میراث، حافظه تاریخی یک ملت

میراث‌فرهنگی و مستند، حافظه ملی یک کشور محسوب می‌شوند در واقع در دوره مدرن کنونی هویت و اصالت شهرها نشأت گرفته از میراث آن شهرهاست.

 امروز در دیدگاه‌های کنونی مفهوم میراث‌فرهنگی فراتر از المان‌ها و یادمان‌های تاریخی رفته و به نوعی به همه دستاوردهای بشری از گذشته تا کنون مربوط می‌شود.

بیتی از اشعار سعدی نیز بر اهمیت این موضوع تأکید می کند:

قوت حافظه‌گر راست نیاید در فکر/ عمر اگر صرف شود در سر تکرار چه سود؟

اکنون با همه ظرفیت‌ها و ارزش‌هایی موجود در ابنیه تاریخی چیزی که به چالش این روزهای ایران تبدیل شده حفظ این ارزش‌ها برای نسل‌های آینده است اما این دغدغه مختص این کشور نیست بلکه به یک دغدغه جهانی تبدیل شده امسال در تاریخ 18 آوریل همزمان با ۲۹ فروردین روز جهانی محوطه‌ها و بناهای تاریخی مؤسسه ایکوموس که از مؤسسات تخصصی  یونسکو است شعار سال ۲۰۱۸ خود را با عنوان میراث برای نسل‌ها انتخاب کرد و این شعار وظیفه را تا حدی برای دغدغه‌مندان این حوزه بالا برد تا راهبرد مؤثرتری برای حفظ این میراث ارزشمند بشری در پیش گیرند.

موضوعی که بزرگان حوزه میراث‌فرهنگی ایران بر روی آن اتفاق نظر دارند برگشتن جریان زندگی در این ابنیه تاریخی است که تنها در صورتی محقق خواهد شد که این دغدغه در عموم جامعه فراگیر شود هرجا خود مردم متولی یک کار باشند قطعا نتیجه بخش خواهد بود .

تحقق عمومیت بخشیدن به فرهنگ احیا و انتقال فرهنگ‌های بومی منطقه‌ای یکی از اهداف اصلی احیای این بناهاست چون یکی از پارمتر‌های مهم در ارزشمند شدن تاریخ یک کشور فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها، سنت‌ها، آداب و رسومی است که از گذشته به جای مانده و به عنوان میراث ناملموس این کشور در‌اشاعه فرهنگ به سایر کشور‌ها مؤثر خواهد بود.

عمومیت بخشیدن به فرهنگ احیا و آموزش به نسل امروز و اهمیت حفظ این میراث بی‌بدیل،  حافظه تاریخی ایران را برای نسل‌های آینده حفظ خواهد نمود این مدل کاری اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا که دارای تاریخ کهن هستند در حال انجام است چرا که دولت‌ها به تنهایی توان مرمت همه ابنیه کشور را ندارند. از این رو صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی اجرای این استراتژی یعنی واگذاری بهره‌برداری این ابنیه را به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به عهده دارد. واگذاری بناهای تاریخی که در معرض خط نابودی هستند به بخش خصوصی برای احیای زندگی در این بناها که تنها با حضور مردم در این بناها میسر می‌شود.

 یونسکو در راستای حفظ میراث ارزشمند برای آیندگان است جایزه جیکجی را برای افراد یا موسساتی که در حفاظت از میراث‌های مستند و دسترسی به آنها تلاش کرده‌اند اعطا می کنند این موضوع نشان دهنده سطح اهمیت این موضوع برای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد ( UNESCO ) است.

روز جهانی موزه که هر ساله  18 Mayتوسط شورای بین‌المللی موزه (ICOM ) برگزار می‌شود همزمان با هفته میراث فرهنگی پرداختن به این موضوع که موزه به عنوان نهادی که در خدمت توسعه جامعه است که میراث ملموس و ناملموس بشریت را در هر کشور نگهبانی می‌کند.

یکی از راه‌های نتیجه بخش برای گسترش این موزه‌ها استفاده از بناهای تاریخی احیا شده توسط بخش خصوصی است که از نمونه‌های  موفق آن خانه مستوفی شوشتر استان خوزستان است که علاوه بر جاری شدن جریان زندگی در این بناها تاریخ و فرهنگ آن منطقه در موزه‌ای که در آن بنا راه اندازی شده در معرض دید عموم قرار گرفته است.

در آخر می‌توان نتیجه گرفت اهمیت حفظ میراث‌فرهنگی، ناملموس و ارزش‌های یک جامعه که از ماموریت های و چالش های این سال‌های یونسکو است بدون کمک و خواست مردم به تنهایی توسط دولت‌ها ممکن نیست. به امید ماندگاری حافظه تاریخی مردم ایران…

* مدیر روابط عمومی صندوق احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی