پایان بررسی‌های آرکئوژئوفیزیک در نارین‌قلعه میبد

به‌گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه‌نقل از مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی
سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، بررسی باستان شناختی
بخش محوطه مردم نشین ارگ نارین‌قلعه به وسیله پایگاه پژوهشی میراث
فرهنگی شهر تاریخی میبد و توسط کورش محمدخانی با روش مغناطیس سنجی
به پایان رسید.

ساشا ریاحی مقدم مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی شهر تاریخی میبد
امروز دوشنبه 9 مهر 97 با اعلام این این خبر گفت: «با توجه به
سیاست های کلان پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد، فضای مردم نشین در
جنوب ارگ نارین قلعه، براي بررسی مغناطیسی سنجی در نظر گرفته شد.»

او گفت: «با توجه به محدودیت هاي فضایی که در این سایت تاریخی
وجود داشت، تصمیم گرفته شد که حداکثر وسعت قابل برداشت مغناطیسی،
مورد بررسی قرار گیرد، بنابراین از قسمت بوکن هاي دیوار
جنوبی و به فاصله حدود یک متری بررسی آغاز و تمامی فضای محوطه
موجود برداشت شد.»

ریاحی مقدم همچنین به بررسی های مغناطیس سنجی در زوایای مختلف ارگ
اشاره کرد و افزود: «در بخش شرقی، تا حدود دو متري دیوار شرقی
مورد بررسی قرار گرفت، دیوار غربی نیز به همین ترتیب تا حدود سه
متري پیمایش شد. در قسمت جنوبی و جنوب غربی وجود تابلوهاي فلزي
معرفی و کانکس نگهبانی و وسایل فلزی دیگری چون آبخوری و… به
دلیل ایجاد نویز و اغتشاشات مغناطیسی، باعث شد که در این قسمت
گوشه کوچکی از حیاط مورد بررسی قرار نگیرد. بعد از محدوده حیاط و
تا دیوار محافظتی جنوبی به دلیل وضعیت توپوگرافی، آلودگی هاي
ژئوفیزیکی و نبود  امکان پیمایش مغناطیسی، برداشتی صورت
نگرفت اما در مجموع بخش اعظم حیاط نارین‌قلعه مورد پیمایش قرار
گرفت.»

به گفته مدیر پایگاه پژوهشی میبد، ژئوفیزیک اکتشافی یا کاربردی،
شامل اندازه گیری خصوصیات فیزیک مواد زیر سطحی با استفاده از
تکنیک ها و وسایل خاص به منظور اکتشاف ثروت های فرهنگی پنهان شده
در دل زمین و همچنین براي انجام مطالعات زمین شناسی مهندسی است.

او تاکید فروان کرد: «باستان‌شناسان معمولاً روش هاي ژئوفیزیکی را سنجش
از دور باستان شناختی و یا بررسی ژئوفیزیک کاربردي در باستان
شناسی می نامند. امروزه کاربرد این روش ها به طور چشمگیری در
باستانشناسی افزایش یافته است. عامل اصلی این است که روشهای
ژئوفیزیکی امکان شناسائی سریع از مکان مورد نظر را در اختیار
باستان‌شناس قرار می‌دهد.»

به گفته ریاحی مقدم، روشهای ژئوفیزیکی سطحی متداول، معمولاً قادر
به آشکار ساختن پراکندگی خاکها، به خاطر وجود اجسام مدفون در آنها
بوده و همچنین قادر به مشخص ساختن حفره ها و فضاهای خالی در
ساختمان هاي عظیمی همچون دژهاي قدیمی و قلعه های عظیم است؛ تمام
این فعالیت ها به سرعت و بدون آشفته ساختن خاك صورت می گیرد. ممکن
است توانایی اکتشاف بدون تخریب یک مکان، براي یک زمین شناس چندان
اهمیت نداشته باشد، با این وجود یک باستان شناس می داند که کاوش
یک مکان، راهی را براي تخریب بقایاي حفظ شده، بوسیله آب و هوا و
سارقان آثار باستانی فراهم می‌آورد. از میان روش هاي مختلف
ژئوفیزیکی موجود، روشهای ژئومغناطیس یا مغناطیس سنجی، ژئو
الکتریک، ژئو رادار و الکترومغناطیس بیشترین کاربرد را در بررسی و
مطالعات باستانشناسی دارا هستند. این روش ها با توجه به محدودیتها
و محیط هایی که محوطه های باستانی در آن قرار دارند، مورد استفاده
واقع می شوند. از بین این روشها، بررسی مغناطیس سنجی، بیشترین
استفاده را در بررسی محوطه های باستانی دارد. 

مدیر پایگاه پژوهشی میبد گفت: «با این حال در انجام بررسی های
مغناطیس سنجی محدودیت هایی وجود دارد. از جمله اینکه وجود آلودگی
هاي ژئوفیزیکی همچون فنس های فلزی، تیرهای برق، آلودگی های فلزی
سطحی و یا وجود کانالهای برق و آب در زیر سطح زمین در محوطه،
محدودیت هایی را در برداشت ها ایجاد می کند. وجود این آلودگی ها
باعث ایجاد نویز در نقشه مغناطیسی و به طبع مخدوش کردن داده های
مغناطیسی باستانی در زیر سطح می شوند. با این وجود کاربرد این روش
در باستان شناسی روز به روز افزایش یافته و لزوم آن قبل از شروع
کاوشهای باستان شناسی امری واجب و ضروری است. با توجه به نوع آب و
هوا و تنوع اقلیم در ایران، از این روش میتوان در بیشتر محوطه هاي
باستانی بهره گرفت و علاوه بر صرفه جویی در زمان و بودجه در
کمترین مدت به وجود و یا عدم وجود آنومالی های باستانی در منطقه
پی برد و سپس براي مطالعات و کاوش های باستان شناسی برنامه ریزی
کرد.»  

کهن دژ نارین قلعه بر بالای بلندترین پشته گلی زمین به
ارتفاع 25 متر، بصورت دماغه ای پیش آمده واقع شده است. قلعه یا
ارگ، حاکم نشین شهر بوده و حاکمیت سیاسی محدوده ای وسیع (خارج از
حد مرزهای سیاسی امروزی) را بر عهده داشته است. این عمارت خشتی
افسانه ای، کهن ترین بنای استان یزد است که بر اساس تازه ترین
کاوش‌های باستان شناسی انجام شده توسط پایگاه پژوهشی میبد، آثاری
مربوط به اواسط هزاره ی چهارم قبل از میلاد در آن به دست آمده
است.