نخاله «قلعه ایرج» را فراگرفت/ مرمت پیشکش؛ تخریب نکنید

سایت «تاریخ ما» – گروه استان ها: مردم جنوب تهران سال ها است، که عظمت بزرگ ترین قلعه خشتی ایران را در کمربندی ورامین- پیشوا و روستای «عسگرآباد» می بینند، اما این بنای تاریخی با ارزش هنوز نتوانسته جایگاه خود را در چرخه گردشگری استان تهران و دشت ورامین باز یابد و تنها کشاورزانی که از این مکان برای کشت استفاده می کنند، در آن حضور می یابند.

تخلیه نخاله و کشاورزی ضرباتی بر پیکر قلعه نفیس تاریخی

سال ها است، که « قلعه ایرج» به حال خود رها شده است، خبرنگار «تاریخ ما» برای بررسی آخرین وضعیت این اثر تاریخی به قلعه ایرج رفت، اما در بدو ورود با صحنه ای عجیب مواجه شد، حجم عظیم نخاله در دروازه جنوبی قلعه ایرج سبب شده، تا این مکان بیشتر به زباله دان شبیه باشد، تا یک اثر نفیس تاریخی و به دلیل قرار گرفتن این قلعه در مجاورت کمربندی ورامین- پیشوا، شرایط مناسب و سهل برای افرادی فراهم آورده، که بدون در نظر گرفتن قدمت این اثر تاریخی مشغول ریختن نخاله در آن هستند و چهره ای نامناسب به این اثر تاریخی بخشیده اند.

در واقع گردشگران خارجی که هر از گاهی به همت مراکز میراث فرهنگی و مرکز ورامین شناسی به این قلعه سفر می کنند، با صحنه هایی بسیار خجالت آور مواجه می شوند.

از سوی دیگر در محوطه این بنا شاهد کاشت گوجه و خیار و صیفی جات هستیم، به طوری که کشاورزان به تازگی به خاطر مرغوب بودن خاک خشت‌ها و چینه‌ها و قوت گرفتن زمین‌هایشان، خشت‌ها را با کود قاطی می‌کنند و روی زمین‌ها می‌ریزند و هنوز هیچ گونه گزارشی از سوی میراث فرهنگی در خصوص مقابله با این صیفی کاری ها و زباله ریزی ها منتشر نشده و همه سکوت کرده اند.

این که حریم این بنای ارزشمند تاریخی که نام آن در « اوستا» آمده نقض شده است بی سابقه نیست، چون استخرهای آب کشاورزی زیادی مجوز گرفته و در کنار این سازه عظیم ایجاد شده اند. اما وقتی بدون توجه به این حواشی تاسف آور وارد قلعه ایرج می شوید یک چیز توجه شما را جلب می کند، تخریب بخش هایی از بنای قلعه به دلیل فرسایش از یک سو و از سوی دیگر یادداشت اسم و فامیل رهگذران بر روی این اثر تاریخی قلب هر بیننده ای را به درد می آورد.

اهالی روستا بیشترین نخاله ها را داخل محوطه قلعه می ریزند

یکی از اهالی روستای عسگرآباد در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» اظهارداشت: نخاله هایی که در این قلعه تخلیه می شود، اغلب با نیسان و خودروهای باری سبک حمل می شود و کنترل آن ها نباید کار دشواری باشد.

وی اضافه کرد: چندی پیش اداره میراث فرهنگی و نیز دهیاری اقدام به تخلیه نخاله های ساختمانی از محوطه قلعه کردند، اما بعد از آن مجددا شاهد تخلیه زباله در این قلعه و پر شدن آن هستیم.

این ساکن روستای عسگرآباد بیان کرد: باید راهکاری اساسی برای محافظت از این قلعه در نظر گرفت، تا شاهد حضور گردشگران برای بازدید از آن و نیز حفاظت بیش از پیش از قلعه تاریخی ایرج باشیم.

رییس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان پیشوا نیز در گفتگو با خبرنگار «تاریخ ما» در این زمینه اظهارداشت: این که بگوییم همه نخاله های منطقه به سوی قلعه ایرج سرازیر می شود و یا این قلعه پر از نخاله شده است، صحیح نیست، اما بله مشکل ریختن زباله توسط برخی افراد سودجو این قلعه را به شدت آزار می دهد.

مجید ژاله نیا بیان کرد: بارها بابت این موضوع به شورای روستای عسگرآباد و نیز دهیار این روستا تذکر داده شده است، چرا که صرفه اقتصادی برای انتقال نخاله از راه دور به قلعه ایرج وجود ندارد و هرچه هست، مربوط به نخاله های همان روستا است و بیشتر نیز در ضلع جنوبی قلعه ایرج که مشرف به روستای عسگرآباد است، به چشم می خورد.

طبق قانون کشاورزی سنتی تا عمق ۳۰ سانتی متری در محوطه قلعه ایرج بلامانع است

وی افزود: به دهیار عسگرآباد پیشنهاد داده ایم، که در این اماکن دوربین مداربسته کار گذاشته و با متخلفان برخورد کنند، اما فرهنگ سازی نیز نقش مهمی در نریختن نخاله در این قلعه دارد، متاسفانه همان گونه که برخی افراد زباله های خود را از خودرو به داخل خیابان ها می ریزند، در این موارد نیز شاهد ریختن نخاله ها در اماکن تاریخی هستیم.

رییس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان پیشوا در پاسخ به این سوال که چرا یگان حفاظت میراث فرهنگی از این قلعه محافظت نمی کند، گفت: ما تنها یک نیروی یگان حفاظت برای کل شهرستان پیشوا در اختیار داریم و حفاظت از یک قلعه ۱۸۰ هکتاری با این نیرو غیرممکن است، در ضمن این نیرو برای کل شهرستان است، نه فقط قلعه ایرج.

ژاله نیا در مورد کشاورزی در محوطه قلعه ایرج نیز گفت: طبق قانون کشاورزی سنتی در عمق کم تر از ۳۰ سانتی متری در فضای این قلعه منعی ندارد، نمی توان کشاورزانی که عمری از این طریق امرار معاش می کنند، را بیکار کرد و یا جلوی کشت سنتی آن ها را گرفت.

در مورد قلعه ایرج در اوستا آمده است: « چهاردهمین کشور با نزهت که من اهورا مزدا آفریدم وارنای چهارگوش است، زادگاه فریدون، قاتل اژدی هاک». فعالان تاریخی قلعه ایرج را همان وارنای چهارگوش و یا دژ وارنا دانسته اند و ارزش این اثر تاریخی بر کسی پوشیده نیست.

این قلعه پر ابهت، از جمله قلعه هایی است، که با گل و خشت ساخته شده و معماری منحصر به فردی دارد و تاکنون از گزند حمله اقوام مختلف به ایران و نیز بلایای طبیعی در امان مانده است، باید قدر آن را بیش از پیش بدانیم، مرمت آن پیشکش، اما حداقل می بایست جلوی تخریب این قلعه ارزشمند را گرفت.