توسعه روستا، بلای جان میراث اردشیر بابکان
به گزارش «تاریخ‌ما»، در کنار این اقدامات که هر کس اظهار نظر متفاوتی نسبت به آن دارد و البته بیشترین اظهار نظرها نسبت به آن عملکرد منفی است، از جدیدترین اقدامات نامناسب برای این محوطه‌ی جهانی البته قبل از ثبت جهانی و بعد از کاندید شدن‌اش برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو به چند روز قبل از حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی مجموعه‌ی جهانی فیروزآباد برمی‌گردد. در این محوطه‌ی جهانی، ماشینآلات سنگین، جادهای به منظور سهولت دسترسی به نقش برجسته ساسانی موسوم به «نقش پیروزی» یا «نبرد سواران» ایجاد کردند، اقدامی که گفته می‌شود به دستور مدیر این محوطه‌ی باستانی و اکنون جهانی انجام شده است.
این اقدام را نه تنها برخی کارشناسان میراث فرهنگی ضروری نمی‌دانستند، بلکه برخی دوستداران میراث فرهنگی هم در بازدید از این محوطه که نه تنها قبل از حضور ارزیابان از محوطه دیدن کرده بودند، بلکه حتی یک ماه قبل از ثبت جهانی فیروزآباد هم به این محوطه رفته بودند، این وضعیت را تائید می‌کنند، راهی که علاوه بر کشیده شدن‌اش در درون عرصه باستانی، قسمت‌هایی از راه باستانی این محل و منظر فرهنگی کتیبه را نیز تخریب کرده است.
برخی افراد و کارشناسان در زمان حضورشان در این محوطه که از قضا در موقعیت حضور لودرها برای صاف کردن جاده بوده، موقعیت را می‌بینند؛ اقدامی که در همان زمان گفته می‌شود صرفاً برای امکان تردد با ماشین از روستای آتشکده تا محل نقش برجسته ساسانی موسوم به «نبرد سواران»، که مسافتی حدود یک کیلومتر دارد، کشیده می‌شود.
اما گفته می‌شود علاوه بر این‌که آن کار باعث مخدوش شدن اصالت و آسیب به منظر فرهنگی اثر شده و آثار باستان‌شناختی را از بین برده است، بلکه بقایایی نادری از فسیل‌ها را تخریب می‌کند.
در کنار این اتفاقات در این محوطه _قبل از ثبت جهانی_ روستای امروزی «آتشکده» در شمال کاخ اردشیر و جنوب نقش برجسته معروف ساسانی شکل گرفت و توسعه تدریجی آن علاوه بر مخدوش کردن منظر فرهنگی این آثار، بخش‌هایی از بقایای باستانی را به دنبال داشت؛ اقدامی که آن هم مشکلات زیادی را برای این محوطه باستانی به دنبال داشته و دارد، اما به نظر می‌رسد میراث فرهنگی همچنان آرامش کافی را برای برطرف مشکلات در این محوطه‌ی جهانی دارد.
این آرامش را می‌توان در صحبت‌های علیرضا عسگری چاوردی مدیر پایگاه فیروزآباد در گفت‌وگو با یک رسانه در این زمینه دید.
او نخست فیروزآباد را مانند دیگر دشت‌های کشور در حال توسعه توصیف کرده و با بیان این‌که دشت فیروزآباد محدودیت‌هایی مانند کوچکی دشت و صعب‌العبور بودنش که هزینه‌ی زیادی به همراه دارد، تاکید کرد: «توسعه باید در خدمت آثار باستانی باشد و چشم‌انداز آثار را حفظ کند، سپس در خدمت گردشگری باشد، در عین حال به بهانه حفظ منظر نمی‌توانیم راه‌های دسترسی را از دشت فیروزآباد دور کنیم و در عین حال گردشگری را پایدار نگه داریم بنا براین کنش متقابل بین آثار باستانی و توسعه در دشت فیروزآباد و دره تنگاب وجود دارد.»
وی با بیان این‌که امروز دسترسی به قلعه دختر با پیاده‌روی بسیار سنگین انجام می‌شود و برای گردشگران با مشکل مواجه می‌شود؛ افزود: این منطقه دو مسیر گردشگری دارد که هر دوی آن‌ها مسیر دسترسی مناسبی ندارند و هر دو در حریم رودخانه هستند و به دلیل محدودیت‌هایی که در دره تنگاب هست خود راه دارای حریم هست و اداره راه و اداره منابع طبیعی مدعی هستند و خطراتی که در کنار جاده‌ها برای گردشگران وجود دارد همچنان مورد بحث است.
او سپس به بیان تاریخچه‌ی ایجاد نخستین دسترسی در این منطقه اشاره کرد که «در دهه ۱۳۵۰ یک مسیر دسترسی اولیه برای رسیدن به نقش جنگاوران وجود داشت تقریباً در ۱۳۷۰ هم کمی تسطیح شده بود مجدداً این مسأله باعث شده بود روی یک مصطبه که دربالاترین بخش تنگه اهست، گل و لای شسته شده از کوهستان به دلیل شیب زیاد کوه، تجمع خاکی روی مصطبه‌ها داشت که مجبور شدیم بخشی از این گل‌ولای‌ها را که کاملاً طبیعی بود و در حوزه اثر هم نبود، برداشت کنیم، هرچند مورد مخالفت تعدادی از همکاران باستان‌شناس قرار گرفت. البته حساسیت روی برخی آثار از حالت معمولی خارج می‌شود و گاهی شکلی پیچیده به خود می‌گیرد. افراد متعدد اظهارنظر می‌کنند اما در اصل آنچه در شوراهای فنی مورد تأیید قرار می‌گیرد باید مورد تبعیت قرار گیرد و همه ما باید بپذیریم انواع راه‌ها و مسیرها و راه‌حل‌ها برای یک مسأله در شوراها مورد بررسی قرار می‌گیرد و نهایتاً آنچه مقدور است انجام می‌شود.»
وی با بیان این‌که ما یا باید دسترسی به آثار را فراهم کنیم یا این که آثار را به طور کلی از دسترس خارج کنیم، افزود: قبل از حضور بازرسان یونسکو بخشی از مسیر باز شد چون؛ «نقش برجسته در نقطه‌ی پر گل‌و لای قرار دارد، برای این که دسترسی حاصل شود آن خاک‌های طبیعی برداشته شد. این کار به هیچ عنوان در عرصه اثر انجام نشده است و فاصله روستای آتشکده تا اثر حدود ۸۰۰ متر است.
او همه‌ی منطقه “تنگاب” را راه باستانی دانست و افزود: طبیعی است که انسان در دوره‌های مختلف از آن معبر گذر کرده است، ممکن است اثری هم از انسان در طول گذرش باقی مانده باشد که مهمترینش قلعه دختر است و تنگاب هم به همین دلیل به ثبت جهانی رسید که بتواند فعل و انفعال انسان را که در آنجا منجر به شکل‌گیری فیروزاباد شده حفاظت کند، اما این که تخریبی وارد شده است باید گفت تنگاب به دلیل محدودیت فضا جاده آسفالته‌ای از قدیم در آن وجود دارد و مورد استفاده است. آب بندی هم حدود ۲۵ سال پیش در نزدیکی همین نقش برجسته جنگاوران ایجاد شد که ما در تدارک هستیم تا آن یا تبدیل به مسیر گردشگری شود یا این که اگر اجازه داشته باشیم کل این آب‌بند را برداریم و حذف شود.
با وجود همه‌ی این اتفاقات او اظهار کرد:«فرصت نشد کارشناسان یونسکو از این بخش بازدید کنند اما آن‌ها اعتقاد دارند باید مسیر دسترسی به نقش برجسته‌ها فراهم می‌شد، ما در تلاش هستیم طرحی ارائه شود که این مسیر تهیه شود و دسترسی به نقش‌برجسته‌ها را در برنامه‌های توسعه محور فیروزآباد مورد توجه قرار داده‌ایم.»
اما این صحبت‌ها در حالی مطرح شده‌اند که در حدود ۱۰۰ متری سنگ‌نگاره‌ی جنگ‌سواران یک جاده وجود دارد و مسیر راه شاهی ساسانی، با پلکان‌های دستکند ایجاد شده‌اند، سنگ‌نگاره‌ای که حتی به گفته‌ی کارشناسان به سختی موقعیت دیگر سنگ‌نگاره‌ها نیست که نتوان از آن عبور کرد.
و حتی تورهای گردشگری کمی در زمان حضور در این محوطه به سمت این سنگ‌نگاره می‌روند، حال در این شرایط میزان لزومِ ایجاد این جاده چه بوده است؟
با این وجود و بعد از صحبت‌های عسگری، آیا به این نکته توجه شده است که «بر پایه قانون و ضوابط میراث فرهنگی، هرگونه دخل و تصرف، پی‌کنی، تعمیرات، تاسیسات و تسطیح در عرصه و حریم آثار ممنوع است و در صورت نیاز ضروری در حریم آثار باید هرگونه عملیاتی به تایید و تصویب شورای فنی سازمان میراث فرهنگی استان برسد؟» و آیا این کار برای آن جاده‌کشی انجام شده است؟
باستان‌شناسان و کارشناسان این اثر را یکی از بزرگ‌ترین سنگ‌نگاره‌های ساسانی ایرانی می‌دانند که دست‌کم تا قبل از ثبت جهانی از نظر حفاظتی در موقعیت بدی بوده است، به همین دلیل بیشتر به این نکته تاکید می‌کنند که در این شرایط چه لزومی برای ایجاد ان جاده وجود داشته است؟
انتهای پیام