احیای بناهای تاریخی با نگاه ویژه به ترویج صنایعدستی
در این میان در قالب طرحهای مبتکرانه که ریشه در اندیشه ناب و ذهن خلاق ایرانی دارد، می توان این صنایع را بیش از پیش به عالمیان شناساند، طرح های نظیر خانه ایرانی که با تلفیق زیباشناسانه میان بناهای تاریخی این مرز و بوم و دست ساختههای هنرمندان ایران زمین، چشمهای هر بینندهایی را به خود معطوف می کند.
با توجه به نقش تعیین کننده ظرفیتهای درونزای صنایع دستی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی باید گام های جدیتری در توسعه این حوزه برداشت. در همین راستا، صندوق احیا و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی به تأسی از سیاستها و نقش حمایتی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، به نوبه خود تلاش کرده است در ابنیه تاریخی که دارای شاخصههای لازم هستند به گونه ای تعیین کاربری کند که این بناها مرجعی برای حضور فعالان صنایع دستی باشند و این هنرمندان بتوانند در غرفههای احیاء شده به فعالیتهای خود ادامه دهند. در واقع این اماکن تاریخی می توانند مأمنی مناسبی برای حمایت از هنرمندان یاد شده باشند.
نمونه موفق چنین رویدادهای مثبتی در کاروانسرای افضل شوشتر، سعد السلطنه قزوین و تعداد دیگری از بناهای تاریخی واگذار شده صندوق احیاء به خوبی قابل مشاهده است. کاروانسراهایی که به حلقه وصلی برای احیاء بناهای تاریخی و باززنده سازی صنایع دستی بومی تبدیل شده اند.
هم اکنون در کاروانسرای افضل 44 غرفه صنایع دستی با محوریت هنرهایی نظیر سفال گری، کپو بافی، لنگ بافی، شال بافی، تابلو فرش، سجاده بافی، احرامی بافی، گلیم بافی، میناکاری، صنایع چوب، دوخت لباسهای محلی، چرم دوزی، دوخت انواع کیف های گلیمی، زیور آلات سنتی(طلاونقره)، قلم زنی مس، صنایع مس، چاقو سازی، قاب سازی، معرق چوب، گره چینی، مشبک کاری، ویترای و تذهیب مشغول فعالیت هستند و همزمان با توسعه اشتغال محلی و در اختیار قرار دادن غرفه های عرضه محصولات به صنعتگران شهر، فرآیند مرمت و احیای این مجموعه نیز ادامه دارد.
احیای صنعت لُنگ بافی به عنوان یکی از صنایع دستی قدیمی و کهنِ شهر شوشتر یکی از اتفاقات مهمی بود که در سال جاری در این بنای به بهره برداری رسیده صندوق احیاء، تحقق یافت و به مرحله تولید رسید.
همچنین در سعد السلطنه قزوین بالغ بر 126 غرفه در حوزه هایی نظیر خطاطی، سفال، شیشه و بلور، نقره کاری، مس گری، موج بافی، دوخت منسوجات و لباس های بومی، معرق کاری، خراطی فعالیت دارند که این افزایش سطح بهره وری به عنوان عاملی برای رشد اشتغال در بنای تاریخی یاد شده با تکیه بر صنایع دستی خواهد بود.
از دیگر سو علاوه بر غرفه های دائمی فعال، صندوق احیاء تلاش داشته با ایجاد رویدادهای فرهنگی در بناهای مختلف احیاء شده در ترویج و توسعه صنایع دستی بکوشد در همین راستا در این رویدادها که در شش ماهه نخست سال 97 در 10 بنای تاریخی به اجرا در می آیند، 30 هنر از مجموعه هنرهای صنایع دستی شاخص به گردشگران داخلی و خارجی معرفی شده و می‌شود.
به عنوان مثال در مجموعه بناهای تاریخی ابرکوه یزد گیوه دوزی، نمد مالی، چنته بافی، قفل سازی، رویه چینی، گلیم بافی، قالی بافی، صابون پزی، عاروسک جلی در معرض بازدید عموم قرار گرفت و در خانه کلانتر سفال و سرامیک، نمد مالی، کلاه مالی و چاروق دوزی.
همچنین سفالگری، زیور آلات سنتی، سجاده بافی، احرام بافی و چرم بافی در کاروانسرای تاریخی افضل و گلیم، قالی و قالیچه ترکمنن، زیورآلات، پارچه بافی، ابریشم بافی و جاجیم زیارت در خانه باقریها به صورت کارگاهی در معرض دید عموم قرار گرفت.
هنر ساخت سفال، زیلوبافی،شعر بافی و مسگری در مجموعه تاریخی عامریهای کاشان، باز طراحی لباس سنتی در خانه صادقی اردبیل، موج بافی، گلیم، پن بافی و جاجیم در مجموعه تاریخی سعد السلطنه قزوین و سفالگری با خاک سفید، ورنی و نقره کاری و همچنین فرش دستبافت نیز در کاروانسرای یام مرند به علاقه مندان عرضه می‌شود.
این رویدادهای فرهنگی در شش ماهه دوم سال نیز ادامه خواهد یافت و امید است با توسعه اقدامات صندوق احیاء در این عرصه بتوان آنچنان که شایسته است به صنایع دستی پرداخت، قدردان زحمات هنرمندان این عرصه بود و پیوند آن با بناهای تاریخی را مستحکم تر از گذشته نمود.
*مدیرعامل صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی