بنای موسوم به چهارطاقی سمیران، حمام بوده است

به‌گزارش «تاریخ ما» به نقل از میراث‌آریابه نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی
و گردشگری، محمدرضا رضایی کلج، سرپرست کاوش‌­های باستان‌شناسی
سمیران امروز دوشنبه با اعلام این خبر گفت: «بیشتر پژوهشگران
در نگاشته‌­های خود بنای موسوم به چهارطاقی، را به سبب دارا بودن
چهار ورودی در چهار سوی آن، چارطاقی نامیده‌اند.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در بررسی‌های سطحی که پیرامون این اثر انجام گرفت
باستان‌شناسان به شواهد و آثاری برخورد کردند که به‌منظور مشخص
کردن کارکرد واقعی آن، انجام کاوش‌های باستان‌شناختی در این مکان
ضروری به‌نظر می‌رسید.»

این باستان‌شناس اظهار داشت: «بنابراین با در نظر گرفتن این موضوع
و نیز با هدف کمک به تهیه و تکمیل پرونده ثبت جهانی آن، برنامه
پژوهشی مربوط به بنای چارطاقی سمیران تهیه و پس از گرفتن مجوزهای
قانونی لازم به مرحله اجرا درآمد.»

او وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «پس از تهیه تصاویر از ترانشه های موجود و پاک سازی
محدوده، عملیات کاوش و پی گردی در بخش شمالی بنای پیش گفته شروع
شد.»

به گفته سرپرست هیات باستان شناسی، ترانشه ها در شیب تپه ای با
بافت دانه های ریگی و آهگی از شمال به جنوب قرار دارند.

رضایی کلج گفت: «در آغازین روز های کاوش در ترانشه A1 و در لایه های سطحی، ساختار ضعیفی از یک دیوار
سنگی با ملات سست  گل وآهگ و اندکی خاکستر در کناره جنوب
خاوری ترانشه آشکار شد و بخش شمالی آن به سبب بلندی کوه پس از
برداشتن آوار سنگ و آهگ به بستر طبیعی برخورد کرد.»

او به خبرنگار تاریخ ما گفت:: «در ترانشه میانه که با عنوان A2 نامگذاری شده بود، لایه ضخیمی از خاک سوخته و
خاکستر به دست آمد که در بخش زیادی از سطح شمالی ترانشه گسترده
شده و ژرفای این لایه میان 10 تا 20 سانتی متر متغیر بود.»

او گفت: «پس از برخورد با این لایه، مستند سازی لازم انجام و سپس
بخش جنوبی مورد کاوش قرار گرفت.»

این باستان شناس افزود: «با کاوش در این بخش آثاری از یک حوضچه
آهگی به دست آمد که با کنج سازی در ضلع جنوب باختری آن، لوله
سفالی (تنپوشه) کار گذاشته شده بود که آب را به داخل مخزنی در
جنوب هدایت می کرد.»

سرپرست هیات کاوش وی در گفتگو با تاریخ ما تصریح کرد: «کشف این آثار به لحاظ تعیین کارکرد
بنا، اهمیت ویژه ای داشته و نشان می‌دهد برخلاف دیدگاه بسیاری از
پژوهشگران که بنای مورد نظر را چهارتاقی می دانسته اند؛ دارای
کارکردی خدماتی (حمام) بوده است.»

او اظهار داشت: «در خاک برداری انجام شده از این ترانشه ها،
تعدادی سفال های ساده و لعابدار (مربوط به سده های ششم و هفتم
هجری قمری و اواخر اسلامی )، تکه های شیشه و استخوان نیز به دست
آمد.»

کاوش‌های باستان شناسی سمیران با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث
فرهنگی و گردشگری انجام شده است.

سمیران یا شمیران نام دژ وشهری بسیار معروف بوده که در نگاشته های
تاریخ نویسانی مشهور مانند یاقوت­حموی، مقدسی، ظهیر الدین مرعشی،
حسین لاهیجی، ناصرخسرو، ابودلف وکسروی ازآن یاد شده است. خاندان
کنگریان یا آل مسافر شاخه ای از دیلمی ها بودند که در حدود سال
های 387-304 هجری- قمری در این منطقه فرمانروایی
داشته‌اند.

مجموعه آثارتاریخی- فرهنگی شهر سمیران که در منطقه تارم سفلی
قزوین و در حوزه شمالی رودخانه قزل اوزن قرار گرفته؛ به سبب نوع
اثر، سبک معماری و استفاده از مصالح بوم آورد در برپایی آنها
همواره از جایگاه مهمی در میان پژوهشگران برخوردار بوده
است.

در این مجموعه آثاری با کارکردهای گوناگون امنیتی و سیاسی، مذهبی،
تجاری و خدماتی به شرح زیر دیده می‌شود.

1-دژ سمیران : بر اساس شواهد تاریخی و نگاشته های برخی
ازپژوهشگران، بنای قلعه سمیران که به احتمال به دوره پیش از
اسلام باز می گردد در دوره اسلامی اهمیت ویژه ای یافته و همواره
به عنوان کانون توجه حکومت های گوناگون اسلامی قرار گرفته؛ پس از
گذران دورانی پر فراز و نشیب تا واپسین سده نهم هجری قمری زنده و
پویا بوده است.

2-برج های آرامگاهی : در منطقه سمیران از باختر به سوی خاور چهار
برج وجود دارد که همگی آن ها بر نقشه هشت ضلعی در اندازه های
گوناگون استوار بوده و در برپایی آن ها از سنگ و آجر استفاده شده
است. ورودی این برج ها به طور معمول از سمت جنوب، شمال و جنوب
باختر است .

3-سه بنای گنبد خانه‌ای: برخی از پژوهشگران این بناها را مقابر
چهار گوشه و حمام های اسلامی نام برده اند که هیچیک کتیبه یا
مدرکی دال بر تاریخ ساخت ندارند. پوشش بناهای مذکور در سالیان
اخیر فرو ریخته واز بین رفته است.

4-بنای امامزاده قاسم: این بنا به سالی که مشخص نیست در محل بنام
امامزاده قاسم معروف شده است. پیرامون بنا در دو سوی شمالی و
خاوری، گورستانی به قدمت یک سده که نشانی از مردگان سال های گذشته
هم در آن دیده می‌شود، قرار گرفته است. بنای امامزاده قاسم شامل
بقعه – اتاق مرکزی – رواق واتاق جنوب شرقی است.

5-بنای موسوم به چهار طاقی : این اثر که از آن به عنوان چهار طاقی
یاد کرده اند در جنوب امامزاده قاسم واقع شده است. ورودی جنوبی
این بنا به همراه پوشش گنبدی آن فرو ریخته و بنا بر نقشه مربعی
شکل استوار است.