمی‌کند.
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی آذربایجان شرقی با بیان این‌که ساخت و ساز غیر مجاز در روستای کندوان از دهه اخیر آغاز شد، گفت: زمانی کندوان در سطح کشور شناخته شده و گردشگران با حجم زیادی وارد آن شدند که البته ورود گردشگر زیاد به محلی همواره مفید واقع نمی‌شود، در آن زمان سایت ما نیز آمادگی لازم را برای پذیرش این حجم از گردشگران نداشت که این عامل سیکل معیشتی روستاییان را برهم زد، چون این گردشگران با خود نیاز به مغازه، خرید و فروش و نیاز به بازدید از داخل خانه‌ها را به همراه داشت.
وی افزود: معتقدم زیرساخت‌های لازم روستای کندوان برای پذیرش گردشگر باید پیش از معرفی روستا آماده می‌شد تا چنین آسیب بزرگی به روستا وارد نشود.
با مشخص شدن حریم روستا، ساخت و سازهای غیر مجاز تعیین تکلیف می‌شوند
فتحی با بیان این‌که اولویت میراث‌فرهنگی تعیین عرصه و تصویب حریم روستاست و به زودی نتایج آن از تهران اعلام می‌شود، گفت: اگر حریم روستا مشخص شود، موارد زیادی در این روستا تعیین تکلیف می‌شود و حداقل خواهیم فهمید که باید چه برخوردی با این تخلفات داشته باشیم.
وی با بیان این‌که دخالت‌های کاربری از جمله ایجاد خیابان جدید با نیت خیر آسیب زیادی به کندوان وارد کرد، یادآور شد: طبیعی است با ایجاد خیابان روستایی، در کنار آن مغازه‌های زیادی ساخته می‌شود. زمانی که شمار واحدهای تجاری بیشتر از تعداد خانوارهای ساکن روستا شود قطعا بافت آن آسیب خواهد دید.
مدیریت واحدی برای روستای کندوان وجود ندارد
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که مدیریت واحدی برای روستای کندوان وجود ندارد، افزود: زمانی موفق می‌شویم که ساماندهی روستای کندوان تحت مدیریت واحد انجام شود.
وی افزود: ساخت و ساز بی‌رویه و تغییر کاربری روستا، نمای تاریخی روستای کندوان را نابود کردند.
وی یادآور شد: تاکنون گزارشی مبنی بر خرید خانه‌های روستاییان توسط گردشگران خارجی به ما ارائه نشده است.
گزارش از «لیلا جلیلی»، خبرنگار «تاریخ‌ما» در آذربایجان‌شرقی
انتهای پیام